Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Grudziądzu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 września 2024 r.

Sąd Rejonowy w Grudziądzu I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący:	sędzia Andrzej Antkiewicz
Protokolant:	starszy sekretarz sądowy Monika Kopczyńska

po rozpoznaniu w dniu 4 września 2024 r. w Grudziądzu na rozprawie

sprawy z powództwa (...) S.A. z siedzibą w W.

przeciwko K. D.

o zapłatę

1.  zasądza od pozwanej na rzecz powoda kwotę 4.563,00 zł (cztery tysiące pięćset sześćdziesiąt trzy złote 00/100) z odsetkami umownymi za opóźnienie w wysokości maksymalnych odsetek ustawowych za opóźnienie od kwoty 4.381,34 zł od dnia 15 lutego 2024 roku do dnia zapłaty;

2.  oddala powództwo w pozostałej części;

3.  zasądza od powódki na rzecz pozwanej kwotę 51,50 zł (pięćdziesiąt jeden złotych 50/100) tytułem zwrotu kosztów procesu z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.

Sygn. akt I C 478/24

UZASADNIENIE

(...) S.A. w W. wniosła o zasądzenie od K. D. kwoty 10.426,20 zł, w tym kwoty 10.244,54 zł tytułem niespłaconej należności z umowy pożyczki wraz z maksymalnymi odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 15 lutego 2024 r. do dnia zapłaty oraz kosztami procesu wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty. W uzasadnieniu pozwu wskazano, że dochodzona wierzytelność wynika z umowy pożyczki zaciągniętej przez pozwaną w dniu 28 maja 2019 r.

Pozwana w odpowiedzi na pozew wniosła o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie na jej rzecz od powódki zwrotu kosztów procesu. Podniosła zarzut nieważności umowy pożyczki z uwagi na niemożliwość pierwotną świadczenia wynikającą z faktu niewypłacalności pozwanej w dniu zawarcia umowy, nadto zarzut sprzeczności umowy pożyczki z zasadami współżycia społecznego i elementarnymi zasadami uczciwego kontraktowania, co powoduje, że umowa pożyczki jako ,,lichwiarska” jest nieważna (art. 58 § 2 k.c.). Nadto powoływała się na pozorność umowy pożyczki, albowiem ,,powódka udzieliła umowy dla pozoru, ukrywając fakt, że pozwana nie powinna przy swoim zadłużeniu otrzymać pożyczki” (k. 40-46 akt).

Powódka odniosła się do zarzutów pozwanej w piśmie z 16 sierpnia 2024 r. (k. 54-58v akt).

Sąd rozpoznał sprawę w postępowaniu uproszczonym (k. 1).

Sąd ustalił, co następuje:

W dniu 28 maja 2019 roku (...) S.A. w W. (pożyczkodawca) zawarła z K. D. (pożyczkobiorcą) umowę pożyczki, na podstawie której udzieliła pozwanej pożyczki w kwocie 7.000 zł na okres 24 miesięcy. Strony przewidziały, że pożyczka jest oprocentowana według stopy procentowej w wysokości odsetek maksymalnych, która na dzień zawarcia umowy wynosiła 10 % rocznie (1.384,32 zł za cały okres trwania umowy), oraz że z tytułu udzielenia pożyczki pożyczkobiorca zobowiązany będzie do uiszczenia na rzecz dającego pożyczkę następujących opłat: prowizji za udzielenie pożyczki w wysokości 4.104,10 zł i opłaty za tzw. elastyczny plan spłat – Plan Komfort w kwocie 1.759,10 zł. Całkowita kwota do zapłaty przez pożyczkobiorcę wyniosła więc 14.247,52 zł i miała być uiszczona na rzecz pożyczkodawcy w 24 ratach miesięcznych po 593,65 zł, za wyjątkiem ostatniej raty, którą określono na 593,57 zł.

Dowody : umowa pożyczki - k. 18-21 akt

formularz informacyjny dotyczący pożyczki – k. 23-25 akt

harmonogram płatności rat – k. 27 akt

2 potwierdzenia wykonania transakcji płatniczej – k. 28-29 akt

Pozwana spłacała pożyczkę nieregularnie. Spłaciła łącznie 3.872,99 zł, z czego 2.931,43 zł stanowił kapitał, prowizja i opłata, a 920,88 zł spłacone odsetki umowne za okres od 28 maja 2019 r. do 16 października 2020 r. W okresie spłat pozwana dwukrotnie korzystała z przesunięć terminu spłaty raty. W kwietniu 2020 r. pozwana zaprzestała spłat.

