Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Grudziądzu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 maja 2024 roku

Sąd Rejonowy w Grudziądzu I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący:	asesor sądowy Wojciech Frela
Protokolant:	starszy sekretarz sądowy Klaudia Schoen

po rozpoznaniu w dniu 10 maja 2024 r. w Grudziądzu na rozprawie

sprawy z powództwa A. C.

przeciwko (...) S.A. w W.

o zapłatę

I. podwyższa rentę przyznaną powódce od pozwanego (...) S.A. z siedzibą w W. wyrokiem Sądu Rejonowego w Wąbrzeźnie z dnia (...) roku sygn. akt (...)

a) do kwoty 1.898,97 zł (tysiąc osiemset dziewięćdziesiąt osiem złotych 97/100) miesięcznie płatną do 10-ego dnia każdego miesiąca, za okres od miesiąca września 2021 roku do grudnia 2021 roku, wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w płatności poszczególnych świadczeń rentowych począwszy od wymagalności każdego z świadczeń do dnia zapłaty,

b) do kwoty 2.100 zł (dwa tysiące sto złotych 0/100) miesięcznie płatną do 10-ego dnia każdego miesiąca za okres od miesiąca stycznia 2022 roku do stycznia 2024 roku, wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w płatności poszczególnych świadczeń rentowych począwszy od wymagalności każdego z świadczeń do dnia zapłaty,

c) do kwoty 2.400 zł (dwa tysiące czterysta złotych 00/100) miesięcznie płatną do 10-ego dnia każdego miesiąca od miesiąca lutego 2024 roku na przyszłość, wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w płatności poszczególnych świadczeń rentowych począwszy od wymagalności każdego z świadczeń do dnia zapłaty;

II. oddala powództwo w pozostałej części;

III. zasądza od pozwanego na rzecz powódki reprezentowanej przez radcę prawnego M. C. kwotę 7.200 zł (siedem tysięcy dwieście złotych 00/100) w tym należny podatek VAT tytułem kosztów pomocy prawnej udzielonej powódce z urzędu, z czego 1800,00 zł (tysiąc osiemset złotych 00/100) tytułem kosztów zastępstwa procesowego za instancję odwoławczą;

IV. nakazuje pobrać od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego
w Grudziądzu:

a) kwotę 4.485 zł (cztery tysiące czterysta osiemdziesiąt pięć złotych 00/100) tytułem opłaty od pozwu,

b) kwotę 1.777,05 zł (tysiąc siedemset siedemdziesiąt siedem złotych 05/100) tytułem wydatków postępowania.

Sygn. akt I C 146/23

UZASADNIENIA

Wyroku z dnia 17 maja 2024 roku

Powódka A. C. reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika wniosła
o podwyższenie renty przyznanej powódce od pozwanego Zakładu (...) S.A. wyrokiem Sądu Rejonowego w Wąbrzeźnie z dnia (...) roku sygn. akt (...)
do kwoty 2.100 zł miesięcznie, płatną w terminie do 10-ego każdego miesiąca z odsetkami ustawowymi za opóźnienie począwszy do miesiąca września 2021 roku. W uzasadnieniu pozwu przedstawiono podstawę faktyczną powództwa oraz argumenty przemawiające za uwzględnieniem powództwa.
(k. 3-8)

Postanowieniem z dnia 23 czerwca 2021 roku Sąd Rejonowy w Grudziądzu w sprawie
I Co 462/21 zwolnił A. C. od kosztów sądowych w całości i ustanowił dla A. C. pełnomocnika z urzędu. (k.9)

W odpowiedzi na pozew pozwany (...) S.A. reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie
od powódki na rzecz pozwanego kosztów procesu według norm przepisanych. W uzasadnieniu odpowiedzi na pozew pozwany wyjaśnił swoje stanowisko w sprawie, przedstawił sposób ustalenia świadczenia przyznanego powódce. (k. 71-75)

Wyrokiem z 27 czerwca 2022 roku Sąd Rejonowy w Grudziądzu uwzględnił powództwo
w całości i orzekł o kosztach procesu. (k.143) Wyrok ten zaskarżył pozwany.

Wyrokiem z dnia 9 grudnia 2022 sygn. akt VIII Ca 761/22 Sąd Okręgowy w Toruniu uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę Sądowi Rejonowemu w Grudziądzu
do ponownego rozpoznania pozostawiając temu sądowi rozstrzygniecie o kosztach procesu
za instancję odwoławczą. W uzasadnieniu wyroku Sąd Okręgowy zawarł wytyczne co do dalszego postępowania. (k. 171-174v)

Z uwagi na przejście poprzedniego sędziego referenta w stan spoczynku nie było możliwe rozpoznanie sprawy przez ten sam skład sądu (art. 386 § 5 kpc).

Strona powodowa w piśmie z dnia 20 marca 2023 roku wypowiedziała się co do dalszego toku postępowania po uchyleniu sprawy do ponownego rozpoznania. (k.188 -190)

Pozwany w piśmie z dnia 5 kwietnia 2023 roku doprecyzował sposób obliczenia świadczenia przyznanego powódce. (k.202)

Pismem z dnia 26 lutego 2024 roku powódka rozszerzyła powództwo i wniosła
o podwyższenie renty przyznanej powódce od pozwanego:

a) do kwoty 2.100 zł miesięcznie płatną w terminie 10-ego każdego miesiąca z odsetkami ustawowymi za opóźnienie, począwszy od miesiąca września 2021 roku do miesiąca stycznia 2024 roku,

b) kwoty 2.400 zł miesięcznie płatną w terminie 10-ego każdego miesiąca z odsetkami ustawowymi za opóźnienie, począwszy od miesiąca lutego 2024 roku. (k. 247- 248)

Sprawa została rozpoznana w postępowaniu zwyczajnym.

Sąd ustalił, co następuje:

Powódka A. C. w dniu 1 listopada 1974 roku uczestniczyła w wypadku komunikacyjnym. Sąd Rejonowy w Wąbrzeźnie wyrokiem z dnia 13 sierpnia 1986 roku ustalił odpowiedzialność za zdarzenie pozwanego (...) S.A., zasądził na rzecz powódki odszkodowanie oraz rentę w kwocie 4000 zł (przed denominacją). Powódka przyczyniła się do powstania szkody w wysokości 20%.

Okoliczności bezsporne, a także Wyrok Sądu Najwyższego z 4.08.1980 r. sygn. akt II Cr 39/80
akt szkody 78 str. 159-164

Powódka leczyła się po wypadku przez wiele lat. W wieku 22 lat powódka przerwała naukę
z uwagi na konieczność operacji i leczenie. W wieku 22 lat powódka rozpoczęła pracę w (...) Komitecie (...) w W. na pół etatu. Powódka pracowała
w tym miejscu na pół etatu przez pięć lat. Praca została przerwana z uwagi na konieczność operacji
i leczenia. W dniu 18 sierpnia 1994 roku powódka rozpoczęła pracę w L.
w G. jako pakowacz. Praca odbywała się w warunkach pracy chronionej. Była to praca fizyczna, z której powódka zrezygnowała z uwagi na stan zdrowia. Powódka wymagała alloplastyki biodra prawego, pojawiły się u niej symptomu osteoporozy. Powódka została uznana za całkowicie niezdolną do pracy i niezdolna do samodzielnej egzystencji od 1999 roku. W 1999 roku powódka wymagała rewizji alloplastyki biodra prawego. Wcześniej stwierdzono schorzenie w stopniu istotnym ograniczającym zdolność do pracy w normalnych warunkach. Jako wskazania przyjęto prace lekką, spokojną.

