Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Grudziądzu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 marca 2024 r.

Sąd Rejonowy w Grudziądzu Wydział I Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: asesor sądowy Sylwia Liedtke

po rozpoznaniu w dniu 15 marca 2024 r. w Grudziądzu

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa (...) (...) F. S. z siedzibą w G.

przeciwko W. J.

o zapłatę

I.  zasądza od pozwanego W. J. na rzecz powoda (...) (...) F. S. z siedzibą w G. kwotę 29.839,22 zł (dwadzieścia dziewięć tysięcy osiemset trzydzieści dziewięć złotych 22/100) wraz z odsetkami umownymi w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie od dnia 6 kwietnia 2023 r. do dnia zapłaty;

II.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 5.109,00 zł (pięć tysięcy sto dziewięć złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie, za czas od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.

asesor sądowy Sylwia Liedtke

Sygn. akt I C 1040/23

G., dnia 24 kwietnia 2024 r.

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 24 sierpnia 2023 r. powód (...) (...) F. S. wniosła o zapłatę od pozwanego W. J. kwoty 29.839,33 zł tytułem należności głównej wraz z odsetkami umownymi w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie, liczonymi w następujący sposób: od kwoty 26.755,01 zł od dnia 6 kwietnia 2023 r. do dnia zapłaty, od kwoty (...) (...) od dnia 6 kwietnia 2023 r. do dnia zapłaty oraz od kwoty 653,76 zł od dnia 6 kwietnia 2023 r. do dnia zapłaty. Nadto wniósł o zasądzenie od strony pozwanej na rzecz powoda kosztów procesu tj. opłaty sądowej, kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych, zwrot kosztów opłaty skarbowej oraz kosztów poniesionych przez powoda w epu.

W uzasadnieniu powód wskazał, że powód w dniu 21 grudnia 2018 r. udzielił pozwanemu na podstawie umowy (...) pożyczkę w kwocie 36.000 zł. Jak wynika z wykazu operacji księgowych dotyczących wskazanej pożyczki, strona pozwana nie dochowała warunków udzieleni pożyczki, doprowadzając do zaległości w spłacie przekraczającej dwa pełne okresy płatności. P. w przypadku niedotrzymania warunków udzielenia pożyczki, uprawniona jest do jej wypowiedzenia. Wypełnienie powyższego następuje w szczególności, gdy pożyczkobiorca nie zapłaci określonych w umowie pełnych rat pożyczki za co najmniej dwa pełne okresy płatności. Mając na względzie powyższe z uwagi na niedokonywanie spłat rat, powód wypowiedział pozwanemu umowę pożyczki, skutkiem czego niespłacona cześć wraz z należnymi odsetkami i kosztami została postawiona w stan natychmiastowej wymagalności. Powód wskazał nadto, że na kwotę roszczenia dochodzoną niniejszym pozwem składa się niespłacony kapitał w kwocie 26.755,01 zł, skapitalizowane odsetki naliczone do dnia wniesienia pozwu w wysokości 653,76 zł oraz (...) (...) tytułem niezapłaconych odsetek.

W piśmie z dnia 20 października 2023 r. powód przedstawił sposób wyliczenia odsetek umownych oraz odsetek za opóźnienie.

W dniu 23 października 2023 r. pełnomocnik pozwanego złożył odpowiedź na pozew, w którym wniósł o: oddalenie powództwa, zasadzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania wedle norm przepisanych w tym kosztów zastępstwa procesowego oraz o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania w epu.