Okoliczności niesporne: pismo powódki z 16.08.2024 r.- k. 56v akt i i historia spłat - k.

13-13v i 26 akt

Pismem z dnia 20 października 2020 r. powódka wypowiedziała pozwanej umowę pożyczki z terminem wypowiedzenia 30-dniowym i wezwała pozwaną do spłaty zadłużenia wraz z odsetkami z tytułu opóźnienia, w terminie do 26 listopada 2020 r. Pozwana odebrała wypowiedzenie w dniu 26 października 2020 r.

Dowody : wypowiedzenie umów – k. 15-15v akt

potwierdzenie doręczenia wypowiedzenia – k. 16 akt

W związku z nieterminową spłatą rat pożyczki powódka naliczyła odsetki od zadłużenia przeterminowanego za okres od 29 czerwca 2019 r. do 22 grudnia 2020 r. w kwocie 202,34 zł. Na poczet tej kwoty pozwana dokonała wpłaty w okresie przed wytoczeniem powództwa kwoty 20,68 zł, a zatem na dzień złożenia pozwu pozostała do spłaty z tego tytułu kwota 181,66 zł.

Okoliczności niesporne: pismo powódki z 16.08.2024 r. – k. 56-56v akt i tabela

odsetek karnych – k. 12-12v akt

Sąd zważył, co następuje:

Przedstawiony stan faktyczny ustalony został w oparciu o dokumenty złożone przez powódkę, które w ocenie Sądu nie budziły wątpliwości co do ich autentyczności i prawdziwości, wobec czego mogły stanowić wiarygodną podstawę ustaleń faktycznych.

Zgodnie z art. 720 § 1 k.c. przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości. Z tytułu udzielenia pożyczki na dzień zawarcia umowy między stronami pożyczkodawca mógł żądać wynagrodzenia w formie odsetek albo prowizji za korzystanie przez pożyczkobiorcę z jego środków finansowych.

W ocenie Sądu nie budziła wątpliwości kwestia ponoszenia odpowiedzialności przez pozwaną z tytułu niewywiązania się z umowy pożyczki zawartej z powódką. Zarzuty pozwanej nieważności umowy z powodu niemożliwości pierwotnej świadczenia i pozorności umowy z uwagi na niewypłacalność pozwanej w chwili zawarcia umowy okazały się nieuzasadnione, albowiem brak możliwości spłaty zaciągniętej pożyczki nie może być przyczyną nieważności umowy i nie świadczy o jej pozorności. Pozwana powinna więc zwrócić powódce niespłaconą część kapitału pożyczki i należną część odsetek umownych naliczonych do dnia wypowiedzenia umowy.

Sąd zakwestionował natomiast prawo powódki do pobrania dodatkowego wynagrodzenia prowizyjnego za udostępnienie pozwanej środków pieniężnych w kwocie 4.104,10 zł. W umowie nie wyjaśniono, za jakie konkretnie czynności została naliczona ta opłata. Zaznaczyć należy, że za udostępnienie pozwanej środków pieniężnych powódka naliczyła i częściowo pobrała od pozwanej odsetki umowne w wysokości maksymalnej. Brak było podstaw do pobierania podwójnego wynagrodzenia za to samo. Wynagrodzeniem pożyczkodawcy za udostępnienie pożyczkobiorcy środków pieniężnych na dzień zawarcia umowy pożyczki miedzy stronami mogły być odsetki umowne albo wynagrodzenie prowizyjne. Nie można było pobierać jednego i drugiego, gdyż wówczas pożyczkodawca otrzymałby dwa razy wynagrodzenie za to samo.

W wielu podobnych sprawach toczących się przed tut. Sądem z powództwa różnych pożyczkodawców o zwrot pożyczki zakwestionowano praktykę pobierania na podstawie umów pożyczek dodatkowego wynagrodzenia prowizyjnego w bardzo wysokich kwotach, żądanego często obok odsetek umownych za udostępnienie środków pieniężnych, doliczonych do każdej raty. Zapis o tej prowizji uznano za zmierzający do obejścia przepisów o ochronie praw konsumentów oraz o odsetkach maksymalnych (ukryta lichwa). Stwierdzono, że takie działanie nie zasługuje na ochronę prawną, albowiem jest sprzeczne z dobrymi obyczajami i rażąco narusza interesy konsumentów, dlatego jest nieważne (art. 58 § 1 i 2 k.c.). Tak było m.in. w sprawach o następujących sygnaturach akt: I C 189/16, I C 2424/16, I C 285/17, I C 397/17, I C 398/17, I C 477/17, I C 501/17, I C 1100/17, I C 1595/17, I C 2706/18, I C 437/19 i I C 1346/20.

