Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Grudziądzu

WYROK ZAOCZNY

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 kwietnia 2024 r.

Sąd Rejonowy w Grudziądzu I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący:	sędzia Andrzej Antkiewicz
Protokolant:	starszy sekretarz sądowy Monika Kopczyńska

po rozpoznaniu w dniu 24 kwietnia 2024 r. w Grudziądzu na rozprawie

sprawy z powództwa (...) z siedzibą w K.

przeciwko W. M.

o zapłatę

1.  oddala powództwo;

2.  oddala wniosek powoda o zasądzenie od pozwanego zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt I C 104/24

UZASADNIENIE

(...) z siedzibą w K. wniosła przeciwko W. M. pozew o zasądzenie kwoty 5.784,12 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty, jak również o zasądzenie zwrotu kosztów procesu według norm przepisanych. W uzasadnieniu pozwu wskazano, że na dochodzoną kwotę składają się:

- 2.048,38 zł tytułem niespłaconego kapitału pożyczki udzielonej pozwanemu,

- 648,38 zł tytułem skapitalizowanych odsetek maksymalnych za opóźnienie od dnia następnego po rozwiązaniu umowy pożyczki, tj. 9 czerwca 2022 r. do dnia poprzedzającego wniesienie pozwu, tj. 30 września 2023 r. od ww. kwoty niespłaconego kapitału,

- 3.087,36 zł tytułem kosztów realizacji zabezpieczenia przewłaszczonej rzeczy ruchomej.

Na ostatnią kwotę składały się: 1.272,20 zł delegacja w dniach 16.05.2023 r. do 18.05.2023 r. oraz w dniach od 12.09.2023 do 14.09.2023 r. (nocleg, dieta, wjazd na autostradę, oplata parkingowa), 1.815,16 zł koszty paliwa w związku z wizytą w dniu 30.08.2022 r. oraz w dniu 16.05.2023 – 18.05.2023 r. i 12-14.09.2023 r.

Nakazem zapłaty z 16 października 2023 r. 16 października 2023 r. referendarz sądowy w Sądzie Rejonowym Lublin-Zachód w Lublinie uwzględnił powództwo w całości (k. 6 akt). W sprzeciwie od tego nakazu pozwany zarzucił bezzasadność powództwa, brak legitymacji czynnej i biernej, niewykazanie roszczenia co do zasady i wysokości (k. 8 akt).

Pozwany złożył odpowiedź na pozew po upływie zakreślonego terminu, dlatego została ona zwrócona (k.60 akt).

Sąd rozpoznał sprawę w postępowaniu uproszczonym (k. 1 akt).

Sąd ustalił, co następuje:

W dniu 26 października 2021 roku strony zawarły umowę pożyczki gotówkowej, na podstawie której udzielono pozwanemu pożyczki w kwocie 8.400,00 zł na okres 24 miesięcy. Pożyczka została udzielona na refinansowanie kosztów zakupu pojazdu marki V. (...), rok produkcji 2008, w wysokości 5.000 zł. Strony przewidziały, że pożyczka jest oprocentowana według stałej stopy procentowej w wysokości 8,00 % w skali roku (odsetki umowne maksymalne) – łącznie za cały okres kredytowania 699,25 zł oraz że z tytułu udzielenia pożyczki pożyczkobiorca zobowiązany będzie do uiszczenia na rzecz dającego pożyczkę prowizji przygotowawczej w wysokości 3.400 zł, sfinansowanej z udzielonej pożyczki. Kwoty te zostały rozdzielone proporcjonalnie do liczby rat pożyczki i miały być uiszczane częściowo przy każdej racie razem z odsetkami umownymi. Pożyczka miała być spłacona w 24 miesięcznych ratach ustalonych w harmonogramie spłat – do 15 (piętnastego) dnia każdego miesiąca kalendarzowego, począwszy od listopada 2021 roku - po 379,91 zł, za wyjątkiem pierwszej raty w wysokości 361,32 zł. W umowie pożyczki przewidziano, że na wypadek opóźnienia w spłacie rat pożyczki pozwany zapłaci odsetki od zadłużenia przeterminowanego w wysokości rocznej stopy oprocentowania zadłużenia przeterminowanego równej stopie odsetek maksymalnych za opóźnienie, o których mowa w art. 481 § 2 ¹ k.c.