W uzasadnieniu pełnomocnik pozwanego zakwestionował umocowanie (...).(...) do zawarcia w imieniu powoda umowy objętej postępowanie, jak również umocowanie osób, jakie działały w imieniu tej spółki. Następnie zakwestionował przyjęcie pozwanego w poczet członków powodowej kasy. Dalej podniósł, że umowa jest nieważna w całości, w związku z ubezpieczeniem w niej przewidzianym. Pełnomocnik pozwanego wskazał, że te same osoby, które podpisały umowę w imieniu powódki nie miały uprawnień w zakresie pośrednictwa ubezpieczeniowego dla zakładu ubezpieczeń. Brak posiadania uprawnień przez pracownika powoda do dokonywania czynności ubezpieczeniowych rodzi nieważność samego przystąpienia do ubezpieczenia. Umowa ubezpieczenia była związana z umową pożyczki jako jej zabezpieczenie. Bez zabezpieczenia umowa nie zostałaby zawarta i tym samym jest nieważna. Pełnomocnik pozwanego zakwestionował także fakt przekazania ubezpieczycielowi przez powoda składki ubezpieczeniowej. Wskazał także, że obligatoryjne zawarcie umowy ubezpieczenia z kwotą składki, która została wliczona do kwoty pożyczki jest niedozwoloną klauzulą umowną. Umowa nakładała na pozwanego obowiązek spełnienia świadczenia nie służącego w rzeczywistości tym celom, jakie wskazywała druga strona umowy. W umowie nie wskazano, jakich ryzyk dotyczy ubezpieczenie i jakie świadczenia ma z tego tytułu otrzymać pożyczkobiorca. Nadto powód w opinii pozwanego nie wykazał, aby składka z umowy ubezpieczenia została przelana na rzecz ubezpieczyciela. W dalszej części, pełnomocnik pozwanego zakwestionował skuteczność postanowień umowy dotyczących prowizji. Została ona narzucona pozwanego i nie została z nim indywidualnie ustalona. Dodatkowo podniósł, że nie przystaje ona do warunków rynkowych i stanowi źródło dodatkowego wynagrodzenia powódki. Następnie pełnomocnik pozwanego wskazał, że umowa jest sprzeczna z prawem w zakresie odsetek umownych. Od prowizji i innych kosztów kredytodawca przy kredycie konsumenckim nie może naliczać odsetek nawet jeśli je kredytuje. Powyższe wadliwości mają w ocenie pozwanego dwojakie konsekwencje: nieważność z uwagi na sprzeczność z ustawą lub abuzywność postanowień w zakresie naliczania odsetek oraz powstanie uprawnienia do złożenia oświadczenia o kredycie darmowym, wobec tego pełnomocnik złożył w imieniu pozwanego oświadczenie o kredycie darmowym, co powoduje, że umowa będzie spłacana bez kosztów. Na koniec pełnomocnik wskazał, że nawet jeżeli uznać umowę za ważną, to w opinii pozwanego nie została skutecznie wypowiedziana. Zdaniem pozwanego nie zostały spełnione warunki wypowiedzenia określone w umowie i w ustawie. Poza tym zakwestionował, aby powód wzywał pozwanego do zapłaty, jednakże nawet gdyby przyjąć, że wypowiedzenie zostało złożone pozwanemu, to w jego opinii zostało podpisane przez osobę nieumocowaną do dokonywania tego typu czynności.

Powód w replice pozwu z dnia 29 stycznia 2024 r. zaprzeczył wszelkim twierdzeniom strony pozwanej poza wprost przyznanymi. W odniesieniu do umocowania osób podpisujących w imieniu powoda umowę pożyczki wskazał, że zastosowanie znajduje ustawowe domniemanie, że osoby podpisujące umowę w imieniu wierzyciela dysponowały umocowaniem do czynności prawnych zgodnie z art. 97 kc. Nadto w ocenie powoda potwierdzeniem działania w ramach umocowania był fakt obsługiwania pożyczki, księgowania wpłat i prowadzeniu czynności windykacyjnych. Odnosząc się do zarzutu nieważności umowy pożyczki z uwagi na umowę ubezpieczenia podał, że strona pozwana podpisała umowę ubezpieczenia z odrębnym podmiotem, a stawiany zarzut nie dotyczy stosunku łączącego strony, zatem nie ma on wpływu na dochodzone roszczenie. Co do oświadczenia pozwanego dotyczącego sankcji kredytu darmowego, to zdaniem powoda żeby skorzystać z możliwości powyższej sankcji pożyczkobiorca musi naruszyć przepisy wskazane w ustawie o kredycie konsumenckim, a strona pozwana nie wykazała, że takie naruszenie miało miejsce. Powód wyjaśnił nadto, że twierdzenie, że naliczanie odsetek od całej kwoty pożyczki udzielonej stronie pozwanej było niewłaściwym należy uznać za błędne. Strona pozwana nie miała innych środków i godziła się, ze część z tych które uzyskała będzie musiała spożytkować na koszty. Poza tym w umowie pożyczki jednoznacznie wskazano kwotę pożyczki, jak i całkowitą kwotę pożyczki, czyli kwotę pozostawioną do dyspozycji pozwanemu. Na koniec wskazał, że wezwania do zapłaty oraz wypowiedzenia umowy zostały podpisane przez osoby posiadające upoważnienie od powoda do dokonania tych czynności.

Sąd ustalił, co następuje:

Powód (...) (...) F. S. z siedzibą w G. reprezentowana przez W. S. (1) orz M. R. zawarła z pozwanym W. J. w dniu 21 grudnia 2018 r. umowę pożyczki (kredyt konsumencki) nr (...) na okres od 21 grudnia 2018 r. do 16 grudnia 2028 r.

Pożyczka miała charakter konsumpcyjny i została przeznaczona na dowolny cel konsumpcyjny.

Kwota pożyczki z uwzględnieniem kredytowanych kosztów - w tym prowizji z tytułu udzielenia pożyczki, kosztów dodatkowych związanych z zawarciem umowy oraz kosztów związanych z ustanowieniem zabezpieczeń, kosztów usług dodatkowych i innych kosztów wyniosła kwotę 36.000,00 złotych i została ona oprocentowana według zmiennej stopy procentowej (odsetki umowne) ustalonej przez (...) wynoszącej w dniu zawarcia umowy 9,85% w skali roku.

Całkowita kwota kredytu (pożyczki) wynosiła 24.439,09 złotych, przy czym nie obejmowała ona kredytowanych przez kasę kosztów pożyczki, natomiast szacunkowy całkowity koszt kredytu (pożyczki) ustalono na kwotę 34.027,10 złotych, zaś szacunkową wartość odsetek na kwotę 20.936,19 złotych.

W. J. w ramach zawartej umowy zobowiązał się do spłaty pożyczki wraz z należnymi odsetkami do dnia 16 grudnia (...)., w (...) miesięcznych ratach płatnych bez wezwania w terminach i kwotach wskazanych w harmonogramie spłaty pożyczki, który stanowił załącznik nr (...) do umowy. Wysokość rat, za wyjątkiem ostatniej raty, opiewał na kwotę 493,45 złotych, natomiast ostatnia rata na kwotę 494,09 złotych.

Pozwany był również zobowiązany do poniesienia kosztów związanych z zawarciem umowy w postaci prowizji z tytułu udzielenia pożyczki w wysokości 5.400,00 złotych, opłaty za przelew składki ubezpieczeniowej w wysokości 18,43 złotych, kosztów prowadzenia rachunku w wysokości 1.530,00 złotych oraz kosztów związanych z ustanowieniem zabezpieczeń w wysokości 6.142,48 złotych tytułem umowy ubezpieczenia indywidualnego.

Pożyczkodawca ustalił, że wpłaty dokonywane przez pożyczkobiorcę na poczet spłaty pożyczki będzie zaliczał w ustalonej w umowie kolejności, a mianowicie na prowizję i opłaty, odsetki od kapitału przeterminowanego, a od dnia wytoczenia powództwa o zapłatę wierzytelności kasy z tytułu umowy, odsetki jak od należności przeterminowanej od całości należności przeterminowanej, wymagalne odsetki za okresy obrachunkowe, kapitał przeterminowany, odsetki naliczone do dnia wpłaty i kapitał, przy czym należności dotyczące wymagalnych odsetek za okresy obrachunkowe, kapitału przeterminowanego i odsetek naliczonych do dnia wpłaty, były pobierane w kolejności od najstarszej wymagalnej raty spłaty.

W umowie ustalono, że roczna stopa oprocentowania zadłużenia przeterminowanego wynosiła dwukrotność sumy stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i 5,5 punktów procentowych - na dzień zawarcia umowy wynosiła 14 %. Przy czym zmiana wysokości ww. stopy następować miała w przypadku zmiany stopy referencyjnej przez Narodowy Bank Polski, z tym zastrzeżeniem, że ta maksymalna stopa procentowa (odsetki maksymalne za opóźnienie) nie może w stosunku rocznym przekraczać dwukrotności odsetek ustawowych za opóźnienie. Natomiast w przypadku nieterminowej spłaty pożyczki - należność z tego tytułu miała stać się w dniu następnym należnością przeterminowaną. Ponadto od niespłaconego w całości lub w części kapitału, a od dnia wniesienia powództwa od całości zadłużenia, pobierane miały być odsetki według stopy oprocentowania przeterminowanego.

bezsporne, nadto dowód: umowa pożyczki z dnia 21.12.2018 r. k. 10-13, regulamin udzielania kredytów i pożyczek konsumenckich k. 34-35, tabela prowizji i opłat k. 30-33, aktualny harmonogram spłaty pożyczki k. 14-15

Zabezpieczeniem kredytu było przystąpienie przez pozwanego do umowy ubezpieczenia indywidualnego (...) (...) z (...) w dniu 21 grudnia 2018 r. Z tego tytułu została pobrana jednorazowa składka w wysokości 6.142,48 złotych, która została przelana przez powoda na rzecz towarzystwa ubezpieczeniowego.

dowód: umowa pożyczki z dnia 21.12.2018 r. k. 10-13

Kasa zastrzegła sobie prawo wypowiedzenia umowy pożyczki z 30 - dniowym terminem wypowiedzenia i postawienia po upływie okresu wypowiedzenia całej pożyczki wraz z odsetkami w stan natychmiastowej wymagalności w przypadku stwierdzenia, że warunki udzielenia pożyczki nie zostały dotrzymane, a także w przypadku, gdy pożyczkobiorca nie zapłacił w terminach określonych w umowie pełnych rat pożyczki za co najmniej dwa okresy płatności po uprzednim wezwaniu pożyczkobiorcy listem poleconym do zapłaty opóźnionych rat, w terminie nie krótszym niż 14 dni roboczych od otrzymania wezwania pod rygorem wypowiedzenia umowy. Natomiast w razie ustania członkostwa, w tym w przypadku śmierci pożyczkobiorcy, roszczenie o zwrot pożyczki staje się wymagalne z dniem ustania członkostwa.

dowód: umowa pożyczki z dnia 21.12.2018 r. k. 10-13

W dniu 21 grudnia 2018 r. powód wydał polecenie przelewu wewnętrznego nad. na numer konta stanowiący własność pozwanego W. J. kwoty kredytu w wysokości 36.000 złotych oraz przelewu wewnętrznego odb. kwoty 5.400 złotych tytułem opłat i prowizji oraz kwoty 6.142,48 złotych tytułem umowy ubezpieczenia indywidualnego.

dowód: wydruk komputerowy zestawienia operacji k. 23, zestawienie operacji z rachunku płatniczego k. 98-101, dyspozycja przelewu wewnętrznego – k. 105

Pozwany uregulował 42 raty w łącznej wysokości 19.157,09. W dniu 29 lipca 2022 r. zapłacił ostatnią ratę w kwocie 500,04 zł. Później zaprzestał regulowania rat. Po wypowiedzeniu umowy w dniu 4 kwietnia 2023 r. wpłacił na rachunek powoda kwotę 1 zł.

dowód: zestawienie wpłat k. 21-22

W związku z nieterminowym regulowaniem rat i w wysokości mniejszej niż to wynikało z haromonogramu spłat przez pozwanego powód wezwał pozwanego do zapłaty przeterminowanego zadłużenia, które na dzień 31 sierpnia 2022 r. wynosiło kwotę 535,64 złotych. Obejmowało ono zaległy kapitał w wysokości 236,55 złotych, odsetki umowne w wysokości 296,78 złotych oraz odsetki karne w wysokości 22,33 zł.

Powód w wezwaniu do zapłaty poinformował pozwanego o możliwości złożenia wniosku o restrukturyzację.

Pozwany nie uregulował powyższego zadłużenia, jak również nie uiszczał w terminie rat i wysokości wynikającej z harmonogramu rat. Dlatego też powód wezwał go do spłaty zadłużenia, które na dzień 30 września 2022 r. wynosiło kwotę 1.075,66 złotych.

Powód ponownie poinformował pozwanego o możliwości złożenia wniosku o restrukturyzację.

Powyższe wezwania zostały nadane do pozwanego listami poleconymi.

dowód: wezwanie do zapłaty k. 18, ostateczne wezwanie do zapłaty k. 19, wydruk z książki nadawczej k. 20, pełnomocnictwo dla M. S. (1) – k. 108, 109

W dniu 30 stycznia 2023 r. powód wypowiedział pozwanemu umowę pożyczki wskazując, że łączna wysokość przeterminowanego zadłużenia na dzień 21 grudnia 2018 r. wynosi kwotę 3.312,50 złotych. Obejmowała ona zaległy kapitał w wysokości 1.325,16 złotych, odsetki umowne w wysokości 1.906,14 złotych oraz odsetki karne w wysokości 81,20 złotych. Pismo to zostało odebrane przez pozwanego w dniu (...) (...)

dowód: wypowiedzenie umowy z dnia 30.01.2023 r. k. 27, potwierdzenie odbioru k. 16

Łącznie pozwany nie uiścił wobec pozwanego z tytułu zawartej umowy pożyczki kwoty 29.839,22 zł, na którą składały się następujące kwoty: 26.755,01 zł – wymagalny kapitał, 2430,45 zł -wymagalne odsetki umowne, 653,76 zł – naliczone odsetki karne

dowód: zestawienie wpłat – k. 21-22

W dniu 18 października 2023 r. pełnomocnik pozwanemu złożył powodowi oświadczenie o kredycie darmowym. W jego treści wskazał, że oprocentowanie umowne naliczono za cały okres obowiązywania umowy od kredytu obejmującego również kredytowane koszty, podczas gdy brak jest podstaw do naliczania odsetek od prowizji i innych kosztów wówczas, gdy są one kredytowane. Wobec powyższego koszty pożyczki nie zostały podane w sposób pełny i nie wprowadzający w błąd.

dowód: oświadczenie o kredycie darmowym – k. 66v-67

Sąd zważył, co następuje:

Podstawę ustaleń faktycznych w niniejszej sprawie stanowiły dokumenty przedłożone przez strony niniejszego postępowania, które nie budziły wątpliwości sądu co do swojej wiarygodności. Żadna ze stron nie zgłaszała przy tym zarzutów, które mogłyby podważyć autentyczność zgromadzonego materiału dowodowego. Sąd nie uwzględnił przy ustalaniu stanu faktycznego załączonych przez pozwanego wraz z odpowiedzią na pozew orzeczeń sądów powszechnych wraz z uzasadnieniami. Przedłożone dokumenty zakwalifikować należało wyłącznie jako przedstawienie stanowiska procesowego strony w kwestiach prawnych dotyczących przedmiotu niniejszego postępowania.

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie w całości.

Pozwany W. J. kwestionował zasadność dochodzonego roszczenia, a także podniosł zarzut braku legitymacji procesowej czynnej powoda wskazując, że osoby, które podpisały umowę pożyczki w imieniu powoda, nie posiadały umocowania do dokonywania tych czynności.

Wobec powyższego Sąd w pierwszej kolejności zobowiązany był do rozważenia zasadności tego zarzutu.

Posiadanie bowiem przez strony legitymacji czynnej i biernej w procesie jest przesłanką zasadniczą, od której istnienia uzależniona jest możliwość uwzględnienia powództwa, a jej brak, zarówno w postaci czynnej jak i biernej, prowadzi do wydania wyroku oddalającego powództwo. Legitymacja procesowa jest to uprawnienie do poszukiwania ochrony prawnej w konkretnej sprawie. Przy czym legitymacja czynna zawsze jest ściśle związana ze stroną powodową i oznacza jej uprawnienie do wszczęcia i prowadzenia procesu, natomiast legitymacja bierna uzasadnia występowanie w procesie w charakterze pozwanego. Z powyższego wynika zatem, że legitymacja procesowa, to uprawnienie konkretnego podmiotu (legitymacja czynna) do występowania z konkretnym roszczeniem przeciwko innemu oznaczonemu podmiotowi (legitymacja bierna) wypływająca z prawa materialnego. Ponadto, zgodnie z przyjętą linią orzecznictwa legitymacja materialna, a więc posiadanie prawa podmiotowego lub interesu prawnego do wytoczenia powództwa stanowi przesłankę materialną powództwa, a jej brak stoi na przeszkodzie udzieleniu ochrony prawnej. Brak legitymacji materialnej (czynnej lub biernej) skutkuje, co do zasady oddaleniem powództwa ( por. uzasadnienie uchwały (...), (...) ). Dlatego też rolą Sądu w procesie jest dokonanie oceny istnienia legitymacji procesowej strony w chwili orzekania, a w wypadku stwierdzenia braku legitymacji procesowej (zarówno czynnej, jak i biernej), to na Sądzie spoczywa wydania wyroku oddalającego powództwo.

W ocenie Sądu zarzut pozwanego nie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią art. (...) osobę czynną w lokalu przedsiębiorstwa przeznaczonym do obsługiwania publiczności poczytuje się w razie wątpliwości za umocowaną do dokonywania czynności prawnych, które zazwyczaj bywają dokonywane z osobami korzystającymi z usług tego przedsiębiorstwa. Opisana powyżej regulacja ma na celu ułatwienie obrotu prawnego i ochronę interesów osób, które chcą z konkretnym przedsiębiorcą zawrzeć umowę. Sens wzmiankowanej regulacji polega na tym, aby nie musiały one żądać od osoby czynnej w lokalu przedsiębiorstwa szczegółowego pełnomocnictwa i weryfikować jego poprawności. Sam przedsiębiorca nie może też, powołując się na przyczyny formalne, uwolnić się od skutków zawarcia umowy twierdząc, że umowę podpisał pracownik przebywający w lokalu, który nie miał osobnego upoważnienia. Zatem powyższy przepis, przewiduje dorozumiane pełnomocnictwo nie umowne, lecz ustawowe. Dlatego też jeżeli zakład pracy powierza swojemu pracownikowi stanowisko, z którym wiąże się prowadzenie poszczególnych rodzajów czynności, które mają doprowadzić do określonych skutków prawnych, to należy uznać, że jest on upoważniony do składania oświadczeń woli w jego imieniu, w sprawach objętych jego zakresem obowiązków. Podkreślić należy również, że przepis treści art. (...) odnosi się do wszystkich osób, które mają faktyczną możliwość dokonywania czynności prawnych w obiektach przedsiębiorstwa i ma zastosowanie zawsze, gdy przedsiębiorstwo nie poinformowało w sposób wyraźny swoich klientów, o tym, że konkretne osoby czynne w jego lokalu nie są umocowane do zawierania umów. Jednakże w przedmiotowej sprawie okoliczność ta nie była podnoszona przez stronę pozwana.

Ponadto zgodnie z treścią art. 103 k.c. jeżeli zawierający umowę jako pełnomocnik nie ma umocowania albo przekroczy jego zakres, ważność umowy zależy od jej potwierdzenia przez osobę, w której imieniu umowa została zawarta. Ponadto druga strona może wyznaczyć osobie, w której imieniu umowa została zawarta, odpowiedni termin do potwierdzenia umowy i staje się wolna po bezskutecznym upływie wyznaczonego terminu. Wówczas w braku potwierdzenia ten, kto zawarł umowę w cudzym imieniu, obowiązany jest do zwrotu tego, co otrzymał od drugiej strony w wykonaniu umowy, oraz do naprawienia szkody, którą druga strona poniosła przez to, że zawarła umowę nie wiedząc o braku umocowania lub o przekroczeniu jego zakresu.

Zatem, skoro strona pozwana kwestionowała legitymację procesową czynną powoda oraz brak prawidłowego umocowania osób występujących w imieniu powoda, to zgodnie z treścią art. 6 k.c. i 232 k.p.c., to na niej spoczywał ciężar udowodnienia faktów, z których wywodziła ona skutki prawne. Reguła ta bowiem nie może być pojmowana w ten sposób, że ciąży ona zawsze na powodzie, gdyż w zależności od rozstrzyganych w procesie kwestii, ciężar dowodu co do pewnych faktów będzie spoczywał na powodzie, co do innych na pozwanym (por. orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 3 października 1969 r., (...)).