Dowód: akt szkody k. 78, protokół wywiadu str.94. orzeczenie komisji lekarskiej do spraw inwalidztwa i zatrudnienia nr 1 w G. str. 227, wypis z treści orzeczenia lekarza orzecznika ZUS str. 157, 203

W dniu 27 lipca 2005 roku powódka zawarła z pozwanym ugodę. W punkcie 1 ugody strony ustaliły sposób ustalania wysokości renty uzupełniającej oraz renty z tytułu zwiększonych potrzeb. Renta uzupełniająca stanowiła kwotę równą 80% minimalnego wynagrodzenia. Renta z tytułu zwiększonych potrzeb wynosiła 20 zł miesięcznie. W punkcie 2 ugody strony ustalił, że z chwilą osiągnięcia wieku emerytalnego 60 lat zostanie zmieniony sposób naliczania renty poprzez ustalenia hipotetycznej emerytury. Renta uzupełniająca stanowić będzie w związku z tym różnice pomiędzy hipotetyczną emeryturą (uwzględniająca utracone lata pracy oraz utracone wynagrodzenie),
a otrzymywanym w to miejsce świadczeniem z ZUS-u. Zgodnie z punktem 4 ugody każda ze stron ma prawo w trybie art. 907 kc dokonać zmiany renty. Stosownie do postanowień punktu 5 ugoda całkowicie zaspokaja roszczenia odszkodowawcze z tytułu renty uzupełniającej zarówno obecne jaki mogące powstać w przyszłości jako następstwa tego wypadku, z zastrzeżeniem punktu 4 ugody, wobec czego powódka zrzekła się wszelkich roszczeń tak w stosunku do odpowiedzialnego cywilnie
i jego ubezpieczyciela tj. (...) S.A. Pozwany zmieniał wysokość świadczenia na wniosek powódki. Powódka w chwili zawarci ugody pozostawała na utrzymaniu męża, który zaspokajał potrzeby rodziny. Powódka podpisała ugodę, żeby mieć jakiekolwiek pieniądze. Pozwany nie wyjaśniał sposobu obliczenia hipotetycznej emerytury.

Dowód: akt szkody k. 78, ugoda str.84 , przesłuchanie powódki protokół skrócony k. 214v

A. C. korzysta z pomocy osób trzecich. Wymaga pomocy w ubieraniu butów, spodni, goleniu nóg, obcinaniu paznokci, wiązaniu sznurowadeł, robieniu zakupów, wynoszeniu śmieci. Powódka ma problemy ze schylaniem się. Sąsiadka K. K. pomaga powódce codziennie
w wymiarze od kilku do kilkunastu minut. Powódka wymaga pomocy w pracach domowych takich
jak odkurzanie, myciu okien, wieszaniu firan. M. P. pomaga przy cięższych zakupach jadąc
z powódką na zakupy oraz w załatwianiu spraw urzędowych. Wymiar pomocy M. P. wynosi około 3-4 godzin tygodniowo.

Dowód: zeznania świadków I. K. i M. P. protokół skrócony k. 112-113

Powódka w wyniku wypadku z dnia 1 listopada 1974 roku doznała trwałego uszczerbku
na zdrowiu, który jest związany z następstwami pourazowymi i wynosił około 50 %. Powódka przeszła kilka zabiegów operacyjnych, jedna noga powódki jest krótsza o 4 cm. Powódka została uznana za osobę niepełnosprawną i niezdolną do wykonywania pracy. Powódka nie mogła urodzić więcej niż jedno dziecko. Aktualny stan zdrowia powódki jest stacjonarny. Dolegliwości bólowe są
w większości spowodowane czynnikami samoistnymi (starzeniem się organizmu). Na progresję choroby zwyrodnieniowej ma wpływ przebyty w 1974 roku wypadek, po którym wytworzył się określony typ chodu – odciążanie prawego biodra, skrócenie kończony dolnej prawej i chód utykający, duże zaniki mięśniowe, predestynują do postępu choroby zwyrodnieniowej. Powódka zachowała względną samodzielność, wymaga jednak solidnego wsparcia podczas cięższych czynności codziennych – robienia cięższych zakupów, sprzątania mieszkania, wymaga również pomocy w czasie odbywania podróży środkami komunikacji publicznej. Powódka zachowała samodzielność
w czynnościach higieniczno-samoobsługowych i podstawowych czynności – samodzielnie zrobi lekkie zakupy, samodzielnie przygotuje sobie potrawy. Zabiegi rehabilitacyjne w ośrodkach sanatoryjnych włącznie są nieodzowne. Celem zabiegów jest utrzymywanie względnej mobilności
i samodzielności jak również zmniejszenie dolegliwości bólowych. Wskazane byłoby leczenie sanatoryjne jeden raz w roku i dodatkowa rehabilitacja w trybie ambulatoryjnym jeden raz w roku. Niezależnie od tego powódka musi być pod stałą opieką poradni ortopedycznej. Poza kulą łokciową wskazany byłby rower stacjonarny, ewentualnie oporęczowanie niektórych punktów mieszkania.

Dowód: opinii biegłego sądowego dr n. med. W. Z. k. 117-120, opinia uzupełniająca dr n. med. W. Z. k. 230

Powódka może korzystać z leczenia uzdrowiskowego w ramach NFZ nie częściej niż raz na 18 miesięcy. Powódka korzystała z leczenie uzdrowiskowego:

a) w S. w terminie od (...) roku do(...) roku;

b) w P. w terminie od (...) roku do (...) roku, koszt pobytu wyniósł łącznie 542 zł;

c) w S. w terminie od (...) roku do(...) roku, koszt pobytu wyniósł 456,30 zł;

d) w P. w terminie od (...) roku do (...) roku, koszt pobytu wyniósł 333,30 zł.

