Serwis Internetowy Portal Orzeczeń używa plików cookies. Jeżeli nie wyrażają Państwo zgody, by pliki cookies były zapisywane na dysku należy zmienić ustawienia przeglądarki internetowej. Korzystając dalej z serwisu wyrażają Państwo zgodę na używanie cookies , zgodnie z aktualnymi ustawieniami przeglądarki.

I Ns 1856/14 - postanowienie z uzasadnieniem Sąd Rejonowy w Grudziądzu z 2015-04-09

Sygn. akt I Ns 1856/14

POSTANOWIENIE

Dnia 9 kwietnia 2015 roku

Sąd Rejonowy w Grudziądzu Wydział I Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSR Marcin Kolasiński

Protokolant: starszy sekretarz sądowy Magdalena Hausman

po rozpoznaniu w dniu 26 marca 2015 roku w Grudziądzu

na rozprawie

sprawy z wniosku R. P.

z udziałem P. M. (1)

o zmianę postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku po P. M. (2)

postanawia

I.  zmienić postanowienie Sądu Rejonowego w Grudziądzu z dnia 26 stycznia 2012 roku w sprawie o sygn. akt I Ns 1433/10 o stwierdzeniu nabycia spadku po P. M. (2) w punkcie I. sentencji w ten sposób, że stwierdzić, że spadek po P. M. (2), synu P. i W., zmarłym dnia 8 listopada 2010 roku w G., ostatnio zamieszkałym w G., na podstawie testamentu notarialnego z dnia 5 listopada 2007 roku (Repertorium A nr 7725/2007 notariusz E. S. z siedzibą w G.), otwartego i ogłoszonego w Sądzie Rejonowym w Grudziądzu w sprawie o sygn. akt I Ns 380/14, nabył R. P., syn M. i Z., w całości;

II.  ustalić, że wnioskodawca i uczestnik ponoszą koszty postępowania związane ze swoim udziałem w sprawie.

Sygn. akt I Ns 1856/14

UZASADNIENIE

R. P. wniósł o zmianę postanowienia Sądu Rejonowego w Grudziądzu z dnia 26 stycznia 2012 roku sygn. akt I Ns 1433/10 o stwierdzeniu nabycia spadku po P. M. (2) i orzeczenie, że spadek po nim nabył w całości wnioskodawca na podstawie testamentu notarialnego. Wnioskodawca domagał się ponadto zasądzenia na swoją rzecz od uczestnika P. M. (1) kosztów postępowania według norm przepisanych. W uzasadnieniu wniosku podniesiono, że postanowieniem wydanym w sprawie o sygn. akt I Ns 1433/10 stwierdzono, że spadek po P. M. (2) nabyli z mocy ustawy ojciec P. M. (1) i brat E. M., każdy z nich w ½ części. Tymczasem spadkodawca pozostawił po sobie testament, w którym powołał do całości spadku wnioskodawcę. R. P. nie wiedział o toczącym się postępowaniu, a dowiedział się o nim dopiero, gdy sam złożył wniosek o stwierdzenie nabycia spadku po P. M. (2), który to został odrzucony z uwagi na istnienie już orzeczenia w tym przedmiocie.

W odpowiedzi na wniosek uczestnik postępowania P. M. (1) wniósł o oddalenie wniosku oraz o zasądzenie na swoją rzecz od wnioskodawcy kosztów postępowania według norm przepisanych. Zdaniem uczestnika, wnioskodawca nie uprawdopodobnił okoliczności, że nie mógł dowiedzieć się o toczącym postępowaniu spadkowym przy zachowaniu należytej staranności, jak też nie wyjaśnił, dlaczego zwlekał ze złożeniem wniosku o otwarcie testamentu. Uczestnik wskazał, że w trakcie postępowania w sprawie I Ns 1433/10 Sąd poszukiwał spadkobierców m.in. poprzez ogłoszenia prasowe. Ponadto, według uczestnika, nie nastąpiła w niniejszym wypadku wymagana przez art. 523 k.p.c. zmiana okoliczności, która uprawniałaby do zmiany prawomocnego postanowienia (k. 18).