W umowie zastrzeżono, że pożyczkodawca może wypowiedzieć umowę w przypadku, gdy wystąpi zaległość w płatności dwóch rat pożyczki. Okres wypowiedzenia wynosił 30 dni (par. 20 umowy).

Jako zabezpieczenie zwrotu pożyczki pozwany zawarł umowę przewłaszczenia pojazdu marki V. (...), na mocy której przeniósł na pożyczkodawcę udział w tym pojeździe w 49/100 części. W umowie przewłaszczenia zastrzeżono, że jeżeli przewłaszczający będzie zalegał ze spłatą przynajmniej dwóch rat pożyczki, na powódkę przejdzie pozostała część udziałów we współwłasności aut. Wierzyciel zezwolił przewłaszczającemu na bezpłatne używanie auta do czasu całkowitej spłaty wierzytelności pożyczkowej lub do chwili otrzymania przez przewłaszczającego pisemnego żądania od wierzyciela zwrotu używanej rzeczy stanowiącej przedmiot przewłaszczenia.

W umowie przewłaszczenia wskazano, że przewłaszczający ponosi wszelkie koszty związane z realizacją zabezpieczenia, w szczególności koszty transportu, wyceny ogłoszeń prasowych, prowizji komisowych, itp. (part. 10 ust. 1 umowy).

Dowody : umowa pożyczki wraz z harmonogramem spłat - k. 20-22v akt

umowa przewłaszczenia rzeczy ruchomej - k. 24-24v akt

Pozwany spłacał pożyczkę, choć nieregularnie. W dniu 14.12.2021 r. wplacil 365 zł, w dniu 17 stycznia 2022 r. 381,32 zł, w dniach 7 lutego i 14 marca 2022 r. po 390 zł, a w dniach 17 maja i 29 lipca 2022 r. po 800 zł (okoliczności niesporne – lista spłat – k. 25 akt).

Pismem z 2 lutego 2022 r. powód złożył oświadczenie o wykonaniu uprawnienia do przejęcia udziału dłużnika 51/100 części w pojeździe marki V. (...) nr rejestracyjny (...) oraz wezwał pozwanego do wydania tego pojazdu.

Dowody : pismo z 2.02.2022 r. - k. 33-33v akt

potwierdzenie odbioru pisma - k. 34 akt

Pismem z dnia 29 marca 2022 r. powód wezwał pozwanego do zapłaty kwoty 383,24 zł tytułem zaległej raty pożyczki w kwocie 372,37 zł oraz odsetek od nieterminowej spłaty na dzień 29 marca 2022 r. – 10,87 zł. Pozwany odebrał to pismo 4 kwietnia 2022 r.

Dowody: wezwanie z 29.03.2022 r. - k. 28 akt

potwierdzenie odbioru pisma - k. 29 akt

Pismem z 29 kwietnia 2022 r. powód wypowiedział pozwanemu umowę pożyczki z 30 dniowym okresem wypowiedzenia, ze skutkiem natychmiastowej wymagalności wszystkich należności wynikających z umowy. Wskazał, że zadłużenie pozwanego wynosi 762,47 zł, w tym suma dwóch zaległych rat pożyczki na dzień wypowiedzenia umowy w kwocie 752,28 zł i odsetki umowne za opóźnienie w płatności rat w wysokości 10,19 zł. Pozwany odebrał to pismo 9 maja 2022 r.

Dowody : pismo o wypowiedzeniu umowy pożyczki i wezwaniu do zapłaty - k. 30 akt

potwierdzenie odbioru wypowiedzenia – k. 31 akt

Po wypowiedzeniu umowy pożyczki powód poniósł następujące koszty windykacji dotyczące umowy pożyczki: 1.272,20 zł delegacje pracownika A. P. w dniach 16.05.2023 r. do 18.05.2023 r. oraz w dniach od 12.09.2023 do 14.09.2023 r. (nocleg, dieta, wjazd na autostradę, oplata parkingowa), 1.815,16 zł koszty paliwa w związku z wizytami pracownika powoda w G. w dniach 30.08.2022 r. oraz 16.05.2023 – 18,05.2023 r. i 12-14.09.2023 r. (okoliczności niesporne – historia windykacji pożyczki - k. 26-27 akt, polecenia wyjazdu służbowego, paragony, faktura – k. 35-39, oświadczenie głównej księgowej powoda – k. 40 akt).

Sąd zważył, co następuje:

Przedstawiony stan faktyczny ustalony został w oparciu o dokumenty złożone przez powoda, które w ocenie Sądu nie budziły wątpliwości co do ich autentyczności i prawdziwości, wobec czego mogły stanowić wiarygodną podstawę ustaleń faktycznych.

Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej sąd krajowy jest zobowiązany do zbadania z urzędu, czy warunki umowy wchodzące w zakres stosowania dyrektywy Rady (...) z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich (Dz.U. 1993, L 95, s. 29) mają nieuczciwy charakter, a także do tego, by dokonawszy takiego badania, zniwelować brak równowagi między konsumentem a przedsiębiorcą, o ile sąd ów posiada niezbędne ku temu informacje dotyczące stanu prawnego i faktycznego (zob. np. wyrok (...) z dnia 13 września 2018 r. w sprawie (...).

Według art. 720 § 1 k.c. przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości. Z tytułu udzielenia pożyczki pożyczkodawca może żądać wynagrodzenia w formie odsetek albo prowizji za korzystanie przez pożyczkobiorcę z jego środków finansowych. Użycie zwrotu ,,albo” oznacza alternatywę rozłączną. Nie można więc jednocześnie pobierać odsetek umownych i prowizji za korzystanie przez pożyczkobiorcę ze środków pożyczkodawcy.

Sąd zakwestionował prawo powoda do naliczenia i pobrania prowizji przygotowawczej w wysokiej kwocie 3.400 zł za udostepnienie pozwanemu środków pieniężnych. Za udostępnienie pożyczkobiorcy środków pieniężnych powód naliczył bowiem odsetki umowne w wysokości odsetek maksymalnych. Brak było podstaw do pobierania podwójnego wynagrodzenia za to samo.

W wielu podobnych sprawach toczących się przed tut. Sądem o zwrot pożyczki zakwestionowano praktykę pobierania przez pożyczkodawców na podstawie umów pożyczek dodatkowego wynagrodzenia prowizyjnego w wysokich kwotach, żądanego często obok odsetek umownych za udostępnienie środków pieniężnych, doliczonych do każdej raty. Zapis o tej prowizji uznano za zmierzający do obejścia przepisów o ochronie praw konsumentów oraz o odsetkach maksymalnych (ukryta lichwa). Stwierdzono, że takie działanie nie zasługuje na ochronę prawną, albowiem jest sprzeczne z dobrymi obyczajami i rażąco narusza interesy konsumentów, dlatego jest nieważne (art. 58 § 1 i 2 k.c.). Tak było m.in. w sprawach o następujących sygnaturach akt: I C 189/16, I C 2424/16, I C 285/17, I C 397/17, I C 398/17, I C 477/17, I C 501/17, I C 1100/17, I C 1244/17, I C 1595/17, I C 1707/17, I C 390/18, I C 1796/18, I C 1826/18, I C 2751/18, I C 2752/18 i I C 2753/18, I C 147/19, I C 266/19, I C 353/19, I C 767/19, I C 1016/19, I C 1073/19, I C 2082/19, I C 2086/19, I C 2617/19, I C 1402/20 i I C 1740/20.

Kwestią obciążania pożyczkobiorców zbyt wysokimi opłatami prowizyjnymi za udostepnienie na określony czas środków pieniężnych zajmował się też niejednokrotnie Sąd Okręgowy w Toruniu, w tym w sprawach o sygn. akt VIII Ca 563/17, VIII Ca 582/17 i VIII Ca 664/18, podzielając w swoich wyrokach stanowisko tut. Sądu o sprzeczności umów pożyczek w zakresie wynagrodzenia prowizyjnego z dobrymi obyczajami, zasadami współżycia społecznego i przepisami regulującymi wysokość odsetek maksymalnych. Sąd Okręgowy, odwołując się do wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie – Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z dnia 27 kwietnia 2012 r. w sprawie XVII AmC 5533/11 (Legalis nr (...)), stwierdził, że niezależnie od uregulowań ustawy o kredycie konsumenckim dotyczących maksymalnej wysokości kosztów pozaodsetkowych, koszty te nie mogą stanowić dodatkowego źródła zysku przedsiębiorcy, powinny zatem być kształtowane w sposób zgodny z rzeczywistym kosztem dokonywanych czynności, w związku z którymi pozostają. W przywołanych sprawach Sąd Okręgowy w Toruniu stwierdził również, że wynagrodzenie prowizyjne zastrzegane w umowach stosowanych przez powódkę pozostaje oderwane od faktycznych kosztów przez nią poniesionych, w istocie nie stanowi więc ,,kosztu okołoodsetkowego”, te bowiem powinny być związane – zgodnie z zasadą ekwiwalentności świadczeń – z określonymi kosztami poniesionymi przez pożyczkodawcę w związku z udzieleniem pożyczki bądź usługami świadczonymi na rzecz pożyczkobiorcy. Sąd Rejonowy w Grudziądzu oraz Sąd Okręgowy w Toruniu wyraziły w przywołanych sprawach także pogląd, że wynagrodzenie prowizyjne to ukryta forma odsetek od pożyczonego kapitału.