Dowód: Pismo z NFZ z dnia 26 maja 2023 roku k. 212

W dniu wypadku A. C. miała 13 lat i uczęszczała do 7 klasy szkoły podstawowej. Powódka po zdarzeniu przez 13 miesięcy nosiła gips. Po wypadku rodzice, którzy byli rolnikami zajmowali się córką. Była również operowana. Po ukończeniu szkoły podstawowej powódka chciała uczęszczać do szkoły plastycznej, ale było to poza możliwościami finansowymi jej rodziców. Rodzice zapisali powódkę do szkoły odzieżowej, której powódka nie ukończyła z powodu kolejnej operacji. Powódka kontynuowała edukacje, której nie ukończyła z przyczyn rodzinnych. Następnie pracowała
w (...) Komitecie (...) w W., w L. jako pakowcza i na poczcie jako sprzątaczka. Powódka ma wszczepioną endoprotezę biodra. Cierpi również na chorobę P.. Powódka do tej pory doczuwa dolegliwości bólowe i z tego powodu regularnie zażywa leki przeciwbólowe. Powódka wydaje na lekarstwa około 200 zł miesięcznie. Od kilku lat co jakiś czas powódka otrzymuje blokadę stawu biodrowego. Powódka korzysta z zabiegów rehabilitacyjnych, aby noga była sprawniejsza i zmniejszyć dolegliwości bólowe. Zabiegi odbywają się w ramach NFZ. Powódka stara się dokupić dodatkowe zabiegi rehabilitacyjne gdy dysponuje na to środkami. Powódka czuję poprawę stanu zdrowia po zabiegach: laser, krioterapia, hydromasaż. Korzystnie na zdrowia powódki wpływają ćwiczenia z rehabilitantem i masaż. Powódka korzystała w 2022 roku z sanatorium z PEFRONU, który zapłacił kwotę 1800 zł, a powódka dopłaciła kwotę 600 zł. Powódka ponosi koszty dojazdu, który wynosi około 330 zł. Czasem powódka musi dokupić dobę w hotelu z uwagi na niekorzystne połączenie komunikacyjne G. z miejscowościami uzdrowiskowymi.
Powódka nie może korzystać co roku z leczenia uzdrowiskowego, ponieważ jest to uzależnione
od pozyskania finansowania z źródeł niezależnych od powódki. Po 2005 roku powódka wymieniła wannę na brodzik, ponieważ miała problemy z wychodzeniem z wanny. Powódka nie jest w stanie sama zawiązać buta, obciąć paznokci. Wiele czynności życia codziennego takich jak sprzątanie, zakupy, pomoc powódce wykonywał mąż. Po śmierci męża w 2016 roku powódka zmuszona jest korzystać z pomocy osób trzecich. Do 2019 roku powódce pomagała przyjaciółka z bloku. Jedyna córka powódki mieszka w Niemczech i nie może pomóc matce. Powódka nie mogła urodzić więcej niż jedno dziecko. Biodra powódki się nie rozrosły i musiała mieć przez to cesarskie cięcie. W trakcie ciąży powódka chodziła cały czas o kulach, żeby odciążyć biodra. Powódce nie przysługują świadczenia z opieki społecznej. Od 17 lata powódka użytkuje rower rehabilitacyjny. Cena nowego roweru to około 2000 zł. W trakcie postępowania nastąpił wzrost cen towarów i usług. Koszt lekarstw powódki wzrósł około 50-60 zł. Powódka korzysta z najtańszych zastrzyków po 100 zł, gdyby dysponowała większymi środkami mogłaby skorzystać z droższych zastrzyków. Czynsz w mieszkaniu powódki wzrósł z 447 zł do 714 zł. Aktualnie powódka na opłaty wydaje około 1000 zł miesięcznie. Powódka pożyczyła łącznie 3700 zł od siostry. Rodzina pomaga powódce dając jej użyteczne prezenty z okazji imienin lub urodzin. Koszt 6 zabiegów hydromasaży w 2021 roku wynosił 120 zł.
Ceny zabiegów rehabilitacyjnych w rozpoczynały się od 7 zł, kończyły się na 40 zł. Cena 20 minut masażu klasycznego wynosiła około 30 zł-40 zł. Aktualnie powódka otrzymuje 1620 zł emerytury wypracowanej oraz 570 zł od pozwanego. Aktualnie M. P. pomaga powódce około 4-6 godzin tygodniowo. Pomoc jest mniejsza, ponieważ powódka stara się oszczędzać i ograniczać swoje potrzeby, oraz z powodu przeprowadzki M. P. w inne miejsce G..

Dowód: zestawienie k. 24, faktura VAT z 15.06.2021 r. k. 26, faktura VAT k.31-35, rachunki k. 60-64, przesłuchanie powódki protokół skrócony k. 139-140, k. 214-216, k. 264-265, decyzja (...) k. 259

Przeciętna wysokość emerytury brutto wypłacanej przez ZUS kobietom urodzonym w (...)roku wynosiła: w grudniu 2021 roku - 2114 zł, w grudniu 2022 roku -2368 zł, grudniu 2023 roku – 2809 zł, styczniu 2024 roku - 2808 zł, w lutym 2024 roku - 2811 zł, w marcu 2024 roku – 3156 zł.

Dowód: informacja z (...) k. 262

Sąd zważył, co następuje:

Sąd ustalił stan faktyczny w oparciu o dowody z dokumentów załączonych do akt sprawy, zeznania świadków I. K. i M. P., dowód z przesłuchania stron
z ograniczeniem do powódki, opinii biegłego sądowego z zakresu ortopedii i traumatologii.

Sąd uznał za wiarygodne zeznania świadków oraz powódki. Zeznania wymienionych osób były co do zasady spójne i logiczne, zaś ewentualne rozbieżności nie miały większego wpływu na wynik sprawy.

Zgodnie z art. 442 § 2 kc jeżeli poszkodowany utracił całkowicie lub częściowo zdolność do pracy zarobkowej albo jeżeli zwiększyły się jego potrzeby lub zmniejszyły widoki powodzenia na przyszłość, może on żądać od zobowiązanego do naprawienia szkody odpowiedniej renty.

W myśl art. 907 § 2 kc jeżeli obowiązek płacenia renty wynika z ustawy, każda ze stron może w razie zmiany stosunków żądać zmiany wysokości lub czasu trwania renty, chociażby wysokość renty i czas jej trwania były ustalone w orzeczeniu sądowym lub w umowie.

Mając na uwadze art. 386 § 6 kpc i związanie stanowiskiem Sądu Okręgowego
w Toruniu wyrażonym w uzasadnieniu wyroku z dnia 9 grudnia 2022 roku w pierwszej kolejności należy odnieść się do ugody zawartej w 27 lipca 2005 roku. Strony ustaliły,
że z chwilą osiągnięcia wieku emerytalnego 60 lat zostanie zmieniony sposób naliczania renty poprzez ustalenia hipotetycznej emerytury. Renta uzupełniająca stanowić będzie w związku
z tym różnice pomiędzy hipotetyczną emeryturą (uwzględniająca utracone lata pracy
oraz utracone wynagrodzenie), a otrzymywanym w to miejsce świadczeniem z ZUS-u.
W ocenie sądu zapis ten jest dopuszczalny, a strony ugody w istocie uzgodniły moment,
w którym nastąpi zmiana stosunków. W orzecznictwie wskazuje się, że osiągnięcie wieku emerytalnego może być okoliczności świadczącą o zmieni stosunków co aktualizuje przesłankę określoną w art. 907 § 2 kc. Ponadto strony wprost odwołały się w punkcie 4 ugody do treści
art. 907 kc, zatem ich wolą nie było spetryfikowanie stosunku prawnego, lecz zakładały one możliwość aktualizacji porozumienia w zależności do okoliczności faktycznych. W ocenie sądu postanowienie umowny nie pozbawia powódki możliwości sądowego dochodzenia swoich praw
w przypadku sporu. Zrzeczenia się roszczeń zawartego w ugodzie nie można traktować jako zgody na bezwzględne przyjęcie wysokości świadczenia ustalonego przez pozwanego. Świadczy o tym wyżej przywołane odwołanie zawarte w punkcie 4 ugody, które daje możliwość wystąpienia do sądu każdej ze stron. Strony wskazały, że renta uzupełniająca stanowić będzie w związku z tym różnice pomiędzy hipotetyczną emeryturą (uwzględniająca utracone lata pracy oraz utracone wynagrodzenie),
a otrzymywanym w to miejsce świadczeniem z ZUS-u. Literalne brzmienie ugody jest zgodne
z poglądami wyrażanymi w orzecznictwie sadów powszechnych, w szczególności na tle wypadków przy pracy. Jak wskazał Sąd Najwyższy wyroku z 17 maja 2007 roku I UK 350/06 przyjmuje się,
że renta wyrównawcza górnika, który w wyniku wypadku przy pracy utracił zdolność
do wykonywania pracy w swoim zawodzie, powinna, po osiągnięciu przez tego górnika wieku emerytalnego, stanowić różnicę między emeryturą, jaką uzyskałby po przepracowaniu wymaganego okresu, a rentą wypadkową z ubezpieczenia społecznego. Po spełnieniu przez powoda warunków do uzyskania emerytury górniczej, przy ustaleniu wysokości renty wyrównawczej nie bierze się pod uwagę zachowanych przez niego ograniczonych możliwości zarobkowych. Utrata możliwości przepracowania w charakterze górnika całego wymaganego do przyznania emerytury górniczej okresu jest następstwem czynu niedozwolonego strony pozwanej, która za szkodę w tym zakresie odpowiada w pełnej wysokości (LEX nr 294999). W ocenie sądu warto uczynić zastrzeżenie, że poglądy wyrażone w orzecznictwie dotyczą w większości sytuacji gdy poszkodowany był osobą pracującą
i osiągał określone dochody, a więc istniały realne faktyczne okoliczności, które pozwalały na prognozowanie przebiegu zatrudnienia i obliczenia hipotetycznej emerytury w oparciu o dane, które są wysoce prawdopodobne. Zdaniem sądu stan faktyczny dotyczące powódki jest specyficzny, ponieważ w chwili wypadku miała ona 13 lat. Zdarzenie wpłynęło na przebieg edukacji powódki, a także na możliwości ograniczyły możliwości wyboru zawodowego. Powódka została pozbawiona swobodnego możliwości wyboru pracy, ponieważ musiała być ona dotowana do jej stanu zdrowia i możliwości fizycznych.