Sąd ustalił, co następuje:

P. M. (2), syn P. i W., zmarł w dniu 8 listopada 2010 roku w G.. Jego ostatnim miejscem zamieszkania był G., ul. (...). Spadkodawca był bezdzietnym kawalerem. P. M. (2) został przysposobiony w sposób niepełny przez P. M. (1), syna A. i E., oraz W. M., która zmarła przed spadkodawcą. Spadkodawca miał brata E. R., syna E. i Z., który zmarł po nim, tj. w dniu 31 stycznia 2011 roku.

Dowody:

- zapewnienie spadkowe złożone przez R. P. (k. 22v),

- odpisy skrócone aktów stanu cywilnego (k. 6 w aktach sprawy I Ns 380/14 oraz k. 5, 11, 15, 64, 89 w aktach sprawy I Ns 1433/10),

- zapewnienie spadkowe złożone przez P. M. (1) w sprawie I Ns 1433/10 (k. 8-8v w aktach sprawy I Ns 1433/10).

W dniu 20 listopada 2010 roku P. M. (1) złożył do Sądu Rejonowego w Grudziądzu wniosek o stwierdzenie nabycia spadku po P. M. (2) na podstawie ustawy. Prawomocnym postanowieniem z dnia 26 stycznia 2012 roku wydanym w sprawie o sygn. akt I Ns 1433/10 Sąd ten stwierdził, że spadek po nim nabyli z mocy ustawy ojciec P. M. (1) i brat E. M., każdy z nich w ½ części. W toku postępowania Sąd wzywał poprzez ogłoszenia publiczne potencjalnych spadkobierców do zgłoszenia swoich praw do spadku, gdyż w przeciwnym wypadku zostaną pominięci w postanowieniu o stwierdzeniu nabycia spadku.

Dowody:

- dokumenty w aktach sprawy I Ns 1433/10: wniosek (k. 2), ogłoszenia publiczne (k. 22, 25, 46, 91, 95), postanowienie z dnia 26.01.2012 r. o stwierdzeniu nabycia spadku wraz z uzasadnieniem (k. 107 i 119-119v).

P. M. (2) w dniu 5 listopada 2007 roku sporządził w formie aktu notarialnego o numerze repertorium A 7725/2007 przed notariuszem E. S. z siedzibą w G. testament, w którym do całości spadku powołał R. P., syna M. i Z.. Testament ten został otwarty i ogłoszony przez Sąd w dniu 1 kwietnia 2014 roku.

Dowody:

- dokumenty w aktach sprawy I Ns 380/14: testament, wniosek (k. 2-3), odpis skrócony aktu urodzenia R. P. (k. 5), protokół otwarcia i ogłoszenia testamentu (k. 8).

R. P. nie wiedział o postępowaniu toczącym się w sprawie o sygn. akt I Ns 1433/10. O śmierci P. M. (2), który był jego bliskim kolegą, dowiedział się na początku 2014 roku, albowiem w ostatnich latach życia spadkodawcy stracił z nim kontakt, po 2010 roku przebywał za granicą i przeżywał problemy rodzinne. W dniu 5 marca 2014 roku złożył wniosek o stwierdzenie nabycia spadku po P. M. (2) na podstawie testamentu, który to został prawomocnie odrzucony z uwagi na istnienie już orzeczenia w tym przedmiocie (sygn. akt I Ns 380/14).

Dowód:

- postanowienie z dnia 27.03.2014 r. o odrzuceniu wniosku (k. 7 w aktach sprawy I Ns 380/14),

- przesłuchanie wnioskodawcy R. P. (k. 22v).

Nie toczyły się postępowania o uznanie R. P. za niegodnego dziedziczenia po P. M. (2), jak też nie zrzekał się on dziedziczenia po spadkodawcy. R. P. nie składał w terminie 6 miesięcy od chwili dowiedzenia się o tytule powołania do spadku oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku. Wiedzę o istnieniu testamentu posiadał od chwili jego sporządzenia.

Dowód:

- zapewnienie spadkowe złożone przez R. P. (k. 22v).

