Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Grudziądzu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 maja 2025 r.

Sąd Rejonowy w Grudziądzu I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący:	sędzia Bogdan Tężycki
Protokolant:	starszy sekretarz sądowy Magdalena Hausman

po rozpoznaniu w dniu 17 kwietnia 2025 r. w Grudziądzu

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) S.A. z siedzibą w W.

przeciwko D. G.

o zapłatę

1.  oddala powództwo;

2.  kosztami postępowania obciąża stronę powodową.

Sygn. akt I C 155/24

UZASADNIENIE

(...) w W. - wniosła przeciwko D. G. pozew o zapłatę 11 580,00 zł wraz z odsetkami umownymi za opóźnienie równymi dwukrotności wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie od dnia 3 listopada 2022 r. do dnia zapłaty, jak również o zasądzenie zwrotu kosztów procesu według norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia. W uzasadnieniu pozwu wskazano, że roszczenie dochodzone pozwem powstało w związku z umową pożyczki z dnia 12.08.2019 roku Nr (...) zawartą z konsumentem, na podstawie której wypłacono pozwanemu kwotę 9.000,00 zł . Na roszczenie powoda składa się kwota kapitału w wysokości 9.000,00 zł i odsetki umowne w wysokości 2.580,00 zł. Pomimo wezwania do spłaty zaległości pozwany nie uregulował długu.

Pozwany -D. G. wniósł o oddalenie powództwa kwestionując powództwo zarówno co do zasady, jak i co do wysokości .

Sąd ustalił, co następuje:

W dniu 12 sierpnia 2019 roku (...) w W. (pożyczkodawca) zawarła z D. G. (pożyczkobiorca) umowę pożyczki gotówkowej nr (...), na podstawie której udzielono pozwanemu pożyczki w kwocie 9.000,00 zł (całkowita kwota pożyczki 9.000,00) zł na okres 36 miesięcy. Strony przewidziały, że pożyczka będzie oprocentowana według stałej stopy procentowej w wysokości (...) w skali roku (odsetki umowne) oraz że z tytułu udzielenia pożyczki pożyczkobiorca zobowiązany będzie do uiszczenia na rzecz dającego pożyczkę następujących opłat: opłaty przygotowawczej związanej z przygotowaniem i zawarciem umowy w wysokości 129,00 zł, prowizji w wysokości 7.771,00 zł i wynagrodzenia z tytułu dodatkowej usługi (...). Kwoty te zostały rozdzielone proporcjonalnie do liczby rat pożyczki i miały być uiszczane częściowo przy każdej racie razem z odsetkami umownymi. Pożyczka miała być spłacona w 36 miesięcznych ratach ustalonych w harmonogramie spłat – do 22 dnia każdego miesiąca, począwszy od września 2019 roku – w wysokości po 580,00 zł każda. W umowie pożyczki przewidziano, że na wypadek opóźnienia w spłacie rat pożyczki pozwany zapłaci odsetki od zadłużenia przeterminowanego w wysokości rocznej stopy oprocentowania zadłużenia przeterminowanego równej stopie odsetek maksymalnych za opóźnienie, o których mowa w art. 481 § 2 ^{( 1)} k.c. (pkt 4.1.).

W umowie zastrzeżono, że pożyczkodawca może wypowiedzieć umowę w przypadku, gdy opóźnienie w płatności kwoty równej jednej racie przekroczy 30 dni, po uprzednim wezwaniu pożyczkobiorcy do zapłaty zaległości w terminie 7 dni od daty otrzymania wezwania. Okres wypowiedzenia wynosił 30 dni (pkt 8.1). W ramach wykupionego dodatkowego uprawnienia tzw. (...) pożyczkobiorca miał prawo do jednorazowego skorzystania z bezpłatnego odroczenia dwóch kolejnych terminów płatności rat albo bezpłatnego obniżenia o 50% maksymalnie 4 kolejnych rat. Wyrokiem nakazowym Sądu Rejonowego w Grudziądzu z dnia 6 10.2022 roku w sprawie II K 788/22 uznano pozwanego za winnego tego, że w dniu 13.08. 2019 roku w celu osiągnięcia korzyści majątkowej doprowadził (...) S.A. z siedzibą B. do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w ten sposób, że na podstawie wcześniej złożonego nieprawdziwego oświadczenia co do posiadanych innych zobowiązań finansowych oraz wysokości osiąganych dochodów w firmie (...) (...) (...) s.c. wprowadził w błąd przedstawiciela w/w firmy a następnie podpisał umowę nr (...) i uzyskał pożyczkę w wysokości 9.000,00 zł , czym działał na szkodę powódki. Na podstawie art. 46 § 1 k.k. zobowiązano pozwanego do zapłaty na rzecz powódki kwoty 8.270,00 zł tytułem naprawienia szkody wyrządzonej przestępstwem. Po dniu wniesieniu pozwu pozwany uiścił na rzecz powódki łącznie kwotę 10.570,00 zł. Na powyższa kwotę składały się nst. wpłaty : 300,00 zł z dnia 7.01.2024 roku, 300,00 zł z dnia 12.02.2024 roku, 800,00 zł z dnia 12.03.2024 roku, 1.000,00 zł z dnia 10.04.2024 roku,,1.000,00 zł z dnia 09.05.2024 roku, 900,00 zł z dnia 11.06.2024 roku,800,00 z dnia 08.07.2024 roku, 800,00 zł z dnia 14.08.2024 roku, 800,00 zł z dnia 07.09.2024 roku, 970,00 zł z dnia 05.10.2024 roku, 580,00 zł z dnia 12.12.2024 roku, 580,00 zł z dnia 10.01.2025 roku, 560,00 zł z dnia 07.02.2025 roku, 580,00 zł z dnia 5.03.2025 roku, 580,00 zł z dnia 07.04.2025 roku. Strona powodowa reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika nie cofnęła pozwu w zakresie uiszczonych wpłat , pomimo wezwania pełnomocnika powódki do odniesienia się co do dokonanych na poczet zadłużenia kwot ( k. 82 akt).