Spór pomiędzy stronami dotyczy nie mechanizmu ustalenia renty wyrównawczej.
Sąd Okręgowy w Toruniu uchylając wyrok do ponownego rozpoznania nie zawarł szczegółowych wskazań co sposobu obliczenia hipotetycznej emerytury, zatem kwestia ta została pozostawiona
co do decyzji sądu ad quo. Powódka nie kwestionuje faktu, że pozwany zastosował mechanizm hipotetycznej emerytury, pomniejszanej o świadczenie z ZUSu. Istota sporu dotyczy wysokości hipotetycznej emerytury, która jest podstawą ustalenia renty wyrównawczej i finalnie wpływa na realne świadczenie otrzymywane przez powódkę. Sąd w pierwszej kolejności dostrzega, że strony
w ugodzie nie zawarły żadnych ustaleń co do sposobu obliczenia hipotetycznej emerytury.
Wskazano jedynie, że hipotetyczna emerytura uwzględni utracone lata pracy oraz utracone wynagrodzenie. Taki zapis jest niezwykle ogólny i budzi wątpliwości interpretacyjne. Nie wynika
z niego sposobu w jaki pozwany ustala wynagrodzenie będące podstawą emerytury oraz jaki okres traktuje za utracone lata pracy. Analiza akt szkodowych wskazuje, że sam pozwany miał problem
z określeniem wysokości wynagrodzenia powódki, które byłyby podstawą ustalenia renty wyrównawczej. Pozwany wymagał przedstawienia dokumentów w postaci świadectw szkolnych
oraz świadectw pracy przyjmując za punkt wyjścia rzeczywisty przebieg kariery zawodowej powódki.
W ocenie sądu trzeba mieć na uwadze, że powódka w chwili wypadku miała 13 lat, zatem była osobą małoletnią. Doznany uszczerbek na zdrowiu jest znaczny i wynosi 50 %. Sprawa powódki w czasie bliższym wypadkowi miała charakter sporny i zawiły o czym świadczy fakt orzekania w sprawie powódki przez Sąd Najwyższy, który ustalił ostatecznie stopień przyczynienia na 20 %. W momencie orzekania przez Sąd Najwyższy powódka była już osobą pełnoletnią. Okoliczności te, w szczególności doznany uszczerbek na zdrowiu miały istotny wpływ na dalsze życie zawodowe powódki ograniczając możliwości podjęcia pracy. Czas trwania postępowania sądowego opóźnił moment otrzymania przez powódkę odszkodowania, które mogło zostać przeznaczone na leczenie lub przygotowanie zawodowe. Zdaniem sądu fakt znacznego uszczerbku na zdrowiu doznanego w młodości, który ogranicza możliwości zarobkowania nie może zostać zignorowany. W ocenie sądu fakt ten powoduje,
że bazowanie na rzeczywistym przebiegu kariery zawodowej powódki, realnie otrzymywanym wynagrodzeniu jest zbyt dalekoidącym uproszczeniem, które prowadzi do przyjęcia błędnego założenia wyjściowego nie uwzględniającego ograniczeń powódki będących następstwem wypadku. Jak wskazał pozwany w odpowiedzi na pozew kalkulacja hipotetycznej emerytury uwzględnia staż pracy i wynagrodzenie za okres sprzed wypadku i hipotetycznym wynagrodzeniu obowiązującym
w danym roku kalendarzowym.

Orzekając w sprawie renty, sąd powinien wziąć pod uwagę możliwości podjęcia przez poszkodowanego pracy, w szczególności jeśli podmiot odpowiedzialny za szkodę zaoferował poszkodowanemu zatrudnienie. Nie oznacza to, że poszkodowany obowiązany jest do podjęcia każdej pracy. Poszkodowany nie musi podejmować pracy znacznie poniżej swoich kwalifikacji zawodowych, niebezpiecznej, stwarzającej zagrożenie dla zdrowia lub życia. Nawet jeśli skutkiem czynu niedozwolonego jest jedynie częściowa utrata zdolności do pracy zarobkowej, ale poszkodowany nie jest w stanie znaleźć innej pracy, renta powinna odpowiadać w całości utraconym zarobkom. Odmowa podjęcia przez poszkodowanego zaoferowanej mu pracy nie powinna być jednak kwalifikowana jako przyczynienie się poszkodowanego do powiększenia szkody. Renta kompensować ma normalne następstwa zdarzenia szkodzącego (art. 361 KC). Szkodą wynikłą z częściowego ograniczenia zdolności do pracy zawodowej nie są zarobki, jakie poszkodowany osiągał z dotychczasowej pracy, ale różnica między wcześniejszymi zarobkami a zarobkami, jakie poszkodowany mógłby osiągać, gdyby podjął pracę, jaką może wykonywać, biorąc pod uwagę ograniczone zdolności pracy zarobkowej. (por. K. Osajda (red. serii), W. Borysiak (red. tomu), Kodeks cywilny. Komentarz. Wyd. 32, Warszawa 2024, komentarz do art. 444 kc, pkt. 65 i przywołane tam orzecznictwo, SIP Legalis). Zdaniem sądu na podstawie przywołanych poglądów i orzecznictwa można przyjąć, że próba ustalania hipotetycznego wynagrodzenia jest błędna. W realiach niniejszej sprawy powódka w chwili zdarzenia nie osiągała żadnych dochodów uczęszczając do szkoły. Na późniejszą karierę zawodową powódki kładły się cieniem skutki wypadku i jej stan zdrowia. Wysoce prawdopodobnym jest, że gdyby nie wypadek powódka nie pracowałaby w pierwszych latach na pół etatu. Powódka miałaby również możliwość nabycia określonego zawodu, a także jako osoba zdrowa mogłaby wykonywać prace inne niż tylko praca lekka i spokojna. Powódka w chwili zdarzenia nie osiągała żadnych dochodów, natomiast w momencie podjęcia pracy jej zarobki byłyby już pochodną wypadku. Ograniczenia możliwości osiągania zarobku pozostają w adekwatnym związku przyczynowym z wypadkiem powódki. Ponadto jeśli poszkodowany nie musi podejmować zatrudnienia i nie podjęcie pracy nie stanowi przyczynienia się do zwiększenia rozmiaru szkody to tym bardziej zdaniem sądu wykorzystywanie pozostałych możliwości nie może wpływać negatywnie na sytuacje poszkodowanego. Zdaniem sądu do negatywnych skutków w niniejszej sprawie prowadzi bazowanie na rzeczywistym przebiegu kariery zawodowej powódki. Sąd rozważał obliczenie hipotetycznej emerytury powódki przy pomocy biegłego jednakże odstąpił od takiego rozwiązania. Obliczenie hipotetycznej emerytury zdaniem sądu wymagało by przyjęcie założeń wyjściowego
w postaci hipotetycznego wynagrodzenia powódki na przestrzeni lat tak, aby obliczyć składki emerytalne i określić wysokość świadczenia. Z powodów wyżej opisanych byłoby to zdaniem sądu rozwiązaniem niesłusznym. W ocenie sądu byłoby to również nadmiernie abstrakcyjne, bowiem bazowałoby na modelu kariery zawodowej powódki.