Sąd zważył, co następuje:

Przedstawiony powyżej stan faktyczny ustalony został w oparciu o dokumenty wymienione w poprzedniej części uzasadnienia, zapewnienia spadkowe złożone przez wnioskodawcę R. P. i uczestnika P. M. (1) (w toku sprawy o sygn. I Ns 1433/10) oraz przesłuchanie wnioskodawcy R. P.. Wszystkie te dowody stanowiły w pełni wiarygodną podstawę bezspornych ustaleń faktycznych. Akty stanu cywilnego, orzeczenia sądów oraz ogłoszenia publiczne, jako dokumenty urzędowe, stanowiły dowód tego, co zostało w nich urzędowo zaświadczone (art. 244 § 1 k.p.c.).

Wnioskodawca domagał się w niniejszym postępowaniu zmiany prawomocnego postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku w trybie art. 679 k.p.c. Przepis ten przewiduje dwa sposoby zmiany orzeczenia, tj. dla osoby, która była uczestnikiem postępowania o stwierdzenie nabycia spadku, oraz dla osoby, która nie uczestniczyła w tym postępowaniu. Osoba, która żąda zmiany postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku, a była uczestnikiem postępowania, musi jednakże oprzeć swoje żądanie na podstawie, której nie mogła powołać w postępowaniu, a po drugie wniosek o zmianę musi złożyć przed upływem roku od dnia, w którym tę możność uzyskała. Natomiast osoba niebędąca uczestnikiem postępowania o stwierdzenie nabycia spadku nie jest ograniczona ani terminem, ani też koniecznością powołania podstawy do żądania zmiany prawomocnego postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku, o której nie wiedziała w toku tego postępowania.

Na gruncie niniejszej sprawy sporne było, do której grupy należało zakwalifikować wnioskodawcę R. P., który nie był uczestnikiem postępowania w sprawie o sygn. I Ns 1433/10, jednakże w postępowaniu tym Sąd wzywał poprzez ogłoszenia publiczne potencjalnych spadkobierców do zgłoszenia swoich praw do spadku, gdyż w przeciwnym wypadku zostaną pominięci w postanowieniu o stwierdzeniu nabycia spadku (art. 672 – 676 k.p.c.).

W ocenie Sądu rozpoznającego przedmiotową sprawę, przepis art. 679 k.p.c. przewiduje ograniczenia dla osoby zainteresowanej w zmianie postanowienia jedynie wówczas, gdy była ona formalnie uczestnikiem postępowania o stwierdzenie nabycia spadku, tj. posiadała status uczestnika poprzez wskazanie jej jako uczestnika w treści wniosku, samodzielne zgłoszenie się do udziału w sprawie lub wezwanie jej przez sąd do wzięcia udziału w sprawie. Wniosek taki jest w pełni uprawniony, mając na uwadze w szczególności brzmienie przepisu art. 510 k.p.c., traktującym o tym, kiedy zainteresowany uzyskuje status uczestnika postępowania nieprocesowego.

W konsekwencji przyjąć należało, że R. P. – nie będąc uczestnikiem postępowania w sprawie o sygn. akt I Ns 1433/10 – nie był ograniczony rocznym terminem do złożenia wniosku o zmianę postanowienia, jak również nie musiał w niniejszym postępowaniu wykazywać, że nie mógł w toku postępowania o stwierdzenie nabycia spadku powołać podstawy do żądania zmiany zapadłego orzeczenia. Według Sądu, nie zmieniał powyższego wniosku nawet fakt, że w trakcie postępowania spadkowego Sąd dokonywał ogłoszeń publicznych, poszukując spadkobierców P. M. (2), pod rygorem pominięcia ich w postanowieniu o stwierdzeniu nabycia spadku. W innej sytuacji, dokonanie ogłoszenia w zasadzie w każdym przypadku eliminowałoby możliwość zastosowania trybu przewidzianego w art. 679 k.p.c., co byłoby sprzeczne z celem tego unormowania oraz skutkowałoby utrzymywaniem w obrocie prawnym postanowień o stwierdzeniu nabycia spadku niezgodnych z prawem.