Dowody :- umowa pożyczki wraz z harmonogramem spłat - k. 5-13 akt

- pismo wzywające do zapłaty k..15 akt,

- wyrok nakazowy z dnia 6.10.2022 roku ,Sygn.akt II K 788/22,

k.38-39 akt,

- dowody dokonania wpłat , k.37 i k.80 akt,

- zrzuty ekranu telefonu dokumentujące wpłaty ,k.85 akt

Sąd zważył, co następuje:

Przedstawiony stan faktyczny ustalony został w oparciu o dokumenty złożone przez powódkę, które w ocenie Sądu nie budziły wątpliwości co do ich autentyczności i prawdziwości, wobec czego mogły stanowić wiarygodną podstawę ustaleń faktycznych.

Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem (...) sąd krajowy jest zobowiązany do zbadania z urzędu, czy warunki umowy wchodzące w zakres stosowania dyrektywy (...) z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich (Dz.U. 1993, L 95, s. 29) mają nieuczciwy charakter, a także do tego, by dokonawszy takiego badania, zniwelować brak równowagi między konsumentem a przedsiębiorcą, o ile sąd ów posiada niezbędne ku temu informacje dotyczące stanu prawnego i faktycznego (zob. np. wyrok (...) z dnia 13 września 2018 r. w sprawie C-176/17 - z udziałem powódki , podobnie w uchwale składu (...) z dnia 20.06.2018 roku , III CZP 29/17).

Według art. 720 § 1 k.c. przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości. Z materiału dowodowego zebranego w sprawie wynika, że pozwany otrzymał pożyczkę w wysokości 9.000,00 zł. Taka kwota została oddana do dyspozycji pozwanego i stanowi w rozumieniu ustawy z dnia 12 maja 2011 roku o kredycie konsumenckim tzw. całkowitą kwotę pożyczki.

W ocenie Sądu nie budziła wątpliwości kwestia istnienia zaległości wobec powódki na dzień wniesienia pozwu . Sąd nie zakwestionował prawa powódki do pobrania opłaty przygotowawczej, albowiem taka opłata jest standardowo pobierana za wykonanie czynności związanych z udzieleniem pożyczki. Opłata w wysokości określonej w umowie zawartej między stronami nie była wygórowana.

Sąd zakwestionował natomiast prawo powódki do naliczenia i pobrania dodatkowego wynagrodzenia prowizyjnego w kwocie 7.771,00 zł oraz . Za przygotowanie umowy pożyczki powódka pobrała bowiem opłatę przygotowawczą, a za udostępnienie pożyczkobiorcy środków pieniężnych odsetki umowne . Brak było podstaw do pobierania podwójnego wynagrodzenia za to samo. W ocenie Sadu powódka nie wykazała również zasadności obciążenia pozwanego dodatkowa oplata usługę (...) w wysokości 1.100,00 zł. W niniejszej sprawie powódka nie wykazała, aby w związku z zawarciem z pozwanym umowy pożyczki rzeczywiści poniosła koszty opiewające na kwotę 7.771,00 zł.