Wskazać też należy, że w decyzji nr (...) z dnia 3 czerwca 2015 r. (...) w K. uznał za praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów działania pożyczkodawcy polegające na stosowaniu opłaty, której wysokość nie odpowiada wartości świadczeń realizowanych w ramach tej opłaty. W uzasadnieniu tej decyzji stwierdzono, że sprzeczne z dobrym obyczajem jest naruszenie ekwiwalentności świadczeń przy stosowaniu wobec konsumentów opłaty, której wysokość nie odpowiada wartości świadczeń realizowanych w ramach tej opłaty, co godziło w ich słuszny interes. Identyczną decyzję wydał (...) w K. w dniu 30 grudnia 2015 r. w sprawie (...) (...) w zakresie opłaty przygotowawczej.

Ze względu na to, że wynagrodzenie prowizyjne w kwocie 3.400 zł zostało naliczone za to samo, za co należą się powodowi odsetki umowne od udzielonej pożyczki, a nadto nie określono w umowie żadnych kryteriów ustalenia tak wygórowanej prowizji, Sąd uznał, że brak jest podstaw do jej zasądzenia.

W ustalonych okolicznościach, na podstawie art. 720 § 1 k.c., art. 58 § 1 i 2 k.c., art. 359 § 2 ¹ k.c. oraz art. 385 ¹ § 1 k.c. Sąd uznał, że roszczenie powoda na podstawie umowy pożyczki uzasadnione było jedynie do wysokości 5.699,25 zł (zwrot kapitału pożyczki i odsetki umowne – 699,25 zł). Po rozliczeniu ww. kwoty na 24 raty pozwany powinien płacić ratę miesięczną w kwocie 237,47 zł. Do dnia wypowiedzenia umowy pożyczki wymagalne były 6 rat, a zatem kwota 1.424,82 zł. Pozwany do dnia wypowiedzenia umowy, tj. 29 kwietnia 2022 r. wpłacił kwotę 1.526,32 zł, zatem nie posiadała zadłużenia. Brak było więc podstaw do wypowiedzenia umowy pożyczki. Nadto, gdyby nawet przyjąć wysokość rat wskazanych w umowie pożyczki, to na dzień wypowiedzenia pozwany również nie posiadał zaległości w płatności dwóch pełnych rat. Z tego tytułu powództwo podlegało oddaleniu. Zaznaczyć również należy, że powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie ze względu na uznanie za nieważne postanowienia umowy dotyczącego wynagrodzenia prowizyjnego (art. 58 § 1 i 2 k.c., art. 359 § 2 ¹ k.c. oraz art. 385 ¹ § 1 k.c.).

Ze względu na bezskuteczność wypowiedzenia umowy pożyczki, powód nie mógł obciążyć pozwanego kosztami windykacji pożyczki. Nadto wskazać należy, że w pozwie powód dochodził zwrotu kosztów realizacji zabezpieczenia umowy w postaci przewłaszczenia rzeczy ruchomej, tymczasem z historii windykacji złożonej do akt (k. 26-27) wynika, że były to koszty windykacji pożyczki, a nie realizacji zabezpieczenia umowy. Z umowy przewłaszczenia z dnia 26 października 2021 r. nie wynika zresztą, żeby powód mógł żądać od pozwanego w ramach tej umowy zwrotu kosztów windykacji, gdyż par. 10 tej umowy takich kosztów nie obejmował. Powództwo w zakresie zwrotu kosztów realizacji zabezpieczenia umowy było więc również bezzasadne.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 98 § 1 k.p.c., zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu. Powód przegrał sprawę w całości, zatem powinien sam ponieść swoje koszty procesu.