Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Grudziądzu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 6 marca 2024 r.

Sąd Rejonowy w Grudziądzu I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący:	sędzia Andrzej Antkiewicz
Protokolant:	starszy sekretarz sądowy Monika Kopczyńska

po rozpoznaniu w dniu 6 marca 2024 r. w Grudziądzu na rozprawie

sprawy z powództwa M. G.

przeciwko (...) z siedzibą w W.

o zapłatę

1.  oddala powództwo;

2.  zasądza od powoda na rzecz pozwanej kwotę 917,00 zł (dziewięćset siedemnaście złotych 00/100) tytułem zwrotu kosztów procesu z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.

Sygn. akt I C 879/23

UZASADNIENIE

wyroku

M. G. wniósł o zasądzenie od (...) S.A. w W. kwoty 4.944,60 zł tytułem dopłaty do odszkodowania obejmującego koszty najmu pojazdu zastępczego udostępnionego przez powoda poszkodowanemu S. M., którego pojazd marki A. (...) został uszkodzony w kolizji drogowej w dniu 23 stycznia 2022 r. Powód wskazał, że sprawca kolizji posiadał umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych w pozwanym towarzystwie ubezpieczeń. Powód domagał się również zapłaty odsetek ustawowych za opóźnienie od dnia 17 marca 2022 r. do dnia zapłaty. Powód wskazał, że poszkodowany korzystał u niego z pojazdu zastępczego marki B. (...) w okresie od 26 stycznia 2022 r. do 14 lutego 2022 r. Czynsz najmu został określony na 430,50 zł brutto na dobę. Za najem pojazdu powód wystawił fakturę na kwotę 8.856,00 zł brutto. Faktura obejmowała iloczyn dni korzystania przez poszkodowanego z pojazdu zastępczego i stawki najmu za dzień (20 x 430,50 zł) oraz zawierała opłatę za podstawienie i odbiór pojazdu zastępczego. Powód zaznaczył, że pozwany wypłacił odszkodowanie za najem pojazdu zastępczego w kwocie (...).911,40 zł brutto, uznając zasadność całego okresu najmu pojazdu zastępczego od powoda, a jedynie weryfikując stawkę dobową najmu do 195,57 zł brutto, gdyż według stanowiska pozwanego za taką stawkę gotowa była wynająć poszkodowanej pojazd zastępczy firma współpracująca z pozwanym. Pozwany zakwestionował również roszczenie o zapłatę kosztów podstawienia i odbioru pojazdu zastępczego. Powód zarzucił, że dobowa stawka najmu pojazdu zastępczego przyjęta przez pozwanego jest zaniżona, a stawka stosowana przez powoda jest stawką rynkową. Powód dodał, że nabył od poszkodowanego wierzytelność obejmującą odszkodowanie za szkodę wynikającą z konieczności najmu pojazdu zastępczego (k. 4-12 akt).

W odpowiedzi na pozew pozwana wniosła o oddalenie powództwa w całości. W pierwszej kolejności zakwestionowała dokument załączony do pozwu pod nazwą ,,umowa najmu”. W ocenie pozwanej dokument ten nie może zostać uznany za umowę, gdyż nie wskazuje jej stron. Wątpliwości pozwanej budziła również kompetencja do zawarcia umowy, gdyż pod pozycją ,,wynajmujący” znajduje się podpis innej osoby niż powód.