Wobec powyższego, w toku niniejszego procesu, strona pozwana winna wykazać, że istnieją okoliczności składające się na hipotezę unormowaną z art. 103 k.c. Tymczasem pozwany, reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika w osobie adwokata, oprócz gołosłownych twierdzeń nie zaoferował w tym zakresie żadnego materiału dowodowego. Co więcej strona pozwana nie wykazała również w toku niniejszego procesu, że nawet gdyby uznać, że faktycznie osoby podpisujące umowę pożyczki w imieniu powoda w dacie podpisania umowy, to jest w dniu 21 grudnia 2018 r., nie posiadały umocowania do podejmowania takich czynności, to W. J. - jako kontrahent z umowy pożyczki – mógł wyznaczyć osobie, w której imieniu umowa została zawarta, odpowiedni termin do potwierdzenia umowy. Wówczas mogłaby ona powoływać się na nieważność umowy, albowiem wierzyciel odmówił potwierdzenia czynności lub gdyby bezskutecznie upłynął wyznaczony przez nią termin do jej potwierdzenia (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 listopada 1997 r., (...)).

Powyższe rozważania co do braku umocowania osób występujących w imieniu powoda odnoszą się również do kwestii przyjęcia pozwanego w poczet członków powodowej kasy. Skoro pozwany nie wykazał okoliczności związanych z brakiem uprawnień osób występujących w imieniu powoda, a co więcej zarzut ten podniósł dopiero na etapie niniejszego procesu, to w ocenie Sądu, nie może on odnieść oczekiwanego skutku w postaci nieważności umowy.

Dlatego też należało uznać, że zarówno przyjęcie pozwanej w poczet członków powoda, jak również umowa pożyczki zawarta przez pełnomocników W. S. (2) oraz M. R.., występujących w imieniu powoda - z pozwanym W. J. w dniu 21 grudnia 2018 r. są skuteczne i ważne.

Zatem, skoro umowa pożyczki jest ważna i łączy strony niniejszego procesu, to należy zaznaczyć, ze z uwagi na fakt, iż pożyczkodawca jest przedsiębiorcą zajmującym się prowadzeniem działalności gospodarczej w zakresie udzielania pożyczek gotówkowych, zaś strona pozwana – W. J. jest osobą fizyczną, czyli konsumentem, to podstawą prawną rozstrzygnięcia jest art. 720 k.c. oraz przepisy ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim.

Zgodnie z treścią art. 720 k.c., przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości. Umowa pożyczki, której wartość przenosi pięćset złotych, powinna być stwierdzona pismem. Oznacza to, że przy umowie pożyczki, głównymi świadczeniami stron są, po stronie pożyczkodawcy udostępnienie określonych środków finansowych do korzystania na określony okres czasu, a ze strony pożyczkobiorcy, zwrot tych środków. Przy czym, zgodnie z przyjętą linią orzecznictwa, którą Sąd w niniejszym składzie w pełni podziela, pojęcie "głównych świadczeń stron" (art. 3851 § 1 zd. (...). k.c.) należy interpretować raczej wąsko, w nawiązaniu do elementów przedmiotowo istotnych umowy (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 czerwca 2004 r., (...), z dnia 10 lipca 2014 r., (...)). Oznacza to, że pozostałe świadczenia, w tym wynagrodzenie pożyczkodawcy są świadczeniami ubocznymi, do których jak najbardziej ma zastosowanie przepis art. 3851 k.c.

Umowa pożyczki została ukształtowania w kodeksie cywilnym w taki sposób, że co do zasady może być zarówno umową odpłatną, jak i nieodpłatną.

W przypadku zawarcia przez strony odpłatnej umowy pożyczki, wynagrodzenie pożyczkodawcy winno być wyraźnie określone w umowie. Co do zasady formę wynagrodzenia za korzystanie z cudzego kapitału stanowią odsetki, ewentualnie zapłata prowizji.

