Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Grudziądzu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 24 stycznia 2024 r.

Sąd Rejonowy w Grudziądzu I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący:	sędzia Andrzej Antkiewicz
Protokolant:	starszy sekretarz sądowy Monika Kopczyńska

po rozpoznaniu w dniu 24 stycznia 2024 r. w Grudziądzu na rozprawie

sprawy z powództwa M. S.

przeciwko (...) w W.

o zapłatę

1.  oddala powództwo;

2.  zasądza od powoda na rzecz pozwanego kwotę 3.600,00 zł (trzy tysiące sześćset złotych 00/100) tytułem zwrotu kosztów procesu z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.

Sygn. akt I C 640/23

UZASADNIENIE

wyroku

M. S. wniósł o zasądzenie od (...) w W. kwoty 15.486,49 zł z tytułu dopłaty do odszkodowania wypłaconego przez pozwanego za kolizję drogową, do jakiej doszło 24 stycznia 2023 r., w wyniku której uszkodzeniu uległ pojazd marki J. o nr rejestracyjnym (...) stanowiący własność M. R.. Powód wskazał, że nabył w drodze cesji wierzytelność z tytułu odszkodowania za szkodę w ww. pojeździe. Domagał się również zapłaty odsetek ustawowych za opóźnienie od kwoty 15.486,49 zł od dnia 26 lutego 2023 r. do dnia zapłaty.

W pozwie wskazano, że powód nie zgadza się z kwotą kosztów naprawy określoną przez ubezpieczyciela. Domagał się dopłaty różnicy między kosztami naprawy ustalonymi przez rzeczoznawcę w prywatnej opinii a kwotą wypłaconą poszkodowanej przez pozwanego (k. 4- 4v akt).

Pozwany zakład ubezpieczeń wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie zwrotu kosztów procesu. W pierwszej kolejności zarzucił brak legitymacji czynnej po stronie powoda z uwagi na nieważność umowy cesji zawartej między poszkodowaną a powodem, co spowodowało, że na powoda nie przeszła wierzytelność wynikająca z tej umowy. Powołał się na uchwałę 7 Sędziów Sądu Najwyższego z dnia 29 maja 2019 r. sygn. akt (...), w której uzasadnieniu stwierdzono, że wprawdzie wierzytelności (roszczenia) bezpośrednio poszkodowanych w stosunku do towarzystw ubezpieczeniowych o naprawienie szkody są w obecnym stanie prawnym co do zasady zbywalne, nie oznacza to jednak wyłączenia umów przelewu dotyczących tych wierzytelności, a w istocie, leżących u ich podstaw umów sprzedaży (w przypadku przelewu związanego ze sprzedażą) lub umów o świadczenie usług związanych z inkasem (w przypadku przelewu w celu inkasa), spod oceny w świetle ogólnych reguł ważności czynności prawnych (art. 58 k.c.) oraz w świetle przepisów o ochronie konsumentów przed skutkami niedozwolonych klauzul umownych (art. 385 ¹ k.c.). Jak wskazał Sąd Najwyższy, istotna w tym zakresie może być zwłaszcza kontrola wysokości ceny nabytej wierzytelności lub wysokości wynagrodzenia za usługi związane z inkasem wierzytelności oraz warunków płatności ustalonej ceny lub uzgodnionego wynagrodzenia. Są to niewątpliwie kwestie bardzo wrażliwe społecznie. Pozwany wskazał, że umowa cesji wierzytelności objętej pozwem był odpłatna, ale ceny nie ujawniono. Pozwany stał na stanowisku, że w sprawie z powództwa profesjonalnego podmiotu, który nabył od bezpośrednio poszkodowanego będącego konsumentem wierzytelność, która przysługuje w stosunku do towarzystwa ubezpieczeniowego, konieczne jest zbadanie kwestii, czy konsument zawierający umowę cesji wierzytelności miał świadomość, w jakiej wysokości mógłby dochodzić dalszego odszkodowania od towarzystwa ubezpieczeniowego, w szczególności, czy został o tym poinformowany przez profesjonalny podmiot zajmujący się nabywaniem w drodze cesji takich roszczeń w celu ich dalszego dochodzenia przed sądem, a po drugie, czy zaoferowana cena nabycia takiej wierzytelności stanowi dla konsumenta odpowiedni ekwiwalent, przy uwzględnieniu wysokości dalszego odszkodowania, którego będzie dochodził nabywca wierzytelności dla siebie (art. 385 ¹ k.c.), a w konsekwencji, czy konkretna umowa cesji nie pozostaje w sprzeczności z regulacją prawną pełnego odszkodowania dla bezpośrednio poszkodowanego (art. 58 w zw. z art. 361 i art. 363 k.c.). Są to dwie istotne okoliczności, których zbadanie i ustalenie przez sąd rozpoznający sprawę o zapłatę na rzecz nabywcy wierzytelności znajduje swoje uzasadnienie prawne w treści art. 58 k.c. i art. 385 ¹ k.c., na które wskazuje powołana uchwała 7 Sędziów Sądu Najwyższego. W tym kontekście pozwany zwrócił uwagę, że w niniejszej sprawie powód nie wykazał, by te warunki zostały spełnione. Cena, jaką powód uiścił na rzecz poszkodowanego za nabycie wierzytelności nie została zapisana bezpośrednio w umowie, a powód nie załączył do pozwu załącznika do umowy cesji z ceną sprzedaży. Pozwany zwrócił uwagę, że gdyby cena sprzedaży była chociażby przybliżona do wysokości dochodzonego przez powoda roszczenia, zapewne nie byłoby potrzeby jej ukrywania.