W wielu podobnych sprawach toczących się przed tut. Sądem z powództwa (...) S.A. w B. o zwrot pożyczki zakwestionowano praktykę tej spółki pobierania na podstawie umów pożyczek dodatkowego wynagrodzenia prowizyjnego w wysokich kwotach, żądanego obok odsetek umownych za udostępnienie środków pieniężnych, doliczonych do każdej raty. Zapis o tej prowizji uznano za zmierzający do obejścia przepisów o ochronie praw konsumentów oraz o odsetkach maksymalnych (ukryta lichwa). Stwierdzono, że takie działanie nie zasługuje na ochronę prawną, albowiem jest sprzeczne z dobrymi obyczajami i rażąco narusza interesy konsumentów, dlatego jest nieważne (art. 58 § 1 i 2 k.c.). Tak było m.in. w sprawach o następujących sygnaturach akt: I C 189/16, I C 2424/16, I C 285/17, I C 397/17, I C 398/17, I C 477/17, I C 501/17, I C 1100/17, I C 1244/17, I C 1595/17, I C 1707/17, I C 390/18, I C 1796/18, I C 1826/18, I C 2751/18, I C 2752/18 i I C 2753/18.

Kwestią obciążania przez powódkę pożyczkobiorców zbyt wysokimi opłatami prowizyjnymi za udostepnienie na określony czas środków pieniężnych zajmował się też niejednokrotnie Sąd Okręgowy w Toruniu, w tym w sprawach o sygn. akt VIII Ca 563/17, VIII Ca 582/17 i VIII Ca 664/18, podzielając w swoich wyrokach stanowisko tut. Sądu o sprzeczności umów pożyczek w zakresie wynagrodzenia prowizyjnego z dobrymi obyczajami, zasadami współżycia społecznego i przepisami regulującymi wysokość odsetek maksymalnych. Sąd Okręgowy, odwołując się do wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie – Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z dnia 27 kwietnia 2012 r. w sprawie XVII AmC 5533/11 ((...)), stwierdził, że niezależnie od uregulowań ustawy o kredycie konsumenckim dotyczących maksymalnej wysokości kosztów pozaodsetkowych, koszty te nie mogą stanowić dodatkowego źródła zysku przedsiębiorcy, powinny zatem być kształtowane w sposób zgodny z rzeczywistym kosztem dokonywanych czynności, w związku z którymi pozostają. W przywołanych sprawach Sąd Okręgowy w Toruniu stwierdził również, że wynagrodzenie prowizyjne zastrzegane w umowach stosowanych przez powódkę pozostaje oderwane od faktycznych kosztów przez nią poniesionych, w istocie nie stanowi więc ,,kosztu okołoodsetkowego”, te bowiem powinny być związane – zgodnie z zasadą ekwiwalentności świadczeń – z określonymi kosztami poniesionymi przez pożyczkodawcę w związku z udzieleniem pożyczki bądź usługami świadczonymi na rzecz pożyczkobiorcy. Sąd Rejonowy w Grudziądzu oraz Sąd Okręgowy w Toruniu wyraziły w przywołanych sprawach także pogląd, że wynagrodzenie prowizyjne to ukryta forma odsetek od pożyczonego kapitału, co prowadzi do obejścia przepisów regulujących instytucję odsetek maksymalnych.

Wskazać też należy, że w decyzji nr (...) z dnia 3 czerwca 2015 r. (...) w K. uznał za praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów działania pożyczkodawcy polegające na stosowaniu opłaty, której wysokość nie odpowiada wartości świadczeń realizowanych w ramach tej opłaty. W uzasadnieniu tej decyzji stwierdzono, że sprzeczne z dobrym obyczajem jest naruszenie ekwiwalentności świadczeń przy stosowaniu wobec konsumentów opłaty, której wysokość nie odpowiada wartości świadczeń realizowanych w ramach tej opłaty, co godziło w ich słuszny interes. Identyczną decyzję wobec (...) Sp. z o.o. w B. wydał (...) w K. w dniu 30 grudnia 2015 r. w sprawie (...) (...) w zakresie opłaty przygotowawczej. Zarzuty w niej zawarte wobec pożyczkodawcy można jednak odnieść również do wynagrodzenia prowizyjnego.

W rozpatrywanej sprawie wynagrodzenie prowizyjne stanowiło przeszło 86% całkowitej kwoty pożyczki. Poza tym zostało naliczone za to samo, za co należą się powódce odsetki umowne od udzielonej pożyczki, a nadto nie określono w umowie żadnych kryteriów ustalenia tak wygórowanej prowizji. Tym samym pozostaje ona oderwana od faktycznych kosztów poniesionych przez powódkę, stanowiąc dodatkowe wynagrodzenie za korzystanie przez pozwanego z pożyczonego kapitału. W istocie rzeczy prowizja nie stanowi kosztu okołoodsetkowego, ten bowiem powinien być związany – zgodnie z zasadą ekwiwalentności świadczeń - z określonymi kosztami poniesionymi przez pożyczkodawcę w związku z udzieleniem pożyczki bądź usługami świadczonymi na rzecz pożyczkobiorcy. Przedmiotowa prowizja jest zatem tożsama w swej funkcji z odsetkami stanowiącymi wynagrodzenie pożyczkodawcy za korzystanie z cudzego kapitału i w istocie rzeczy prowadzi do obejścia przepisów o odsetkach maksymalnych. Sąd uznał, że brak jest podstaw do jej zasądzenia. Powódka nie wykazała zasadności obciążania pozwanego wysoką opłatą za usługę (...). W aktach sprawy nie znajduje się żadna kalkulacja tych dodatkowych kosztów. Uprawnienie wynikające z tej usługi nie jest ekwiwalentne do wysokości opłaty za nią. Należy wprost powiedzieć, że usługa ta dla pożyczkobiorcy miała nikłe znaczenie, poza tym pozwany z uprawnienia wynikającego z usługi (...) nigdy nie skorzystał.