Stanowisko powyższe, tj. uznanie za uczestnictwo w postępowaniu o stwierdzenie nabycia spadku w rozumieniu art. 679 k.p.c. jedynie formalnego udziału w tym postępowaniu, znajduje również potwierdzenie w orzecznictwie Sądu Najwyższego ( tak np. w postanowieniu z dnia 13 października 2004 roku, III CK 82/03, LEX nr 589986, w uzasadnieniu postanowienia z dnia 4 lutego 2000 roku, II CKN 740/98, LEX nr 1425655). W szczególności, w uzasadnieniu uchwały z dnia 27 kwietnia 1982 roku ( III CZP 15/82, OSNC 1982/8-9/118) Sąd Najwyższy stwierdził, że do osoby żądającej zmiany postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku nie mają zastosowania ograniczenia przewidziane w art. 679 k.p.c., jeżeli nie brała ona formalnie udziału w postępowaniu, choćby znała ona nawet treść postanowienia z innego źródła. W całej rozciągłości podzielić należy argumentację Sądu Najwyższego zawartego w przytoczonej uchwale, że takie niesformalizowane i uproszczone postępowanie zmierza do umożliwienia, i to w sposób szybki, sprostowania postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku wykazującego sprzeczność z prawem i wydanego w warunkach nieuczestniczenia w tym postępowaniu osoby zainteresowanej.

Z uwagi na sposób rozstrzygnięcia spraw o sygn. akt I Ns 1433/10 oraz I Ns 380/14, jak również szczególne unormowanie trybu zmiany postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku w art. 679 k.p.c., nie mógł mieć zastosowania w niniejszym przypadku art. 523 k.p.c., na który w odpowiedzi na wniosek powoływał się uczestnik.

Na marginesie dodać można, że uwzględnienie złożonego przez R. P. wniosku czyni zadość ostatniej woli spadkodawcy, urzeczywistniając jego zamiar co do osoby powołanej do dziedziczenia po nim.

Zgodnie z art. 926 § 1 k.c., powołanie do spadku wynika z ustawy albo z testamentu. Natomiast zgodnie z § 2 tegoż przepisu, dziedziczenie ustawowe co do całości spadku następuje wtedy, gdy spadkodawca nie powołał spadkobiercy albo gdy żadna z osób, które powołał, nie chce lub nie może być spadkobiercą. Przepisy art. 926 § 1 i 2 statuują zatem zasadę pierwszeństwa dziedziczenia testamentowego przed tym wynikającym z ustawy.

Mając powyższe na uwadze, wobec pozostawienia przez spadkodawcę ważnego i skutecznego testamentu, który nie został w żaden sposób zakwestionowany przez uczestnika postępowania, dziedziczenie następowało na podstawie testamentu notarialnego z dnia 5 listopada 2007 roku.

W konsekwencji, na podstawie art. 679 k.p.c. i art. 926 § 1 i 2 k.c., Sąd orzekł jak w punkcie I. sentencji postanowienia, zmieniając postanowienie wydane w sprawie o sygn. I Ns 1433/10 w ten sposób, że stwierdzono nabycie spadku na podstawie testamentu w całości na rzecz wnioskodawcy R. P..

O kosztach postępowania w punkcie II. sentencji orzeczono na zasadzie art. 520 § 1 k.p.c. Co prawda interesy wnioskodawcy i uczestnika postępowania pozostawały w sprzeczności, to jednak uznano, że w okolicznościach niniejszej sprawy uzasadnione było zastosowanie ogólnej reguły ponoszenia kosztów w postępowaniu nieprocesowym, a zatem każdy z uczestników poniósł koszty związane ze swoim udziałem w sprawie. Choć żądanie wnioskodawcy okazało się w całości zasadne, to wobec jego zwłoki w ujawnieniu testamentu oraz żądaniu stwierdzenia na jego podstawie nabycia spadku, to okoliczności te nie uzasadniały obciążania kosztami tego postępowania uczestnika.

Dodano:  ,  Opublikował(a):  Alicja Nałęcz
Podmiot udostępniający informację: Sąd Rejonowy w Grudziądzu
Osoba, która wytworzyła informację:  Marcin Kolasiński
Data wytworzenia informacji: