Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Grudziądzu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 stycznia 2024 r.

Sąd Rejonowy w Grudziądzu I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący:	sędzia Dominik Bednarski
Protokolant:	stażysta Paulina Prokopowicz

po rozpoznaniu w dniu 15 stycznia 2024 r. w Grudziądzu

na rozprawie

sprawy z powództwa: (...) S.A. w S.

przeciwko: (...) (...) w G.

o zapłatę

orzeka:

I.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda 28537,60 zł (słownie: 28537,60 zł złotych) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia 01.07.2023r. do dnia zapłaty;

II.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 5044,00 zł (pięć tysięcy czterdzieści cztery i 00/100 złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.

Sygn. akt I C 944/23

UZASADNIENIE

Powód (...) S.A. z siedzibą w S. w pozwie skierowanym przeciwko (...) (...) z siedzibą w G. wniósł o zasądzenie od pozwanego kwoty 28.537,60 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia (...).07.2023 r. do dnia zapłaty. Domagał się też zasądzenia od pozwanego kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Pozew zawiera uzasadnienie (k. 6-20). Wynika z niego m.in., że strony łączyła umowa z dnia 31 stycznia 2023 r. nr (...) (...)/W na świadczenie usług
w zakresie utrzymania czystości na terenach zewnętrznych w G., G., (...) oraz B.. Wskutek naruszenia postanowień § (...) ust. 10 umowy, pozwany obciążył powoda karą umowną w wysokości (...)i potrącił ją z wynagrodzenia powoda. W ocenie powoda nałożona przez pozwanego kara umowna jest niezasadna, zaś przede wszystkim przepis § (...) ust.
10 umowy jest sprzeczny z powszechnie obowiązującymi przepisami prawa i nie może stanowić podstawy jakichkolwiek roszczeń o zapłatę kary umownej. Nadto
w ocenie powoda nie dopuścił się on naruszenia w/m przepisu umowy,
gdyż stanowisko pozwanego, że wszystkie osoby wykonujące czynności
na terenach zewnętrznych powinny być zatrudnione na podstawie umowy o pracę nie znajduje uzasadnienia w treści umowy.

W odpowiedzi na pozew, działając przez profesjonalnego pełnomocnika, pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powoda na swoją rzecz kosztów procesu według norm przepisanych.

Odpowiedź na pozew zawiera uzasadnienie (k. 144-152). Pozwany m.in. zaprzeczył, że przepis umowy stanowiący podstawę nałożenia kary umownej jest wadliwy oraz że jest obarczony wadą nieważności. W ocenie pozwanego nie istnieją też podstawy do miarkowania kary umownej.

W dalszym toku sprawy strony podtrzymały swoje stanowiska.

Sprawa została rozpoznana w postępowaniu „zwykłym” (k. (...)).

Sąd ustalił, co następuje:

Pozwany przeprowadził postępowanie o udzielnie zamówienia publicznego w trybie przetargu nieograniczonego na usługę utrzymania czystości na terenach zewnętrznych w kompleksach wojskowych w miejscowościach G., G. (zadanie nr (...)), G. (zadanie nr (...)), B. (zadanie nr (...)), C. oraz G. (zadanie nr (...)).

Zgodnie z Rozdziałem (...) pkt (...) (...) (k. 47 akt) „zamawiający wymaga zatrudnienia przez Wykonawcę lub podwykonawcę na podstawie umowy o pracę osób przeznaczonych do realizacji usługi utrzymywania czystości na terenach zewnętrznych w zakresie obejmującym przedmiotowe postępowanie – wykonywanie tych czynności podlega na wykonywaniu pracy w sposób określony w art. (...) (...) ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – (...) ((...)). Wykonawca lub podwykonawca jest zobowiązany zatrudniać na umowę o pracę co najmniej na czas realizacji umowy zawartej pomiędzy wykonawcą z zamawiającym – art. (...) ustawy Prawo Zamówień Publicznych”.

(okoliczności bezsporne, a ponadto dowód: (...) – pkt (...), k. 47, (...) – k. 155-166)

Przetarg wygrał powód (...) S.A. z siedzibą w S.. W dniu
31 stycznia 2023 r. strony zawarły umowę o nr (...) na podstawie której powód zobowiązał się do świadczenie usług w zakresie utrzymania czystości na terenach zewnętrznych w kompleksach wojskowych w G., G. (zadanie numer (...)) (...) (zadanie numer (...)) oraz B. (zadanie numer (...)) zgodnie ze wskazanym przez zamawiającego zakresem, częstotliwością oraz wymaganiami określonymi umowie.

Zgodnie z § (...) ust. 10 umowy „wykonawca oświadcza pod rygorem odpowiedzialności karnej i naliczania kary umownej z tego tytułu, że zatrudnia na umowę o pracę w okresie realizacji zamówienia osoby przeznaczone
do realizacji usługi utrzymania czystości na terenach zewnętrznych w zakresie obejmującym przedmiotowe postępowanie”.

(okoliczność bezsporna, a także dowód: umowa z dnia 31.01.2023 r.
k. 27- 73 akt)

Zgodnie z (...) ust. (...) podpunkt (...) umowy zamawiający przewiduje możliwość zmiany wynagrodzenia wykonawcy w części stanowiącej koszty ponoszone na wynagrodzenie i ubezpieczenie zatrudnianych w ramach umowy o pracę pracowników (dotyczy umów pracowników z minimalnym wynagrodzeniem) albo w ramach umowy cywilnoprawnej (dotyczy umów zleceniobiorców wykonujących dzieło z minimalną stawką godzinową) w okresie obowiązywania umowy.

(dowód: umowa z dnia 31.01.2023r. – k. 38 akt)

W zakresie wykonywania zadania nr (...) i (...), na podstawie umów zlecenia zawartych dnia 01.02.2023 r. w okresie 01.02.2023 r.-31.03.2023 r. usługi polegające na odśnieżaniu i posypywaniu piaskiem świadczyli S. D., M. J., E. O. oraz A. Z..

(dowód: zeznania świadka D. J. – k. 179, wykaz osób przeznaczonych do realizacji poszczególnych zadań – k. 89-90, umowy zlecenia – k. 111-112).

W tym samym dniu, to jest 01.02.2023 r., powód zwarł ze S. D., M. J. i E. O. umowy o pracę, które miały obowiązywać od 01.04.2023 r. do 30.06.2023 r. Od 01.04.2023 r. do obsługi doszły teren zielone, więc pracy było dużo więcej, niż w okresie zimowym.

(dowód: umowy o pracę karta 113-114,122, zeznania świadka D. J. - protokół skrócony oraz e-protokół rozprawy z dnia 15 stycznia 2024 r. - k. 179v.akt)

S. D., M. J., E. O. oraz A. Z. przez okres swojego zatrudniania na umowę zlecenie nie przychodzili do pracy codziennie. Byli doraźnie do pomocy, w pracy stawili może (...) razy odśnieżając i posypując teren piaskiem; ich przełożony śledził pogodę na bieżąco, i jeśli miał padać śnieg, dzwonił do nich informując na jaką godzinę mają się następnego dnia stawić.

(dowód: zeznania świadków D. J. i M. M. - protokół skrócony oraz e-protokół rozprawy z dnia 15 stycznia 2024 r. - k. 179 – 180 akt)

Pismem z dnia 30.03.2023 r. pozwany poinformował powoda, że zostanie naliczona kara umowna w wysokości (...) (...)wartości netto zadania z tytułu niewywiązywania się wykonawcy z obowiązków wynikających z treści § (...) ust. 10 umowy.

Po wymianie korespondencji wysokość naliczonej kary umownej pozwany ograniczył do kwoty 28.537,60 zł.

Stosowną notą księgową pozwany wystosował do powoda w dniu 14.06.2023 r.

Pismem z dnia 22.06.2023 r. pozwany poinformował powoda, że kara umowna jest ujęta w jego księgach i została potrącona w dniu 19.06.2023 r. z faktury numer (...) z dnia 01.06.2023 r.

(dowód: pismo z dnia 30 marca 2023 r. – k. 91, 92, wezwanie do zapłaty z dnia (...) kwietnia 2023 r. – k. 93, korespondencja przedprocesowa - k. 94-122, 125-128, 131, 133-134, pismo pozwanego z dnia 31.05.2023 r. – k. 123-124, nota księgowa – k. 129-130, pismo pozwanego z dnia 22.06.2023 r. – k. 132

W związku z zatrudnieniem na umowy zlecenia w okresie 01.02.2023r.-31.03.2023r. i wykonywaniu przez S. D., M. J., E. O. oraz A. Z. usług odśnieżania i posypywania piaskiem pozwany nie poniósł żadnej szkody. Pozwany jest jednostką budżetową, dlatego na podstawie przepisów regulujących dyscyplinę finansów publicznych zobowiązany jest do dochodzenia kary umownej od wykonawcy.

(dowód: zeznania świadków A. N. i M. M. - protokół skrócony oraz e-protokół rozprawy z dnia 15 stycznia 2024 r. - k. 179v. – 180v. akt)

Sąd zważył co następuje:

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o okoliczności bezsporne, dowody z dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy, a także dowody
z zeznań świadków: D. J., A. N. oraz M. M..

Prawdziwość dokumentów nie budziła wątpliwości i nie była kwestionowana przez strony. Dla Sądu również były one wiarygodne.

Sąd co do zasady dał wiarę zeznaniom świadków.

A. N., jak i M. M. – pracownice pozwanego – zeznały, iż nic im nie wiadomo, aby pozwany, w związku z zatrudnieniem przez powoda na umowę zlecenia ww. osób, poniósł jakąkolwiek szkodę. Biorąc pod uwagę zajmowane u pozwanego stanowiska oraz wykształcenie ww. świadków można - w ocenie Sądu - uznać za udowodniony fakt kolejny (art. 231 k.p.c.), a mianowicie to, że pozwany żadnej szkody nie poniósł.

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie w całości.

W ocenie Sądu przepis § (...) ust. 10 umowy, który stanowi, że „wykonawca oświadcza pod rygorem odpowiedzialności karnej i naliczania kary umownej
z tego tytułu, że zatrudnia na umowę o pracę w okresie realizacji zamówienia osoby przeznaczone do realizacji usługi utrzymania czystości na terenach zewnętrznych w zakresie obejmującym przedmiotowe postępowanie” jest sprzeczny z ustawą (art. 58 § (...) k.c.) tj. z art. (...) ustawy z dnia 11 września 2010 r. – (...). ((...) i nast., dalej: Pzp). Wedle § (...) wzmiankowanego artykułu zamawiający określa w ogłoszeniu o zamówieniu lub dokumentach zamówienia na usługi lub roboty budowlane wymagania związane z realizacją zamówienia w zakresie zatrudnienia przez wykonawcę lub podwykonawcę na podstawie stosunku pracy osób wykonujących wskazane przez zamawiającego czynności w zakresie realizacji zamówienia, jeżeli wykonanie tych czynności polega na wykonywaniu pracy w sposób określony w art. (...) (...) ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy ((...)). Z kolei, jak stanowi jego ust. (...) w przypadku gdy zamawiający przewiduje wymagania, o których mowa w ust. (...), określa w dokumentach zamówienia w szczególności: (...). rodzaj czynności związanych z realizacją zamówienia, których dotyczą wymagania zatrudnienia na podstawie stosunku pracy przez wykonawcę lub podwykonawcę osób wykonujących czynności w trakcie realizacji zamówienia; (...). sposób weryfikacji zatrudnienia tych osób; (...). uprawnienia zamawiającego w zakresie kontroli spełniania przez wykonawcę wymagań związanych z zatrudnianiem tych osób oraz sankcji z tytułu niespełnienia tych wymagań.

Sąd uznał, że zamawiający nie wywiązał się z obowiązku precyzyjnego określenia w dokumentach zamówienia czynności, które polegają
na wykonywaniu pracy w sposób określony w art. (...) (...) Kodeksu Pracy,
a także w art. (...) ust. (...) pkt (...) ustawy Pzp, który stanowi, że zamawiający powinien określić w dokumentach zamówienia rodzaj czynności związanych z realizacją zamówienia, których dotyczą wymagania zatrudnienia na podstawie stosunku pracy przez wykonawcę lub podwykonawcę osób wykonujących czynności
w trakcie realizacji zamówienia.

Także i ustęp (...) rozdziału (...) (...) (k. 47 akt), który określał według powoda „istotę zawarcia umowy”, był sformułowany ogólnikowo i lakonicznie.

Nadmiernie ogólne (a więc nieprawidłowe) wskazanie czynności, które polegają na wykonywaniu pracy w sposób określony w art. (...) (...) Kodeksu Pracy, to np. zapis, że zamawiający wymaga zatrudnienia na podstawie umowy o pracę wszystkich osób wykonujących czynności o takim charakterze podczas realizacji zamówienia. To dominujący w doktrynie pogląd (zob. komentarze do art. (...) Pzp - (...)(red.), (...)).

Powyższa ogólnikowość rodzi kolejne wątpliwości - w kontekście tego, że sama umowa, w dalszej części, wspomina o możliwości hybrydowego zatrudnienia (vide: (...) ustęp (...) punkt (...) umowy – k. 38 akt).