Z uwagi na powyższe, zdaniem Sądu zapisy umowne o bardzo wysokich kosztach z tytułu prowizji – 7.771,00 zł i usługi (...) stanowią niedozwolone klauzule umowne i rażąco naruszały interesy konsumenta (pozwanego), dlatego nie wiązały pozwanego i nie mogły wobec niego wywołać pożądanych przez powódkę skutków prawnych. Postanowienia te kształtują obowiązki pożyczkobiorcy (konsumenta) w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy, skoro strona pozwana posiadając u powoda zobowiązanie w łącznej kwocie 20.880,00 zł ( całkowita kwota do spłaty) do swojej dyspozycji tytułem pożyczki otrzymuje tylko kwotę 9.000,00 zł. Ewidentnie narusza to zasadę ekwiwalentności świadczeń (tak też w uzasadnieniu wyroku Sądu Okręgowego w Gdańsku z dnia 29 października 2015r. wydanego w sprawie o sygn. akt XVI Ca 489/15).

W tym miejscu należy wskazać, że wynagrodzenie prowizyjne , stanowiące wynagrodzenie z tytułu udzielenia pożyczki , przewidziane w umowie pożyczki, do której mają zastosowanie przepisy ustawy z dnia 12 maja 2011 roku o kredycie konsumenckim nie jest świadczeniem głównym w rozumieniu art., (...) § 1 k.c. Poza tym okoliczność, że pozaodsetkowe koszty kredytu konsumenckiego nie przekraczają wysokości określonej w art. 36a ust.1 i 2 ustawy z dnia 12 maja 2011 roku o kredycie konsumenckim, nie wyłącza oceny, czy postanowienia określające te koszty są niedozwolone w rozumieniu przepisu art. 385 ¹ § 1 k.c. Postanowienia umowne określające inne niż odsetki koszty kredytu konsumenckiego , np. prowizje mogą zostać uznane za klauzule abuzywne, nawet jeśli ich wysokość nie przekracza maksymalnych kwot kosztów określonych w art. 36a ust.1 i 2 ustawy z dnia 12.05.2011 o kredycie konsumenckim ( por. uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 27.10.2021 roku, III CZP 43/20)

Po wniesieniu pozwu do dnia zamknięcia rozprawy pozwany uiścił na rzecz strony powodowej łącznie kwotę 10.570,00 zł . Strona reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika w zakresie spełnionego świadczenia w toku procesu nie zajęła żadnego stanowiska , w szczególności nie cofnęła w tym zakresie pozwu. Kwota uiszczona przez pozwanego przekracza dochodzony w pozwie kapitał w wysokości 9.000,00 zł . Natomiast w zakresie żądania odsetek umownych strona powodowa nie wskazała (art. 6 k.c.) za jaki okres dochodzone są odsetki umowne i od jakich kwot , bądź kwoty. Z materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie nie wynikało, że umowa została wypowiedziana. Sąd nie miał zatem możliwości weryfikacji wysokości zgłoszonego roszczenia ubocznego , tym bardziej, że postanowienia umowne w zakresie wynagrodzenia prowizyjnego i opłaty za usługę (...) uznane zostały za abuzywne i od tych należności nie należały się ogóle jakiekolwiek odsetki. W konsekwencji powództwo podlegało oddaleniu w całości, o czym orzeczono w pkt I. sentencji wyroku. W judykaturze Sądu Najwyższego ugruntowany jest pogląd, że w przypadku, gdy strona przeciwna dała powód do wytoczenia powództwa a strona powodowa mimo spełnienia świadczenia w toku procesu nadal domaga się zasądzenia niezasadnie uzyskanej już kwoty, to musi się liczyć z oddaleniem powództwa i zasądzeniem kosztów dla strony przeciwnej ( Vide: postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 24.11.2017 roku, III CZP 67/17, uchwała Sądu Najwyższego z dnia 9.06.2017 roku , III CZP 118/16, uchwała Sądu Najwyższego z dnia 26.02.2014 roku , III CZP 119/13, OSNC 2015 (...)).

Kosztami postępowania obciążona została strona powodowa jako przegrywająca proces.