Pozwana nie kwestionowała co do zasady swojej odpowiedzialności za skutki zdarzenia komunikacyjnego z 23 stycznia 2022 r., o czym świadczy przyznane i wypłacone odszkodowanie z tytułu zwrotu kosztów wynajmu pojazdu zastępczego w kwocie (...).911,40 zł. Pozwana jako zasadny czas najmu pojazdu zastępczego uznała okres 20 dni zgodnie z przedłożoną fakturą. Dokonała jednak weryfikacji stawki najmu pojazdu zastępczego do kwoty 159,00 zł netto zgodnie z informacją przekazaną w toku likwidacji szkody z uwagi na możliwość organizacji najmu pojazdu zastępczego przez pozwaną za wskazaną stawkę. Pozwana nie znalazła natomiast podstaw do wypłaty wyższej kwoty odszkodowania z tego tytułu. W ocenie pozwanej, wypłacone przez nią odszkodowanie za najem pojazdu zastępczego w całości kompensuje powstałą z tego tytułu szkodę. Zdaniem pozwanej, poszkodowany korzystając z oferty powoda nie wywiązał się z obowiązku minimalizacji rozmiarów szkody prowadząc do nieuzasadnionego zwiększenia jej rozmiarów. Pozwany nie kwestionował, iż stawka stosowana przez powoda występowała na rynku lokalnym miejsca zaistnienia szkody, jednakże skorzystanie z oferty powoda stanowiło naruszenie obowiązku minimalizacji rozmiaru szkody, gdyż pozwana oferowała możliwość skorzystania z najmu pojazdu zastępczego za stawkę niższą, a poszkodowany bez uzasadnionej przyczyny z możliwości takiej nie skorzystał (k. 37-51 akt).

W piśmie z 21 grudnia 2023 r. powód odniósł się do zarzutów pozwanej (k. 111 – 118 akt). Odnosząc się do zakwestionowania przez pozwaną dokumentu ,,umowa najmu”, wskazał, że jest to dokument, który w niniejszej sprawie pełni jedynie rolę dowodową potwierdzającą, że do najmu pojazdu zastępczego doszło i nie musiał być on podpisany bezpośrednio przez powoda. To bowiem umowa przelewu wierzytelności zawarta pomiędzy powodem a poszkodowanym daje powodowi podstawę dochodzenia należności wskazanej w pozwie. Powód dodał, że zweryfikowana stawka najmu postulowana przez pozwanego jest zapewne stosowana przez wypożyczalnię pojazdów współpracującą z pozwanym i w sposób oczywisty jest zaniżona oraz nie odpowiada choćby średnim stawkom rynkowym. Stawka ta wynika wyłącznie z umowy zawartej pomiędzy pozwanym a współpracującym z nim podmiotem (wypożyczalnią pojazdów) i z uwagi na stały charakter tej współpracy oraz zapewnienie wypożyczalni stałych zleceń jest to stawka znacznie niższa od cen rynkowych (k. 112 akt).

Sąd Rejonowy ustalił i zważył, co następuje:

Okolicznością bezsporną jest to, iż pozwany ponosi odpowiedzialność za skutki zdarzenia drogowego, do jakiego doszło 23 stycznia 2022 r., w którym uszkodzeniu uległ samochód S. M. marki A. (...) o nr rejestracyjnym (...). W wyniku uszkodzenia pojazd S. M. nie nadawał się do dalszego użytkowania.

Poszkodowany nie miał innego pojazdu, którym mógłby poruszać się w trakcie naprawy swojego auta. Przed zgłoszeniem szkody poszkodowany skontaktował się z pracownikiem powoda, który w imieniu poszkodowanego w dniu 24 stycznia 2022 r. wypełnił formularz internetowy zgłoszenia szkody adresowany do pozwanej. W formularzu tym zawarto informację o zasadach wynajmu pojazdu zastępczego w ramach ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych oraz o weryfikacji kosztów najmu w przypadku skorzystania z oferty firmy zewnętrznej. Zapisano w nim, że w razie wynajęcia pojazdu we własnym zakresie, wynajmowany pojazd nie powinien być z segmentu wyższego nie pojazd uszkodzony, a kwota wynajmu nie powinna przekraczać wartości podanej w tabeli. (...) zastrzegła sobie prawo zweryfikowania kosztów wynajmowanego pojazdu. W formularzu zaznaczono, że (...) S.A. oferuje możliwość zorganizowania bezpłatnego najmu pojazdu zastępczego na czas naprawy uszkodzonego auta. Wskazano, że jeśli poszkodowany jest zainteresowany wynajmem pojazdu zastępczego organizowanym przez ubezpieczyciela, to należy skontaktować się z infolinią pod numerem (...) od poniedziałku do piątku w godzinach od 8:30 do 16:00. W przypadku korzystania już z płatnego wynajmu pojazdu zastępczego zorganizowanego we własnym zakresie, ubezpieczyciel prosił o zgłoszenie takiej informacji na wskazanej wcześniej infolinii w celu zorganizowania przez (...) S.A. bezpłatnego najmu pojazdu zastępczego na czas naprawy. Pouczono też o tym, że zgodnie z art. 826 k.c. na poszkodowanym spoczywa obowiązek minimalizacji rozmiarów szkody i zapoznanie się z ofertą pojazdu zastępczego przedstawioną przez ubezpieczyciela. W formularzu zgłoszenia szkody wskazano, że ubezpieczyciel oferuje auta zastępcze klasy (...) za 159 zł netto za dobę.