W drugiej kolejności pozwany wskazał na dynamiczny charakter szkody. Zaznaczył, że poszkodowana wynajmowała pojazd zastępczy na czas naprawy, a zatem naprawiła pojazd po szkodzie z 24 stycznia 2023 r. Ponadto auto zostało sprzedane, nie widnieje bowiem na stronie (...). Skoro naprawiono pojazd, to wysokość szkody jest taka, jaką poniesiono dokonując naprawy auta – w graniach uszkodzeń powstałych w wyniku zdarzenia z dnia 24 stycznia 2023 r. Pozwany wskazał na orzecznictwo Sądu Najwyższego i Sądu Okręgowego w Toruniu, z którego wynika, że w razie naprawienia pojazdu we własnym zakresie uprawniony nie może żądać zapłaty odszkodowania obliczonego metodą kosztorysową, tzn. stanowiącego równowartość kosztów restytucji, czyli hipotetycznych kosztów naprawy pojazdu.

W trzeciej kolejności pozwany zaznaczył, że wypłacona przed sprawą sądową na rzecz poszkodowanej kwota odszkodowania za szkodę w pojeździe była wystarczająca do naprawienia pojazdu i pozwany nie jest zobowiązany do zapłaty dalszej kwoty. Pozwany zwrócił uwagę, że złożył poszkodowanej propozycję naprawienia pojazdu w jednym z warsztatów sieci naprawczej pozwanego, który znajduje się w G., za kwotę przyznaną przez pozwanego tytułem odszkodowania, poszkodowana nie skorzystała jednak z możliwości naprawy pojazdu w warsztacie współpracującym z pozwanym. Pozwany informował również poszkodowaną o możliwości nabycia części zamiennych i materiałów lakierniczych w cenach kosztorysowych u określonych, wskazanych przez pozwanego dostawców. Poszkodowana nie zainteresowała się powyższą informacją i nie skontaktowała się z dostawcami części i materiałów lakierniczych. Zaniechanie to skutkowało tym, że pozbawiała się możności skorzystania z preferencyjnych warunków naprawy pojazdu i w sposób nieuzasadniony zrezygnowała z możliwości obniżenia kosztów naprawy. Na potwierdzenie, że poszkodowana mogła zakupić części zamienne i materiał lakierniczy po cenach wynikających z przesłanych pozwanej kosztorysów, pozwany przedłożył oświadczenie (...) sp. z o.o. z dnia 24 lipca 2023 r. (k. 22-39v akt).

Powód nie odniósł się w trakcie procesu do zarzutów pozwanej dotyczących braku legitymacji czynnej, nieważności umowy cesji i niewskazania sądowi ceny nabycia wierzytelności.

Sąd Rejonowy ustalił i zważył, co następuje:

Okoliczności sprawy były bezsporne i wynikały z przedłożonych do akt dokumentów oraz akt szkody złożonych na płycie CD.

W dniu 24 stycznia 2023 roku doszło do zdarzenia drogowego w G., w wyniku którego uszkodzeniu uległ pojazd marki J. (...) o nr rej. (...) należący do M. R.. Ubezpieczycielem odpowiedzialności cywilnej sprawcy szkody był pozwany.

W wycenie naprawy pojazdu i kalkulacji naprawy z 27 stycznia 2023 r. pozwany określił koszt naprawy uszkodzonego auta na 20.151,98 zł. Kosztorys uwzględniał stawkę roboczogodziny na poziomie 95 zł, uzgodnioną z warsztatem współpracującym z pozwanym, to jest (...) w G.. W wycenie pozwanego wskazano, że w przypadku chęci naprawy pojazdu w tym warsztacie, należy skontaktować się (...) pozwanego pod numerem tel. +48 (...) (od poniedziałku do piątku w godzinach (...), w soboty w godzinach (...)) i wówczas pozwany zorganizuje naprawę w rekomendowanym przez niego warsztacie. Pozwany pouczył poszkodowaną, że ma prawo swobodnego wyboru warsztatu naprawczego. Jeżeli jednak koszt naprawy w wybranym warsztacie, który nie jest warsztatem rekomendowanym przez W., będzie znacząco wyższy od cen obowiązujących na rynku lokalnym, w uzasadnionych przypadkach ubezpieczyciel zastrzega sobie prawo do weryfikacji wyższych kosztów i ograniczenia wysokości odszkodowania, jeżeli takie koszty są niecelowe i ekonomicznie nieuzasadnione. Zaznaczono, że poszkodowana jest zobowiązana do współpracy z ubezpieczycielem i zapobiegania zwiększenia szkody. Wskazano też dane kontaktowe dostawców poszczególnych części wyszczególnionych na końcu kalkulacji oraz dane kontaktowe dostawcy materiałów lakierniczych.

Na podstawie tego kosztorysu decyzją z dnia 1 lutego 2023 r. przyznano poszkodowanej odszkodowanie w kwocie 20.151,98 zł.

Zgodnie z kalkulacją naprawy sporządzoną przez pozwanego w dniu 7 lutego 2023 r. koszt naprawy pojazdu marki J. (...) wyniósł 33.217,32 zł, z tego względu zakład ubezpieczeń decyzją z 15 lutego 2023 r. przyznał poszkodowanej dodatkowe odszkodowanie w kwocie 13.065,34 zł. Kosztorys uwzględniał stawkę roboczogodziny na poziomie 95 zł, uzgodnioną z warsztatem współpracującym z pozwanym, to jest (...) w G.. W wycenie szkody ponownie wskazano, że w przypadku chęci naprawy pojazdu w tym warsztacie, należy skontaktować się (...) pozwanego pod numerem tel. +48 (...) (od poniedziałku do piątku w godzinach (...), w soboty w godzinach (...)) i wówczas pozwany zorganizuje naprawę w rekomendowanym przez niego warsztacie. Pozwany ponownie pouczył poszkodowaną, że ma prawo swobodnego wyboru warsztatu naprawczego. Jeżeli jednak koszt naprawy w wybranym warsztacie, który nie jest warsztatem rekomendowanym przez W., będzie znacząco wyższy od cen obowiązujących na rynku lokalnym, ubezpieczyciel zastrzega sobie prawo do weryfikacji wyższych kosztów i ograniczenia wysokości odszkodowania, jeżeli takie koszty są niecelowe i ekonomicznie nieuzasadnione. Zaznaczono, że poszkodowana jest zobowiązana do współpracy z ubezpieczycielem i zapobiegania zwiększenia szkody. Ponownie wskazano też dane kontaktowe dostawców poszczególnych części wyszczególnionych na końcu kalkulacji oraz dane kontaktowe dostawcy materiałów lakierniczych.

W piśmie z 17 lutego 2023 r. poszkodowana domagała się dopłaty do odszkodowania w wysokości 13.854,19 zł, przedkładając prywatną kalkulację naprawy auta na kwotę 47.071,51 zł.

W piśmie z 10 marca 2023 r. pozwany nie uwzględnił tego żądania powołując się na swoją kalkulację z dnia 7 lutego 2023 r. Wskazał, że zweryfikowano wartość nowych oryginalnych części zamiennych oraz wartość materiału lakierniczego, wskazanych w kalkulacji przedłożonej przez poszkodowaną do cen obowiązujących wg cennika niezależnego dostawcy (...). Pozwany wskazał, że zastosowane ceny części są cenami realnymi oferowanymi przez (...), a kalkulacja naprawy sporządzona przez pozwanego uwzględnia realny koszt zakupu części oraz realny koszt zakupu materiału lakierniczego. Przypomniano, że w kalkulacji tej wskazano dostawców wszystkich części ujętych w kalkulacji wraz z ich danymi kontaktowymi.

W umowie cesji wierzytelności z dnia 15 maja 2023 r. M. R. dokonała na rzecz M. S. cesji wierzytelności z tytułu odszkodowania za uszkodzone auto od sprawcy szkody z dnia 24 stycznia 2023 r. oraz od zakładu ubezpieczeń, który udzielał w tym dniu ochrony ubezpieczeniowej sprawcy zdarzenia. W umowie cesji nie określono ceny sprzedaży, odsyłając do załącznika nr 2, którego powód nie przedłożył w toku postępowania likwidacyjnego ani postępowania sądowego.

W kalkulacji naprawy z dnia 16 maja 2023 r. wykonanej przez powoda koszt naprawy uszkodzonego (...) o nr rejestracyjnym (...) określono na 48.703,81 zł.

dowody: zaświadczenie o zdarzeniu drogowym – w aktach szkody na płycie CD - k. 43 akt

sprawy

potwierdzenie zgłoszenia szkody – w aktach szkody na płycie CD na k. 43

akt sprawy

zdjęcia uszkodzonego pojazdu – w aktach szkody na płycie CD - k.43 akt sprawy

decyzje o wypłacie odszkodowania – k. 9 akt sprawy i akta szkodowe – k. 43 akt

sprawy

wyceny naprawy pojazdu po szkodzie i kalkulacje sporządzone przez pozwanego –

akta szkodowe - k. 43 akt sprawy

pismo poszkodowanej z 17.02.2023 r. z załącznikami – akta szkody – płyta CD na k.

43 akt sprawy

pismo pozwanego z 10.03.2023 r. – akta szkody na płycie CD k. 43 akt sprawy

umowa przelewu wierzytelności – k. 8 akt sprawy

kalkulacja powoda z 16.05.2023 r. – k. 10-13 akt sprawy

Pozwany współpracuje z zakładami naprawczymi, które oferują naprawy pojazdów w ramach likwidacji szkód komunikacyjnych z umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiada pojazdu mechanicznego zgodnie ze sporządzanymi przez pozwanego kosztorysami. W G. pozwany współpracuje z (...), który wykonuje naprawy pojazdów uszkodzonych w kolizjach drogowych.

Pozwany współpracuje również z dostawcami części zamiennych i materiałów lakierniczych, w oparciu o które sporządzone są kalkulacje naprawy w toku postępowania likwidacyjnego. W piśmie z 24 lipca 2023 r. (...) sp. z o.o. złożył oświadczenie, że oryginalne części zamienne J. z logo producenta pojazdu do szkody dnia 24 stycznia 2023 r. pojazdu marki J. o nr rej. (...) oraz materiał lakierniczy były dostępne w cenach podanych w kalkulacji naprawy sporządzonej przez pozwanego i mogły być dostarczone do miejsca wskazanego przez uprawnioną na zasadach określonych w odpowiednim porozumieniu łączącym (...) oraz dostawców: części oryginalnych i materiału lakierniczego.

dowód: pismo (...) sp. z o.o. z 24.07.2023 r. - k. 42 akt sprawy

Postanowieniem z dnia 24 stycznia 2024 r. (k. 86-86v akt) Sąd pominął dowody z zeznań świadka M. R. oraz opinii biegłego z zakresu motoryzacji na okoliczność wskazane w pozwie i odpowiedzi na pozew ze względu na to, że dowody te były zawnioskowane na okoliczności nieistotne dla rozstrzygnięcia sprawy ((...)), albowiem w sprawie w pierwszej kolejności należało ocenić czy zachowanie poszkodowanej wyrażające się w pominięciu oferty pozwanego naprawienia szkody w warsztacie z nim współpracującym nie stanowiło naruszenia obowiązku współpracy przy likwidacji szkody i obowiązku minimalizacji szkody, a zatem czy poszkodowana sama nie doprowadziła do zwiększenia kosztów naprawy. Przy odpowiedzi twierdzącej na to pytanie (o czym w dalszej części uzasadnienia), powołanie biegłego celem ustalenia hipotetycznego odszkodowania wg zasad kosztorysowych, było zbędne. Ponadto, pominięte dowody były zbędne wobec stwierdzenia, że powód nie wykazał ceny sprzedaży wierzytelności przez poszkodowaną, a zatem uniemożliwił sądowi zbadanie cesji pod kątem zgodności z (...) z punktu widzenia praw konsumenta.

W ocenie Sądu, w ustalonych okolicznościach sprawy roszczenie powoda nie mogło być uwzględnienie. Sąd orzekający w tej sprawie podziela stanowisko strony pozwanej dotyczące braku po stronie powoda legitymacji czynnej ze względu na niewykazanie odpłatności w umowie cesji wierzytelności. Brak wykazania konkretnej ceny sprzedaży jest podstawą do stwierdzenia nieważności umowy cesji na podstawie (...)z przyczyn szczegółowo omówionych w przytoczonych przez pozwaną orzeczeniach sądowych, w szczególności w uchwale 7 Sędziów Sądu Najwyższego z 29 maja 2019 r. w sprawie (...). Nadto, skoro strona powodowa nie odniosła się do tych zarzutów i nie dała sądowi możliwości zbadania umowy cesji pod kątem ewentualnego pokrzywdzenia poszkodowanej ze względu na zbyt niską cenę sprzedaży, to należało uznać, że strona powodowa nie wykazała skutecznie zaistnienia sprzedaży wierzytelności, a zatem legitymacji czynnej (...)).

Po drugie, powództwo podlegało oddaleniu również i z tej przyczyny, że poszkodowana nie skorzystała z oferty pozwanego naprawy auta za kwotę zaoferowaną jej w toku postępowania likwidacyjnego. W judykaturze przyjmuje się powszechnie, że odszkodowanie ubezpieczyciela z tytułu umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej pojazdów mechanicznych za uszkodzenie pojazdu obejmuje celowe i ekonomicznie uzasadnione wydatki na naprawę pojazdu (zob. np. uchwałę składu Siedmiu Sędziów Sądu Najwyższego z 17 listopada 2011 r. w sprawie (...) oraz liczne orzeczenia różnych sądów zamieszczone na stronie internetowej Rzecznika Ubezpieczonych). W powołanej uchwale, która otworzyła w szerokim zakresie możliwość domagania się zwrotu kosztów najmu pojazdu zastępczego także przez osoby nie prowadzące działalności gospodarczej, Sąd Najwyższy już w tezie wyraźnie zastrzegł, że odpowiedzialność ubezpieczyciela obejmuje "celowe i ekonomicznie uzasadnione wydatki na najem pojazdu zastępczego". Rozwijając tę myśl w uzasadnieniu, wyjaśnił, że nie wszystkie wydatki pozostające w związku przyczynowym z wypadkiem komunikacyjnym mogą być kompensowane, istnieje bowiem obowiązek wierzyciela zapobiegania szkodzie i zmniejszania jej rozmiarów ((...)). W związku z tym zaznaczył też, że na dłużniku ciąży obowiązek zwrotu wydatków celowych i ekonomicznie uzasadnionych, pozwalających na wyeliminowanie negatywnych dla poszkodowanego następstw, ,,niedających się wyeliminować w inny sposób, z zachowaniem rozsądnej proporcji między korzyścią wierzyciela a obciążeniem dłużnika”. Jak słusznie wskazał Sąd Najwyższy w uzasadnieniu uchwały z dnia 24 sierpnia 2017 r. (...)), z tezy i uzasadnienia uchwały składu Siedmiu Sędziów Sądu Najwyższego z dnia 17 listopada 2011 r. wynika jednoznacznie, że Sąd Najwyższy dostrzegał od początku potrzebę utrzymania ochrony interesów poszkodowanego w rozsądnych granicach. Kierując się sformułowanymi tam wskazówkami, Sąd Najwyższy w powołanej uchwale z dnia 24 sierpnia 2017 r. stwierdził, że nie mogą być uznane za celowe i ekonomicznie uzasadnione wydatki, które nie są konieczne do wyeliminowania negatywnego następstwa majątkowego w wyniku szkody komunikacyjnej, gdyż następstwo to może być wyeliminowane - bez uszczerbku dla godnych ochrony interesów poszkodowanego - w inny, mniej uciążliwy dla dłużnika sposób. Jeżeli zatem ubezpieczyciel proponuje poszkodowanemu - we współpracy z przedsiębiorcą zajmującym się naprawą pojazdów - skorzystanie z naprawy auta w zakładzie współpracującym z ubezpieczycielem po kosztach obliczonych przez ubezpieczyciela, a mimo to poszkodowany decyduje się na poniesienie wyższych kosztów naprawy pojazdu, to koszty te - w zakresie nadwyżki - będą podlegały indemnizacji tylko wtedy, gdy wykaże szczególne racje, przemawiające za uznaniem ich za "celowe i ekonomicznie uzasadnione". Według Sądu Najwyższego, prezentowana wykładnia nie eliminuje ani nie ogranicza przysługującej poszkodowanemu swobody wyboru kontrahenta, u którego naprawi uszkodzony pojazd. Sprawia jedynie - ze względu na obowiązek zapobiegania zwiększeniu rozmiarów szkody - że zawierając umowę na mniej korzystnych warunkach od proponowanych przez ubezpieczyciela, poszkodowany będzie zmuszony ponieść część związanych z tym kosztów. W konkluzji Sąd Najwyższy stwierdził, że wydatki poniesione przez poszkodowanego, przekraczające koszty zaproponowanej przez ubezpieczyciela naprawy są objęte odpowiedzialnością z tytułu umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych, jeżeli ich poniesienie było celowe i ekonomicznie uzasadnione. Przedstawione stanowisko podziela Sąd orzekający w tej sprawie. Ponieważ zostało ustalone, że pozwany zakład zaoferował poszkodowanej naprawę uszkodzonego auta w warsztacie z nim współpracującym za kwotę zaoferowaną w postępowaniu likwidacyjnym, to brak było podstaw do zasądzenia na rzecz powoda dodatkowej kwoty z tytułu dopłaty do odszkodowania. Słusznie pozwany podniósł bowiem, że poszkodowana powinna współpracować z ubezpieczycielem w celu minimalizacji szkody. W tym celu można było skontaktować się telefonicznie z podmiotem współpracującym z ubezpieczycielem i skorzystać z bezgotówkowej taniej oferty naprawy auta. Poszkodowana tego nie uczyniła, czym zwiększyła na własne ryzyko wysokość szkody, za co pozwany już nie odpowiada. Z tych względów powództwo podlegało oddaleniu na mocy (...).

Ponadto, pozwany w odpowiedzi na pozew podniósł, że uszkodzone auto zostało naprawione, czemu powód nie zaprzeczył, a zatem sąd uznał tę okoliczność za bezsporną na mocy art. 230 k.p.c. Słusznie pozwany wskazał, że w takiej sytuacji uprawniony nie może żądać zapłaty odszkodowania obliczonego metodą kosztorysową, tzn. stanowiącego równowartość kosztów restytucji, czyli hipotetycznych kosztów naprawy pojazdu. W konsekwencji nie może również tego żądać cesjonariusz wywodzący swoje prawa od poszkodowanego.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie (...), albowiem powód przegrał sprawę w całości. Koszty pozwanej to wynagrodzenie pełnomocnika w kwocie 3.600 zł zgodnie z (...) w sprawie opłat za czynności radców prawnych ((...)).

O odsetkach za opóźnienie od kosztów procesu orzeczono na mocy (...)