W literaturze przyjmuje się, że regulacja art. (...) Pzp jest przejawem woli ustawodawcy zagwarantowania przestrzegania prawa pracy przy realizacji zamówień publicznych i zerwania z praktyką zawierania umów cywilnoprawnych w sytuacji, gdy jest to nieuzasadnione charakterem stosunku (tak M. S. , Prawo zamówień publicznych, 2018, kom. do art. 29, za: J. P. , (...), L.). Ponadto jest ona wynikiem implementacji art. (...)ust. (...) dyrektywy (...) oraz art. (...)ust. (...) dyrektywy (...), które zobowiązują państwa członkowskie do zapewnienia w prawie krajowym, aby przy realizacji zamówień publicznych wykonawcy przestrzegali mających zastosowanie obowiązków, m.in.
w dziedzinie prawa pracy, ustanowionych w przepisach unijnych, krajowych, układach zbiorowych bądź w przepisach międzynarodowego prawa pracy wymienionych we właściwych załącznikach do dyrektyw (...) i (...) (zob.: M. S. , Prawo zamówień publicznych, 2018, kom. do art. (...) Pzp L..).

Nie należy tracić z pola widzenia faktu, że treść artykułu (...) Pzp rodzi istotne problemy praktyczne oraz wiąże się ze znacznym ryzykiem prawnym (vide: M. G., A. M. „Obowiązkowe umowy o pracę w przetargach publicznych”, Rzeczpospolita z dnia 20.12.2016), podobnie zresztą jak i bycie stroną sporu sądowego na tle art. (...) (...) Kodeksu Pracy. Niemniej jednak, w ocenie Sądu, ryzyko to powinno spoczywać na zamawiającym. Powinien on dokonać szczegółowej analizy ww. zagadnienia na etapie przygotowywania postępowania o udzielenie zamówienia. Nie może się od tego obowiązku uwolnić poprzez ogólnikowe, lakoniczne i zbiorcze wskazanie, że wymaga zatrudnienia na podstawie umowy o pracę wszystkich osób wykonujących czynności podczas realizacji zamówienia.

Czynności wykonywane przez osoby świadczące usługi na podstawie umowy zlecenie polegające na odśnieżaniu, posypywaniu piaskiem miały charakter cykliczny, doraźny. W ocenie Sądu czynności te nie spełniały realizacji znamion stosunku pracy, zatem odnosząc się do wykładani celowościowej art. (...) Pzp, która akcentuje ochronę praw pracowniczych, można stwierdzić, że w niniejszej sprawie żadne prawa pracownicze nie zostały naruszone. Nie tylko zamawiający, ale również i zatrudnieni na podstawie umów zlecenia przez krótki, dwumiesięczny okres, nie zostali poszkodowani. Zwłaszcza, że troje z nich było w tym w samym czasie stronami umów o pracę, zawartych tego samego dnia, co umowy zlecenia. Jedynie stosunek pracy nawiązać się miał dopiero 01.04.2023r.

Sąd podziela stanowisko wyrażone w judykaturze i piśmiennictwie, że brak jakiejkolwiek szkody po stronie wierzyciela wyklucza domaganie się kary umownej (np.: wyrok SA w Katowicach z dnia 28 maja 2003 r. (...)).

Racjonalizacja ekonomiczna dokonana przez powoda była zdaniem Sądu jak najbardziej uprawniona. Między innymi w kontekście znacznego w ostatnich latach wzmocnienia praw pracowniczych i socjalnych jednostek.

Na marginesie – Sąd nie podziela twierdzeń powoda ( vide: mowa końcowa – e-protokół rozprawy z dnia 15.01.2024 r. - 00:40:51) dotyczących rzekomej wadliwości dokonanego przez pozwanego potrącenia, a to dlatego, że w ocenie Sądu (a także części doktryny oraz judykatury) oświadczenie o potrąceniu może być złożone w sposób dorozumiany ( vide: komentarze i orzecznictwo do art. 499 k.c.).

O kosztach procesu rozstrzygnięto na podstawie art. 98 § (...) k.p.c. Powództwo zostało uwzględnione w całości. Powód poniósł koszty procesu w łącznej wysokości (...) (opłata sądowa od pozwu – (...), (...) (...) z tytułu wynagrodzenia pełnomocnika będącego radcą prawnym oraz (...)tytułem opłaty skarbowej od pełnomocnictwa). W związku z powyższym Sąd zasądził na jego rzecz zwrot kosztów od strony pozwanej w pełnej w wysokości.