Pracownicy powoda nie przekazali S. M. powyższych informacji zawartych z formularzu zgłoszenia szkody.

Kolejną informację o możliwości organizacji bezpłatnego najmu pojazdu zastępczego przez pozwaną na czas naprawy uszkodzonego auta przekazano poszkodowanemu w dokumencie Przyjęcie zgłoszenia szkody z dnia (...) stycznia 2022 r. Znów podano numer telefoniczny infolinii, pod jakim można było się skontaktować, jeśli poszkodowany byłby zainteresowany najmem pojazdu zastępczego organizowanym przez (...).

W dniu 25 stycznia 2022 r. poszkodowany podpisał umowę najmu pojazdu zastępczego marki B. (...) w firmie powoda za stawkę 350,00 zł netto za każdą rozpoczętą dobę wynajmu pojazdu. S. M. nie negocjował tej stawki i nie sprawdzał ofert innych firm w zakresie najmu pojazdów zastępczych, pozostając z błędnym przekonaniu, że zawiera umowę najmu auta z zakładem współpracującym z pozwanym.

W dniu 25 stycznia 2022 r. poszkodowany podpisał również upoważnienie dla M. G. do wypłaty odszkodowania związanego ze szkodą z dnia 23 stycznia 2022 r. Jednocześnie scedował na rzecz powoda prawo do odszkodowania odpowiadającego kosztom wynajmu pojazdu zastępczego.

W dniu (...) stycznia 2022 r. pracownik M. G. poinformował ubezpieczyciela, że S. M. korzysta z auta zastępczego wynajętego w firmie powoda i jako pełnomocnik poszkodowanego zwrócił się o przesłanie informacji odnośnie pojazdu zastępczego, który miałby być zorganizowany dla pozwanego. Zwrócił się również o przesłanie wszystkich dokumentów, jakie klient będzie musiał podpisać przed najmem pojazdu zastępczego, takich jak: umowa najmu, regulamin wypożyczalni oraz pozostała dokumentacja dotycząca najmu pojazdu zastępczego.

W mailu z 2 lutego 2022 r. (...) S.A. przesłała do pełnomocnika poszkodowanej odpowiedź na pytania z (...) stycznia 2022 r. Wskazała, że poszkodowany otrzyma pojazd odpowiadający klasie i właściwościom poszkodowanego pojazdu. Pojazd będzie pochodził z wypożyczalni, z którą (...) S.A. posiada obowiązkową umowę o współpracy. Informacje dotyczące konkretnej wypożyczalni pozostają bez znaczenia dla oferty, gdyż istnieje pomiędzy (...) S.A. a podwykonawcą wymagalność realizacji zlecenia i jest to profesjonalny podmiot działający na rynku. W mailu dodano, że pojazd może zostać podstawiony na wskazany adres na terenie kraju. Szczegóły są ustalane z użytkownikiem pojazdu zastępczego. Nie ma opłat za podstawienie. Czas najmu uzależniony jest od przebiegu likwidacji szkody i wielu innych czynników, takie jak: technologiczny czas naprawy, okres oczekiwania na części, proces zgłoszenia szkody etc. Czas ten zostaje zawsze określony indywidualnie. Ubezpieczyciel wskazał też, że w umowie najmu nie ma limitu kilometrów, nie obowiązuje kaucja, umowa nie przewiduje dodatkowych opłat. Podwykonawcy pozwanej nie dopuszczają palenia lub przewożenia zwierząt ze względu na bezpieczeństwo w ruchu drogowym. Umowa nie przewiduje kar umownych, wynajęty pojazd będzie posiadał pełne ubezpieczenie OC i AC, poszkodowany nie poniesie jakichkolwiek kosztów, udział własny jest zniesiony. Ubezpieczyciel wskazał, że nie może udostępnić wzoru umowy, gdyż ta jest przygotowywana do konkretnego zlecenia. W mailu z 2 lutego 2024 r. po raz kolejny zawarto informację o możliwości wynajmu pojazdu zastępczego w ramach ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych oraz o tym, że w przypadku skorzystania z wypożyczalni zewnętrznej stawki z tych wypożyczalni są odnoszone do poziomu stawek, które (...) może zapewnić w ramach swojej sieci, tj. w przypadku pojazdu segmentu (...) do 159 zł netto za dobę.

Pełnomocnik poszkodowanego nie przekazał mu informacji z maila ubezpieczyciela z dnia 2 lutego 2002 r. i pozostawał on w przekonaniu, że powód współpracuje z (...) SA. i oferuje mu pojazd zastępczy w ramach tej współpracy. Nie orientował się w stawce najmu pojazdu zastępczego zastosowanej przez powoda.

W dniu 16 marca 2022 r. ubezpieczyciel przyznał poszkodowanemu odszkodowanie związane z uszkodzeniem auta w dniu 23 stycznia 2022 r. w kwocie (...).911.40 zł, po weryfikacji faktury wystawionej przez powoda za najem pojazdu zastępczego.

Z najętego auta poszkodowany korzystał do dnia 14 lutego 2022 r. – przez 20 dni. W dniu 21 lutego 2022 r. powód wystawił fakturę na S. M. za najem pojazdu zastępczego na kwotę 8.856,00 zł, przy czym za wynajem pojazdu 8.610,00 zł brutto (20 dni po 430,50 zł brutto), za podstawienie i odbiór auta zastępczego – 2 razy po 123 zł.

Umową z dnia 13 września 2022 r. S. M. scedował na powoda wierzytelność w stosunku do (...) S.A. z tytułu zapłaty wynagrodzenia za wynajem auta zastępczego w kwocie 4.944,60 zł.

Dowo dy: umowa przelewu wierzytelności – k. 16 akt sprawy

umowa najmu pojazdu zastępczego – k. 17 akt sprawy

upoważnienie do wypłaty odszkodowania – k. 20 akt

faktura za najem pojazdu zastępczego – k. 21 akt sprawy

mail powoda do pozwanej z (...).01.2022 r. – k. 22-23 akt sprawy

decyzje o wypłacie odszkodowania – k. 24-25 akt sprawy

formularz zgłoszenia szkody – k. 73-77 akt sprawy i akta ubezpieczeniowe –

CD na k. 89 akt sprawy

potwierdzenie z (...).01.2022 r. zgłoszenia szkody – k. 78-79 akt sprawy

mail (...) S.A. z 2.02.2022 r. – k. 85-86 akt sprawy i akta szkody

pismo (...) S.A. z 8 marca 2022 r. – k. 26-26v akt sprawy

zeznania świadka S. M. – k. 135-135v akt sprawy

Sąd uznał za wiarygodne zeznania świadka S. M., gdyż nie były kwestionowane przez strony, a Sąd nie znalazł podstaw do ich kwestionowania z urzędu.

W judykaturze przyjmuje się powszechnie, że odszkodowanie ubezpieczyciela z tytułu umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej pojazdów mechanicznych za uszkodzenie pojazdu obejmuje celowe i ekonomicznie uzasadnione wydatki na najem pojazdu zastępczego (zob. np. uchwałę składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z 17 listopada 2011 r. w sprawie III CZP 5/11, OSNC 2012, Nr (...), poz. (...) oraz liczne orzeczenia różnych sądów zamieszczone na stronie internetowej Rzecznika Ubezpieczonych). W powołanej uchwale, która otworzyła w szerokim zakresie możliwość domagania się zwrotu kosztów najmu pojazdu zastępczego także przez osoby nie prowadzące działalności gospodarczej, Sąd Najwyższy już w tezie wyraźnie zastrzegł, że odpowiedzialność ubezpieczyciela obejmuje "celowe i ekonomicznie uzasadnione wydatki na najem pojazdu zastępczego". Rozwijając tę myśl w uzasadnieniu, wyjaśnił, że nie wszystkie wydatki pozostające w związku przyczynowym z wypadkiem komunikacyjnym mogą być kompensowane, istnieje bowiem obowiązek wierzyciela zapobiegania szkodzie i zmniejszania jej rozmiarów (art. 354 § 2, art. 362 i 826 § 1 k.c.). W związku z tym zaznaczył też, że na dłużniku ciąży obowiązek zwrotu wydatków celowych i ekonomicznie uzasadnionych, pozwalających na wyeliminowanie negatywnych dla poszkodowanego następstw, "niedających się wyeliminować w inny sposób, z zachowaniem rozsądnej proporcji między korzyścią wierzyciela a obciążeniem dłużnika". Jak słusznie wskazał Sąd Najwyższy w uzasadnieniu uchwały z dnia 24 sierpnia 2017 r. III CZP 20/17 (OSNC 2018, 6, poz. (...)), z tezy i uzasadnienia uchwały składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 17 listopada 2011 r. wynika jednoznacznie, że Sąd Najwyższy dostrzegał od początku potrzebę utrzymania ochrony interesów poszkodowanego w rozsądnych granicach. Kierując się sformułowanymi tam wskazówkami, Sąd Najwyższy w powołanej uchwale z dnia 24 sierpnia 2017 r. stwierdził, że nie mogą być uznane za celowe i ekonomicznie uzasadnione wydatki, które nie są konieczne do wyeliminowania negatywnego następstwa majątkowego w postaci utraty możliwości korzystania z uszkodzonego (zniszczonego) pojazdu, gdyż następstwo to może być wyeliminowane - bez uszczerbku dla godnych ochrony interesów poszkodowanego - w inny, mniej uciążliwy dla dłużnika sposób. Jeżeli zatem ubezpieczyciel proponuje poszkodowanemu - we współpracy z przedsiębiorcą trudniącym się wynajmem pojazdów - skorzystanie z pojazdu zastępczego równorzędnego pod istotnymi względami pojazdowi uszkodzonemu albo zniszczonemu (zwłaszcza co do klasy i stanu pojazdu), zapewniając pełne pokrycie kosztów jego udostępnienia, a mimo to poszkodowany decyduje się na poniesienie wyższych kosztów najmu innego pojazdu, koszty te - w zakresie nadwyżki - będą podlegały indemnizacji tylko wtedy, gdy wykaże szczególne racje, przemawiające za uznaniem ich za "celowe i ekonomicznie uzasadnione". W tym kontekście istotne znaczenie ma nie tylko równorzędność samego pojazdu, ale także dodatkowych warunków umowy, takich jak np. czas i miejsce udostępnienia oraz zwrotu pojazdu zastępczego czy też obowiązek wpłaty kaucji. Jeżeli istotne warunki wynajmu proponowanego przez ubezpieczyciela (we współpracy z przedsiębiorcą wynajmującym pojazdy) czynią zadość potrzebie ochrony uzasadnionych potrzeb poszkodowanego, nie ma podstaw, by obciążać osoby zobowiązane do naprawienia szkody wyższymi kosztami związanymi ze skorzystaniem przez poszkodowanego z droższej oferty. Odstępstwa od tej reguły nie uzasadniają drobne niedogodności o charakterze niemajątkowym, które mogą wiązać się np. z koniecznością nieznacznie dłuższego oczekiwania na podstawienie pojazdu zastępczego proponowanego przez ubezpieczyciela. Według Sądu Najwyższego, prezentowana wykładnia nie eliminuje ani nie ogranicza przysługującej poszkodowanemu swobody wyboru kontrahenta, od którego najmie pojazd. Sprawia jedynie - ze względu na obowiązek zapobiegania zwiększeniu rozmiarów szkody - że zawierając umowę na mniej korzystnych warunkach od proponowanych przez ubezpieczyciela, poszkodowany będzie zmuszony ponieść część związanych z tym kosztów. W konkluzji Sąd Najwyższy stwierdził, że wydatki na najem pojazdu zastępczego poniesione przez poszkodowanego, przekraczające koszty zaproponowanego przez ubezpieczyciela skorzystania z takiego pojazdu są objęte odpowiedzialnością z tytułu umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych, jeżeli ich poniesienie było celowe i ekonomicznie uzasadnione. Przedstawione stanowisko podziela Sąd orzekający w tej sprawie. Niesporne między stronami było to, że w styczniu i lutym 2022 r. podmioty współpracujące z (...) S.A. oferowały poszkodowanym najem pojazdów klasy (...) za stawkę 159 zł netto za dobę, o czym ubezpieczyciel kilka razy informował pełnomocnika poszkodowanego, dlatego brak jest podstaw do zasądzenia na rzecz powoda dodatkowej kwoty za najem poszkodowanemu pojazdu zastępczego wg stawek wyższych niż stosowane przez zakłady współpracujące z (...) S.A. Słusznie pozwany podniósł bowiem, że poszkodowany powinien współpracować z ubezpieczycielem w celu minimalizacji szkody. W tym celu można było - jak wskazano to w formularzu szkody, potwierdzeniu jej przyjęcia czy w mailach ubezpieczyciela skierowanych do powoda – skontaktować się telefonicznie z przedstawicielem ubezpieczyciela i skorzystać z bezgotówkowego najmu pojazdu zastępczego. Poszkodowany tego nie uczynił, czym zwiększył na własne ryzyko wysokość szkody, za co pozwany już nie odpowiada. S. M. podczas zeznania nie wskazywał również na szczególne własne potrzeby, np. przewożenie zwierząt w najmowanym aucie, wyjazd za granicę lub palenie papierosów, od których miałby uzależniać najem pojazdu. Z tych względów brak było podstaw do odrzucenia tańszej oferty pozwanego najmu pojazdu w ramach współpracy z (...) S.A. w rozliczeniu bezgotówkowym, a więc bez żadnych obciążeń dla poszkodowanego, w tym za podstawienie i odbiór pojazdu, jak uczynił to powód.

Z tych względów powództwo podlegało oddaleniu w całości na mocy art. 361 § 1 i 2 k.c., art. 354 § 2 k.c., art. 509 § 1 k.c. oraz art. 822 § 1 i 4 k.c.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i (...) k.p.c. oraz art. 99 k.p.c. - według zasady odpowiedzialności za wynik procesu. Pozwana poniosła w tej sprawie następujące koszty: opłatę na rzecz radcy prawnego w kwocie 900 zł (zob. § 2 pkt (...) rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych – Dz. U. z 2018 r poz. (...)) i opłatę skarbową od pełnomocnictwa – 17 zł (k. 63 akt).

O odsetkach ustawowych za opóźnienie od kosztów procesu orzeczono na mocy art. 98 § 1 ¹ k.p.c.