Kwestią obciążania przez pożyczkodawców pożyczkobiorców zbyt wysokimi opłatami prowizyjnymi za udostepnienie na określony czas środków pieniężnych zajmował się również Sąd Okręgowy w Toruniu w sprawach (...) i (...), który w wyrokach z 28 sierpnia 2017 r. i 15 listopada 2017 r. podzielił stanowisko tut. Sądu o sprzeczności umów w zakresie wynagrodzenia prowizyjnego z dobrymi obyczajami, zasadami współżycia społecznego i przepisami regulującymi kwestie odsetek maksymalnych. Sąd Okręgowy, odwołując się do wyroku (...) z dnia 27 kwietnia 2012 r. w sprawie (...) (Legalis nr (...), stwierdził, że niezależnie od uregulowań ustawy o kredycie konsumenckim dotyczących maksymalnej wysokości kosztów pozaodsetkowych, koszty te nie mogą stanowić dodatkowego źródła zysku przedsiębiorcy, powinny zatem być kształtowane w sposób zgodny z rzeczywistym kosztem dokonywanych czynności, w związku z którymi pozostają. W obu przywołanych sprawach Sąd Okręgowy w Toruniu stwierdził również, że omawiana opłata pozostaje oderwana od faktycznych kosztów poniesionych przez powódkę, w istocie nie stanowi więc ,,kosztu okołoodsetkowego”, te bowiem powinny być związane – zgodnie z zasadą ekwiwalentności świadczeń – z określonymi kosztami poniesionymi przez pożyczkodawcę w związku z udzieleniem pożyczki bądź usługami świadczonymi na rzecz pożyczkobiorcy. Sąd Rejonowy w Grudziądzu oraz Sąd Okręgowy w Toruniu wyraziły w przywołanych sprawach także pogląd, że wynagrodzenie prowizyjne to ukryta forma odsetek od pożyczonego kapitału, co prowadzi do obejścia przepisów regulujących instytucje odsetek maksymalnych.

Uwagi te mają w pełni odniesienie do prowizji przewidzianej w umowie pożyczki zawartej między stronami.

Wskazać też należy, że w decyzji nr (...) z dnia 3 czerwca 2015 r. (...) w K. uznał za praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów działania pożyczkodawcy polegające na stosowaniu opłaty, której wysokość nie odpowiada wartości świadczeń realizowanych w ramach tej opłaty. W uzasadnieniu tej decyzji stwierdzono, że sprzeczne z dobrym obyczajem jest naruszenie ekwiwalentności świadczeń przy stosowaniu wobec konsumentów opłaty, której wysokość nie odpowiada wartości świadczeń realizowanych w ramach tej opłaty, co godziło w ich słuszny interes. Identyczną decyzję wydał (...) w K. w dniu 30 grudnia 2015 r. w sprawie (...)61-12/13/SB w zakresie opłaty przygotowawczej. Zarzuty w niej zawarte wobec pożyczkodawcy można jednak odnieść również do opłaty nazwanej w umowach pożyczki z dnia 28 maja 2019 r. prowizją za udzielenie pożyczki.

W sprawach I C 501/17, I C 1244/17, I C 1595/17, I C 1796/18, I C 2750/18, I C 2751/18 I C 147/19, I C 266/19, I C 353/19, I C 767/19, I C 1016/19, I C 1073/19, I C 2082/19, I C 2086/19, I C 2617/19, I C 1402/20, I C 1403/20, I C 1740/20, I C 1787/20, I C 341/21, I C 765/21, I C 766/21, I C 896/21, I C 1382/21, I C 1462/21 i I C 1700/21 tutejszy Sąd oraz w sprawie o sygn. akt (...) Sąd Okręgowy w Toruniu zakwestionowały zapis umowny stosowany przez pożyczkodawców w umowach pożyczkowych o wygórowanym wynagrodzeniu za usługę świadczoną w ramach tzw. Planu Komfort, polegającą na możliwości odroczenia na wniosek konsumenta płatności kilku rat lub ich części (ze względu na brak ekwiwalentności świadczeń). W uzasadnieniu wyroku z dnia 15 listopada 2017 r. w sprawie (...) Sąd Okręgowy w Toruniu uznał postanowienia dotyczące takiej usługi za naruszające w sposób rażący interesy pożyczkobiorcy, sprzeczne z dobrymi obyczajami i prowadzące do obejścia bezwzględnie obowiązujących przepisów prawa, zwłaszcza dotyczących odsetek maksymalnych i jako takie, za niewiążące konsumenta (art. 58 § 1 i 2 k.c., art. 359 § 21 k.c. oraz art. 3851 § 1 k.c.).

Ze względu na to, że wynagrodzenie prowizyjne w kwocie 4.104,10 zł zostało naliczone za to samo, za co należały się powódce odsetki umowne od udzielonej pożyczki, a nadto nie określono w umowie żadnych kryteriów ustalenia tak wygórowanej prowizji, Sąd Rejonowy uznał, że brak jest podstaw do jej zasądzenia. Do identycznego wniosku doszedł Sąd w przypadku wygórowanego wynagrodzenia za usługę świadczoną w ramach tzw. Planu Komfort. Kwota 1.759,10 zł jest nieproporcjonalna do usługi oferowanej przez pożyczkodawcę, albowiem nawet w przypadku skorzystania z tej usługi, klient i tak musiał spłacić całą pożyczkę. Opisana usługa nie była więc ekwiwalentna do wskazanego wynagrodzenia.

W ustalonych okolicznościach, na podstawie art. 720 § 1 k.c., art. 58 § 1 i 2 k.c., art. 359 § 2 ¹ k.c. oraz art. 385 ¹ § 1 k.c. Sąd uznał, że roszczenie powódki było uzasadnione jedynie w części: w zakresie zwrotu niespłaconego kapitału pożyczki, niespłaconych odsetek umownych naliczonych do dnia 22 grudnia 2020 r. i niespłaconych odsetek karnych za opóźnienie w płatności rat. Należność główna wraz z odsetkami umownymi na dzień zawarcia umowy wynosiła 8.384,52 zł. Strona powodowa odliczyła od tego kwotę 150,67 zł odsetek umownych naliczonych po wypowiedzeniu umowy, a jednocześnie doliczyła kwotę 202,34 zł tytułem odsetek umownych za opóźnienie w płatności rat. Według wyliczeń przedstawionych w piśmie powódki z dnia 16 sierpnia 2024 r. (k. 56v akt) kwota odsetek umownych wyniosła łącznie 1.233,65 zł. Pozwana powinna więc zwrócić powódce łącznie kwotę 8.435,99 zł (kapitał 7.000 zł + odsetki umowne 1.233,65 zł i odsetki za opóźnienie 202,34 zł). Pozwana spłaciła kwotę 3.872,99 zł, zatem do zwrotu na rzecz powódki pozostaje kwota 4.563,00 zł wraz z odsetkami umownymi za opóźnienie od kwoty 4.381,34 zł (kwota należna pomniejszona o kwotę odsetek za opóźnienie w wysokości 181,66 zł, od której w pozwie nie domagano się dalszych odsetek) od dnia 15 lutego 2024 r. – zgodnie z żądaniem pozwu, dlatego Sąd orzekł o tym w pkt 1 (pierwszym) sentencji. Dalej idące powództwo podlegało oddaleniu jako bezzasadne.

Maksymalne odsetki ustawowe za opóźnienie od należnej powódce sumy zasądzono na podstawie § 3 ust. 7 umowy pożyczki i art. 481 § 1 i 2 k.c.

O kosztach procesu w punkcie 3. (trzecim) sentencji wyroku orzeczono na podstawie art. 100 zdanie pierwsze k.p.c. zgodnie z zasadą stosunkowego rozdziału. Powódka wygrała sprawę w 44,54 % (4.563 zł/10.244,54 zł), ponosząc koszty procesu w łącznej wysokości 4.367 zł z tytułu: opłaty sądowej od pozwu w kwocie 750 zł, opłaty skarbowej od pełnomocnictwa procesowego – 17 zł i wynagrodzenia pełnomocnika będącego radcą prawnym w wysokości 3.600,00 zł (§ 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych – tekst jednolity: Dz.U. z 2018 r. poz. 265). Należał jej się zatem od pozwanej zwrot kwoty 1.945,06 zł.

Pozwana poniosła koszty procesu w wysokości 3.600 zł – opłata na rzecz adwokata zgodnie z § 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. poz. 1800 ze zm.). Uwzględniając to, że wygrała sprawę w 55,46%, należy się jej od powódki zwrot kwoty 1.996,56 zł. Po wzajemnym potrąceniu pozostaje saldo dodatnie na rzecz pozwanej w kwocie 51,50 zł i taką kwotę zasądzono na jej rzecz od powódki w pkt 3 (trzecim) sentencji wyroku.

O odsetkach za opóźnienie od zasądzonych kosztów procesu orzeczono na mocy art. 98 § 1 ¹ k.p.c.