W doktrynie i judykaturze wskazuj się, że szczególne komplikacje powstawać mogą
w związku z określeniem wysokości renty należnej małoletniemu, który w wyniku zdarzenia szkodzącego stracił możliwość podjęcia pracy zarobkowej w przyszłości. Ustalenie wysokości renty należnej małoletniemu wymaga oszacowania zarobków, jakie mógłby osiągnąć, gdyby nie wyrządzono mu szkody, jednak w stosunku do małoletniego, który nie rozpoczął jeszcze pracy zarobkowej, trudno jest przewidzieć, jaki w przyszłości wykonywałby zawód i jakie osiągał z tego tytułu dochody. W celu oszacowania prawdopodobnych zarobków, jakie osiągałby małoletni, należy wziąć pod uwagę jego talenty, zainteresowania i uzdolnienia, a w przypadku ich braku, za podstawę określenia renty odszkodowawczej należy przyjąć zarobki przeciętne. Sam fakt rozpoczęcia studiów nie oznacza, że poszkodowany ukończyłby je i podjął pracę w wyuczonym zawodzie.
(por. K. Osajda (red. serii), W. Borysiak (red. tomu), Kodeks cywilny. Komentarz. Wyd. 32, Warszawa 2024, komentarz do art. 444 kc, pkt. 77 |i przywołane tam orzecznictwo, SIP Legalis). Podobnie w uzasadnieniu wyroku z dnia 19 grudnia 2013 r., II CSK 179/13 (OSNC-ZD 2015, nr 2, poz. 22. LEX nr 1436069). Sąd Najwyższy między innymi wyjaśnił, że: "w sytuacji, gdy poszkodowany na skutek doznania uszkodzenia ciała i rozstroju zdrowia w okresie małoletności nie mógł zdobyć odpowiedniego wykształcenia i zawodu, za podstawę określenia renty odszkodowawczej należy z reguły przyjąć przeciętne zarobki, osiągane przez pracowników w danym okresie czasu.
Brak jest bowiem podstaw do wysuwania odmiennych hipotez, chyba że wyjątkowe okoliczności
(np. stwierdzono szczególne talenty czy uzdolnienia małoletniego w określonym kierunku) pozwalałyby na inne wnioskowanie (por. także Wyrok SN z 14.07.1972 r., I CR 188/72,
LEX nr 7104., Wyrok SN z 8.11.1977 r., I CR 380/77, LEX nr 8024.)

Zdaniem sądu w realiach niniejszej sprawy należało zastosować wyżej wymieniony pogląd,
z tymże w miejsce przeciętnych zarobków należało przyjąć przeciętną emeryturę otrzymywaną przez kobiety urodzone w (...) roku. Sąd dostrzega, że mowa jest o próbie szacowania zarobków
na podstawie właściwości osobistych poszkodowanego, a dopiero w dalszej kolejności przyjęcie zarobków przeciętnych, jednakże zdaniem sądu byłoby to nadmiernie utrudnione z przyczyn wyżej opisanych. Dodatkowo powódką przez ponad 20 lat była niezdolna do pracy co pozostawało
w związku z wypadkiem z 1974 roku. Celem ustalenia wysokości przeciętnej emerytury sąd zwrócił się do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. W ocenie sądu brak jest podstaw do przyjęcia, że powódka gdyby nie wypadek otrzymywałaby emeryturę w wysokości wyższej lub niższej.
Stosownie do udzielonej odpowiedzi przeciętna wysokość emerytury brutto wypłacanej przez ZUS kobietom urodzonym w (...) roku wynosiła: w grudniu 2021 roku - 2114 zł, w grudniu 2022 roku - 2368 zł, grudniu 2023 roku - 2809 zł, styczniu 2024 roku - 2808 zł, w lutym 2024 roku - 2811 zł,
w marcu 2024 roku – 3156 zł. Wysokość renty wyrównawczej ustala się w oparciu o kwotę netto
(por. Wyrok SN z 13.02.2020 r., III PK 170/18, OSNP 2021, nr 2, poz. 15., Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 listopada 2010 r., sygn. akt I PK 47/10). Przeliczenia kwot przeciętnej emerytury brutto na kwoty netto dokonał na prośbę sędziego referenta Oddział Księgowości Sądu Rejonowego
w Grudziądzu. Kwota netto emerytury po odjęciu składki zdrowotnej, zaliczki na podatek dochodowy z uwzględnieniem kwoty wolnej od podatku wynosi: grudzień 2021 r. netto: 1771,71 zł,
grudzień 2022 r. netto: 2154,88 zł, grudzień 2023 r., netto: 2519,19 zł, styczeń 2024 r.
netto: 2518,28 zł, luty 2024 r. netto 2521,01 zł, marzec 2024 r. netto 2792,96 zł. Wyżej wskazany sposób przeliczenia jest typowy dla każdego przeciętnego emeryta. W ocenie sądu brak było podstaw,
aby obliczenie wysokości emerytury powódki w sposób odmienny od innych emerytów.
Kwoty te były podstawą ustalenia renty wyrównawczej.

W doktrynie wskazuje się, że renta z tytułu zwiększonych potrzeb zazwyczaj łączy się z rentą z tytułu całkowitej lub częściowej utraty zdolności do pracy zarobkowej i obejmuje wynagrodzenie szkody związanej z koniecznością ponoszenia stałych wydatków, np. na opiekę ze strony osoby trzeciej, specjalistyczną dietę, stale zażywane leki itp. Z istoty rzeczy renta z tego tytułu nie może być zazwyczaj precyzyjnie określona, dlatego też należy zgodzić się z przedstawionym w piśmiennictwie stanowiskiem, że sąd może poprzestać na orientacyjnym określeniu szkody z tego tytułu, posiłkując się również treścią art. 322 k.p.c. (por. L. J. [w:] Kodeks cywilny. Komentarz,
red. M. B.-S., A. S., W. 2022, art. 444. Teza 10).

Sąd uznał za wykazane, że w związku ze zdarzeniem z 1 listopada 1974 roku powódka wymaga w zwiększonym zakresie pomocy osób trzecich. W tym zakresie sąd dał wiarę zeznaniom świadków I. K. oraz M. P.. Zeznania powódki w zakresie pomocy osób trzecich były rozbieżne. Sąd uznał zeznania powódki w zakresie osób trzecich w wymiarze jaki znajdowały potwierdzenie w zeznaniach świadków. Powódka M. P. wskazywał, że pomaga powódce około 3-4 godzin tygodniowo. I. K. zeznała, że pomaga powódce praktycznie codziennie w wymiarze kilkunastu minut. Powódka na ostatniej rozprawie w dniu 10 maja 2024 roku wskazała, że osoby trzecie pomagają jej łącznie w wymiarze 6 godzin. Suma czasu poświęconego przez M. P. oraz I. K. daje średnio 6 godzin tygodniowo. Liczba 6 godziny tygodniowo jest o godzinę niższa niż pierwotnie szacowana przez pozwanego. Powódka wymaga pomocy osób trzecich przy sprzątaniu, robieniu większych zakupów, wynoszeniu śmieci, czynnościach higienicznych takich jak obcinanie paznokci u nóg, golenie nóg. Powódka nie jest w stanie samodzielnie dźwigać większych ciężarów. Ma ona problemy z wiązaniem butów, zakładaniem butów i spodni. Sąd obliczył godziny miesięczny wymiar w następujący sposób. Powódka wymaga pomocy osób trzecich przez 6 godzin tygodniowo, co daje rocznie 312 godzin (6 godzin tygodniowo x 52 tygodnie w roku). Następnie sąd podzielił łączny wymiar pomocy osób trzecich przez 12 miesięcy (312 godzin rocznie / 12 miesięcy = 26 godzin miesięcznie). Liczba 26 godzin miesięcznie pomocy osób trzecich będzie powtarzać się
w kolejnych wyliczeniach. Sąd do obliczenia kosztów opieki osób trzecich przyjął za pozwanym pozwany minimalną stawkę godzinową netto. Powódka nie kwestionowała twierdzeń pozwanego
w tym zakresie, a także nie wskazała własnych twierdzeń w tym zakresie. Sąd uwzględniał zmiany wysokości minimalnej stawki godzinowej w trakcie trwania procesu. Wysokość kosztów opieki osób trzecich kształtują się jak w tabeli poniżej.

Okres	Minimalna stawka godzinowa netto	Koszty opieki osób trzecich (minimalna stawka godzinowa x 26 godzin)
rok 2021	12,00 zł	312 zł
Rok 2022	17 zł	442 zł
od 1 styczeń 2023 roku do 30 czerwca 2023 roku	20 zł	520 zł
od 1 lipca 2023 roku do 31 grudnia 2023 roku	23,50 zł	611 zł
1 styczeń 2024 roku	27,70 zł	720,20 zł

Sąd dał wiarę zeznaniom powódki co do kwoty jaką przeznacza na leki. Zeznania powódki poparte były fakturami oraz rachunkami załączonymi do akt sprawy. Powódka po raz pierwszy przesłuchiwana była 10 czerwca 2022 roku. Podczas następnych przesłuchań w dniu
28 czerwca 2023 roku i 10 maja 2024 roku powódka zwracała uwagę na wzrost ceny leków.
W dniu 10 maja 2024 roku powódka zeznała, że koszt leków wzrósł o około 50-60 zł. Ogólny wzrost cen towarów i usług spowodowany pandemią (...)19 oraz wojną w U.jest faktem wynikającym z zasad doświadczenia życiowego. Sąd miał również na uwadze, że nie wszystkie leki jakie bierze powódka związane są z wypadkiem z 1 listopada 1974 roku. Część z leków wiąże się
z dolegliwościami samoistnymi. Jako podstawę wyjścia kosztu leków sąd przyjął kwotę 200 zł miesięcznie w roku 2021 roku. Sąd podwyższał kwotę leków rok do roku o 10%. Stosując ten zabieg koszt leków w roku 2022 wyniósł 220 zł (200 zł +200 x 10%). Koszt leków w 2023 roku wyniósł
242 zł (220 zł + 220 x 10%). Koszt leków w 2024 roku wyniósł 266,20 zł (242 zł + 242 x 10%).

Jak wskazał biegły sądowy w przypadku powódki zabiegi rehabilitacyjne oraz leczenie sanatoryjne są wymagane jeden raz w roku, aby utrzymać względną samodzielność, mobilność
oraz zmniejszyć dolegliwości bólowe. Jak wynika informacji uzyskanych z (...) powódka może skorzystać z leczenia sanatoryjnego raz na 18 miesięcy. Aktualnie częstsze wizyty powódki w sanatorium w przypadku powódki możliwe są wyłącznie w przypadku uzyskania dodatkowego finansowania, tak jak miało to miejsce podczas ostatniego pobytu powódki współfinansowanego z (...). Powódka wskazywała również na poprawę stanu zdrowia
w przypadku korzystania z zabiegów rehabilitacyjnych, zatem zdaniem sądu zasadnym jest uwzględnienie wyżej wymienionych kosztów jak składników renty z tytułu zwiększonych potrzeb. Sąd miał na uwadze, że powódka ponosi koszty związane z leczeniem sanatoryjnym jakie stanowią częściowa odpłatność za pobyty. Sąd oszacował te koszty na około 400 zł biorąc pod uwagę informacje uzyskane z NFZ oraz zeznania powódki. Powódka z własnych środków pokrywa koszty dojazdu do miejscowości uzdrowiskowych, które wynoszą przeciętnie około 100 zł za podróż w jedną stronę. Dodatkowo powódka niejednokrotnie musi wykupić nocleg w hotelu z uwagi na niekorzystny dojazd z G. do miejscowości uzdrowiskowych. Zdaniem sądu koszty pobytu w sanatorium
w 2021 roku można oszacować na około 600 zł rocznie, co daje 50 zł miesięcznie. Tak samo sąd podwyższał te kwotę 10 % rok do roku tym samym otrzymując: kwotę 55 zł w roku 2022,
kwotę 60,5 zł w 2023 roku, kwotę 66,55 zł w roku 2024 . Koszty rehabilitacji sąd ustalił w oparciu
o cenniki usług załączonych przez powódkę do akt sprawy (k.89-92). Ceny zabiegów rehabilitacyjnych zaczynały się od 7 zł do 40 zł w przypadku masaży. Powódka wskazywała, że na jej stan zdrowia korzystnie wpływają zabiegi takiej jak laser, krioterapia, hydromasaż, a także ćwiczenia. W ocenie sąd licząc na rok 2021 kwota 40 zł miesięcznie jest odpowiednia, aby pokryć koszty rehabilitacji. Sąd dostrzega, że usługi rehabilitacyjne oferowane są bezpłatnie w ramach NFZ, jednakże sąd nie można stracić z pola widzenia, że powódka musi oczekiwać na zabiegi w kolejce. Zgodnie z zasadami doświadczenia życiowego czas oczekiwania w kolejkach NFZ jest dłuższy,
a przez to brak jest pewności czy powódką mogłaby skorzystać z zabiegów rehabilitacyjnych
raz w roku. Miesięczną kwotę usług rehabilitacyjnych sąd podnosił o 10% rok do roku, stąd w roku 2022 otrzymano kwotę 44 zł, w roku 2023 koszt rehabilitacji wyniósł 48 zł, zaś w roku 2024 roku kwotę 52,8 zł.

Podsumowując powyższe wywody poniżej przedstawiono sposób wyliczenia przyznanie powódce. Za okres od września 2021 roku do grudnia 2021 roku netto: 1771,71 zł renty wyrównawczej + 602 zł tytułem renty z tytułu zwiększonych potrzeb (312 zł koszty opieki osób trzecich + 40 zł za rehabilitacje + 200 zł za leki + 50 zł leczenia uzdrowiskowego), co daje łącznie 2373,71 zł. Uwzględniając przyczynienie się powódki w wysokości 20% otrzymamy kwotę jak
w punkcie I a sentencji postanowienia (2373,71 zł x 0,20 = 474,74 zł 2373,71 zł – 474,42 = 1898,97 zł).

Za okres od stycznia 2022 roku do grudnia 2022 roku netto: 2154,88 zł renty wyrównawczej + 765 zł tytułem renty z tytułu zwiększonych potrzeb (442 zł kosztów opieki + 44 zł za rehabilitacje
+ 220 zł leki + 55 zł leczenia uzdrowiskowego), co daje łącznie 2919,88 zł. Uwzględniając przyczynienie się powódki w wysokości 20% otrzymamy kwotę 2335,91 zł, która to przekracza żądanie powódki, dlatego powództwo za ten okres zasługiwało na uwzględnienie w całości.
(2919,88 zł x 0,20 = 583,97 zł, 2919,88 zł – 583,97 zł = 2335,91 zł).

Za okres od stycznia 2023 roku do czerwca 2023 roku netto: 2519,19 zł renty wyrównawczej + 870,50 zł renty z tytułu zwiększonych potrzeb (koszty opieki 520 zł + 48 zł rehabilitacja + 242 zł leki + 60,5 zł leczenia uzdrowiskowego), co daję łącznie 3389,69 zł. Uwzględniając przyczynienie się powódki w wysokości 20% otrzymamy kwotę 2711,76 zł, która to przekracza żądanie powódki, dlatego powództwo za ten okres zasługiwało na uwzględnienie w całości.
(3389,69 zł x 0,20 = 677,93 zł, 3389,69 zł – 677,93 zł = 2711,76 zł).

Za od czerwca 2023 roku do grudnia 2023 roku netto: 2519,19 zł renty wyrównawczej
+ 961,5 zł renty z tytułu zwiększonych potrzeb (611 zł koszty opieki + 48 zł rehabilitacja
+ 242 zł leki + 60,5 zł leczenia uzdrowiskowego), co daję łącznie 3480,69 zł. Uwzględniając przyczynienie się powódki w wysokości 20% otrzymamy kwotę 2784,56 zł, która to przekracza żądanie powódki, dlatego powództwo za ten okres zasługiwało na uwzględnienie w całości.
(3480,69 zł x 0,20 = 696,13 zł, 3480,69 zł – 696,13 zł = 2784,56 zł).

Za okres od stycznia 2024 roku na przyszłość netto: 2518,28 zł renty wyrównawczej
+ 1216,55 zł renty z tytułu zwiększonych potrzeb (831 zł kosztów opieki + 52,8 zł koszt zabiegów
+ 266,2 zł leki + 66,55 zł leczenia uzdrowiskowego), co daję łącznie 3743,83 zł. Uwzględniając przyczynienie się powódki w wysokości 20% otrzymamy kwotę 2987,87 zł, która to przekracza żądanie powódki, dlatego powództwo za ten okres zasługiwało na uwzględnienie w całości.
(3734,83 zł x 0,20 = 746,96 zł, 3734,83 – 746,96 zł = 2987,87 zł). Sąd miał również na uwadze, że kwoty przeciętnej emerytury netto w kolejnych miesiącach 2024 roku były wyższe, jednakże nie miała to wpływu na treść orzeczenia.

W orzecznictwie wskazuje się, że wzrost przeciętnego wynagrodzenie jak również spadek siły nabywczej pieniądza stanowi zmianę stosunków uzasadniających zastosowanie art. 907 kc.
(por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 24 listopada 2016 r., sygn. akt I ACa 798/16, uchwała SN z 20 kwietnia 1994 r., III CZP 58/94, OSNC 1994, nr 11, poz. 207; uchwała SN
z 28 października 1993 r., III CZP 142/93, OSNC 1994, nr 4, poz. 82; wyrok SA w Katowicach
z 16 grudnia 2004 r., I ACa 1097/04, LEX nr 151728). Zgodnie z zasadami doświadczenia życiowego na przestrzeni ostatnich kilku lat nastąpił wyraźny wzrost cen towarów i usług. Już ten sam fakt powodował, że powódka uprawniona byłaby do dostosowania przyznanej renty do warunków bieżących. Wzrost inflacji widoczny jest we wzroście przeciętnej emerytury. Zgodnie z odpowiedzią
z ZUS przeciętne emerytura brutto wzrosła względem 2021 roku do chwili obecnej o prawie 1000 zł. Zdaniem sądu w niniejszej sprawie ustalając wysokość świadczenia na podstawie danych otrzymanych z ZUS oraz minimalnym wynagrodzeniu za pracę przy obliczeniu kosztów opieki osób trzecich doszło do automatycznego uwzględnienia wzrostu kosztów towaru i usług. Emerytury z ZUS podlegają corocznie waloryzacji i dostosowaniu do faktycznie panujących realiów. Podobnie rzecz ma się
z minimalną stawką godzinową. Co do pozostałych składników renty z tytułu zwiększonych potrzeb sąd waloryzował je o 10%. Wskazać należy, że finalnie składniki te nie znalazły się na poziomie podanym przez powódkę w jej ostatnich zeznaniach. Renta wyrównawcza oraz renta z tytułu zwiększonych potrzeb pełnią funkcję alimentacyjną dostarczając środków utrzymania powódki. Zdaniem sądu zasądzona wysokość świadczenia nie jest nadmiernie wygórowana i pozwala na zaspokojenie potrzeb bytowych powódki na przeciętnym poziomie. Pozwala on na pokrycie niezbędnych kosztów utrzymania mieszkania oraz wyżywienia powódki. Zgodnie z zasadami doświadczenia życiowego koszty te wzrosły na przestrzeni ostatnich kilku lat. Wskazane przez powódkę koszty jej utrzymania zdaniem sądu nie są zawyżone i mieszczą się racjonalnych ramach. Sąd uwzględnił również, że nastąpiła zmiana okoliczności polegająca na śmierci małżonka powódki. Jest to w ocenie sądu istotna okoliczność dotycząca życia osobistego powódki.
Jak wskazała powódka ciężar utrzymania gospodarstwa domowego spoczywał w głównej mierze na mężu, zaś jej udział był mniejszy. W aktualnej sytuacji powódka zmuszona jest utrzymywać się samodzielnie. Małżonek wykonywał również wszystkie istotne czynności, które musiałby następnie przejąć osoby trzecie, będące osobami obcymi względem powódki. Oznacza, to że rola kosztów pomocy osób trzecich wzrosła. Odnosząc się do kosztów oporęczowania mieszkania i zakupu sprzętu rehabilitacyjnego to sąd nie uwzględnił tych pozycji, ponieważ maja one charakter jednorazowego wydatku, a ich kompensacja nastąpić powinna nastąpić w drodze odszkodowania.

Powódka przegrała sprawę i w tym zakresie powództwo zasługiwało na oddalenie jedynie
w zakresie różnicy pomiędzy kwotą zasądzoną w punkcie Ia, a kwotą dochodzonego roszczenia za okres od września do grudnia 2021 roku.

Wartość przedmiotu sporu sąd określił na kwotę 89.700 zł. Podnosi się, że wymagalne
w chwili wnoszenia sprawy świadczenia za okres poprzedzający wniesienie pozwu nie są świadczeniami powtarzającymi się i stanowią samoistne roszczenie pieniężne (art. 19 § 1).
Z tego względu w sprawach o prawo do świadczeń powtarzających się, jeżeli żądanie pozwu obejmuje także świadczenia, które powinny być spełnione w czasie poprzedzającym jego wniesienie, wartość przedmiotu sporu oblicza się zgodnie z art. 21, zliczając należne już świadczenie oraz wartość przedmiotu sporu obliczoną dla świadczeń przyszłych w myśl art. 22 (por. J. Gudowski [w:] Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Tom I. Postępowanie rozpoznawcze. Artykuły 1-124, wyd. VI, red. T. Ereciński, Warszawa 2023, art. 22 teza 4). Powódka rozszerzyła powództwo pismem z dnia
26 lutego 2024 roku (k.247) dochodząc podwyższenie renty przyznanej powódce od pozwanego:
a) do kwoty 2.100 zł miesięcznie płatną w terminie 10-ego każdego miesiąca z odsetkami ustawowymi za opóźnienie, począwszy od miesiąca września 2021 roku do miesiąca stycznia 2024 roku, b) kwoty 2.400 zł miesięcznie płatną w terminie 10-ego każdego miesiąca z odsetkami ustawowymi za opóźnienie, począwszy od miesiąca lutego 2024 roku. Mając na uwadze wyżej przywołany pogląd zdaniem sądu kwota wskazana w pkt a pisma z 26 lutego 2024 roku stanowi samodzielne roszczenie, które wartość powinna zostać określona na podstawie art. 19 § 1 kpc.
Jest to samodzielne roszczenie dotyczące zamkniętego okresu. W ten sposób wartość przedmiotu sporu za czas od września 2021 roku do stycznia 2024 roku odpowiada kwocie 60.900 zł
(29 miesięcy x 2100 zł). Wartość przedmiotu sporu w przypadku renty płatnej na przyszłość zgłoszona w punkcie b pisma z 26 lutego 2024 roku, stosując art. 23 kpc jest równa kwocie 28.800 zł.
Na podstawie art. 21 kpc wartość przedmiotu sporu w niniejszej sprawie stanowi jako suma 60.900 zł
i 28.800 zł i wynosi 89.700 zł.

Przepis art. 904 k.c. w związku z art. 907 § 1 k.c. ma charakter dyspozytywny, zatem termin płatności poszczególnych rat rentowych może być ukształtowany dowolnie w umowie
lub w jednostronnym oświadczeniu woli wierzyciela z art. 455 k.c. (por. Wyrok SA w Łodzi
z 14.12.2018 r., I ACa 203/18, LEX nr 2637813). Dodatkowo jak wskazał w uzasadnieniu Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z dnia 7 kwietnia 2017 roku VI ACa 1974/15 (LEX nr 2502591) nie słusznym jest pogląd, iż wszystkie kwoty zasądzone tytułem zadośćuczynienia i odszkodowania (renty) stają się wymagalne dopiero z chwilą wyrokowania, zatem od tej daty należą się odsetki
za opóźnienie. Osoba odpowiedzialna za szkodę wyrządzoną czynem niedozwolonym, zwłaszcza
w następstwie uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia, powinna bowiem naprawić dany uszczerbek niezwłocznie po jego powstaniu (np. z chwilą poniesienia wydatków na koszty leczenia lub doznania bólu i cierpień). Brak jest uzasadnienia, aby odpowiedzialny za szkodę majątkową lub krzywdę odnosił jakąkolwiek korzyść z faktu opóźnienia w ustaleniu osoby zobowiązanej do świadczenia odszkodowawczego lub wielkości tego świadczenia. Mając na uwadze przytoczone poglądy judykatury sąd zasądził odsetki ustawowe za opóźnienie w płatności poszczególnych rat. Powódka odwoływała się od decyzji pozwanego (k.14-15) co do wysokości świadczenia, zatem pozwany mógł mieć świadomość spornego charakteru wysokości świadczenia, dlatego też sąd przyjął wymagalność świadczeń rentowych zgodnie z żądaniem pozwu.

O kosztach orzeczono na podstawie art. 100 zd 2 kpc. Sąd uwzględnił w orzeczeniu o kosztach koszty postępowania odwoławczego w związku z uchylenie wyroku i przekazaniem sprawy
do ponownego rozpoznania. Powódka była zwolniona od kosztów sądowych w całości
i reprezentowana przez pełnomocnika z urzędu. Gdyby nie zwolnienie od kosztów sądowych powódka musiałaby ponieść opłatę stosunkową od pozwu w kwocie 4485 zł (89.700 zł x 0,05).
Koszty zastępstwa procesowego powódki ustalono w oparciu o Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych
(t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1935 z późn. zm.). Orzekając o kosztach sąd uwzględnił wyrok Trybunał Konstytucyjnego z 23 kwietnia 2020 r. sygn. akt SK 66/19 (OTK-A 2020, nr 13). Analiza statusu adwokatów i radców prawnych oraz ich roli w postępowaniu, w którym występują jako podmioty powołane i zobowiązane do zastępstwa prawnego, prowadzi do uznania, że różnicowanie
ich wynagrodzenia, tj. obniżenie pełnomocnikom z urzędu wynagrodzenia, które otrzymaliby,
gdyby występowali w sprawie jako pełnomocnicy z wyboru, nie ma konstytucyjnego uzasadnienia.
W przypadku przyznania kosztów pomocy prawnej udzielonej z urzędu na podstawie wyżej przywołanego Rozporządzenia brak jest podstaw do przyznania pełnomocnikowi należności
z tytułu podatku od towaru i usług. W myśl § 19 rozporządzenia w razie zmiany w toku postępowania wartości stanowiącej podstawę obliczenia opłat, bierze się pod uwagę wartość zmienioną, poczynając od następnej instancji. Koszty zastępstwa procesowego stron wynosiły 3600 zł ustalone w oparciu
o pierwotną wartość przedmiotu sporu. Pozwany poza wspomnianymi kosztami zastępstwa procesowego poniósł: koszty opłaty skarbowej od pełnomocnictwa w kwocie 17 zł. Pozwany poniósł koszty postępowania przed sądem II instancji na które złożyły się: opłata od uzasadnienia
w wysokości 100 zł (k.145), opłata od apelacji w wysokości 1160 zł (k.153), koszty zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym w wysokości 1800 zł. Powódka wygrała sprawę
w 99,10%. (60.185,48 zł [7.595,88 zł jako 1898,97 zł x 4 + 52.500 zł jako 25 x 2100] + 28.800 zł = 88,895,88 zł, 88.895,88 / 89.700 zł x 100% = 99,10 %). Powódka uległa jedynie do nieznacznej części swego żądania, zatem pozwany powinien ponieść koszty procesu w całości. Sąd przyznał pełnomocnikowi z urzędu powódki wynagrodzenie odpowiadające 1,5 krotności stawki zastępstwa procesowego w wysokości 3600 zł. Podwyższając wynagrodzenie sąd miał na uwadze zawiły charakter sprawy, który wymagał wzmożonego nakładu pracy pełnomocnika powódki. W ocenie sądu aktywność i zaangażowanie pełnomocnika w realiach niniejszej sprawy wymagały podwyższenia wynagrodzenia. Sąd miał również na uwadze, że poprzedni sędzia referent przyznał pełnomocnikowi powódki wynagrodzenie stanowiące 1,5 stawki, a zastosowanie stawki niższej w tej sytuacji byłoby nielojalne procesowo. Pełnomocnikowi powódki przyznano również koszty zastępstwa procesowego za postępowanie odwoławcze w wysokości 1800 zł.

Pozwanego obciążono w całości opłatą od pozwu, od której uiszczenia powódka była zwolniona oraz kosztami sporządzenia opinii biegłego sądowego z zakresu ortopedii w łącznej kwocie 1777,05 zł (wydatki: 1412,01 zł k. 133 + 365,04 zł k. 232).