Z powyższego wynika zatem, że w procesie związanym z wykonaniem umowy pożyczki powód jest zobowiązany udowodnić, że strony zawarły umowę tej kategorii, a także, że przeniósł na własność biorącego pożyczkę określoną w umowie ilości pieniędzy albo rzeczy oznaczonych co do gatunku. Dopiero bowiem w razie przedstawienia przez stronę powodową konkretnych dowodów na okoliczność istnienia i wysokości wierzytelności, biorący pożyczkę powinien wykazać wykonanie swego świadczenia w postaci zwrotu tej samej ilości pieniędzy albo tej samej ilości rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości. Wówczas bowiem konkretyzuje się w stosunku do pozwanego ciężar dowodowy wynikający z treści art. 6 k.c., którego procesowym odpowiednikiem jest art. 232 k.p.c. Dlatego też powód już w pozwie powinien przedstawić dowody wskazujące na zasadność i wysokość dochodzonej należności, umożliwiając stronie pozwanej ich weryfikację i odniesienie się do nich stosownie do stanu sprawy.

W ocenie Sądu, z zaoferowanego przez powoda materiału dowodowego w postaci zestawienia operacji za okres od 21 grudnia 2018 r. do 6 kwietnia 2023 bezsprzecznie wynika, że powód celem spełnienia świadczenia przekazał na konto pozwanego W. J. w dniu 21 grudnia 2018 r. kwotę 36.000 zł złotych. Bezspornym jest również, że tego samego dnia powód wydał polecenie przelewu wewnętrznego kwoty 5400 złotych tytułem opłat i prowizji oraz kwoty 6.142,48 złotych tytułem umowy ubezpieczenia indywidualnego.

Pozwany W. J. kwestionował wyłącznie zasadność pobrania składki ubezpieczenia wskazując, że umowy ubezpieczenia jest w całości nieważna, albowiem kwota ta stanowiła dodatkowe wynagrodzenie powoda, jak również gdyby nie było tych postanowień, to umowa nie zostałaby zawarta. Nie odniósł się on natomiast do wysokości składki, a zatem biorąc pod uwagę okoliczności sprawy, Sąd uznał tę okoliczność za przyznaną w trybie art. 230 k.p.c.

W ocenie Sądu zarzut pozwanego nie zasługuje na uwzględnienie, albowiem nie wykazał on w toku niniejszego procesu, aby powód uzależniał zawarcie umowy pożyczki z pozwanym od tego zapisu, czy też aby pozwany nie był informowany o jego treści.

Niewątpliwym natomiast jest, że przystąpienie do umowy ubezpieczenia indywidualnego było formą zabezpieczenia pożyczki. Przy czym konstrukcja ubezpieczenia w rozpoznawanej sprawie prowadzi do wniosku, że przedmiotową umowę ubezpieczenia uznać należy za umowę ubezpieczenia na cudzy rachunek, o której mowa w art. 808 k.c. Umowa ta zawarta bowiem została pomiędzy powodem jako ubezpieczającym a (...) jako ubezpieczycielem na rachunek W. J., jako ubezpieczonego.

Umowa ubezpieczenia na cudzy rachunek polega na tym, że ubezpieczający ubezpiecza cudzy interes majątkowy, ale działa przy tym we własnym imieniu, co powoduje, że kto inny jest ubezpieczającym, a kto inny osobą, w której interesie majątkowym zawiera się umowę ubezpieczenia. Umowa taka zawierana jest pomiędzy ubezpieczającym a ubezpieczycielem na rachunek osoby trzeciej zwanej ubezpieczonym. Ubezpieczony nie jest zatem stroną umowy, lecz podmiotem stosunku prawnego ubezpieczenia i dlatego tez jest traktowany jako osoba trzecia wobec stron umowy ubezpieczenia. Istotą umowy jest zaś to, że podmiotem, którego dotyczy wypadek ubezpieczeniowy i na którego rzecz świadczona jest ochrona ubezpieczeniowa jest ubezpieczony.

Umowę ubezpieczenia zawartą pomiędzy powodem a ubezpieczycielem na rachunek pozwanego W. J. charakteryzuje jednocześnie to, że jej pierwszoplanowym celem było zabezpieczenie spłaty udzielonej mu pożyczki. Sama dopuszczalność takiego sposobu zabezpieczenia nie budzi najmniejszych wątpliwości, bowiem jest to powszechnie spotykana praktyka w obrocie związanym z kredytami konsumpcyjnymi. Art. 5 pkt. 6) lit. b ustawy o kredycie konsumenckim przewiduje ubezpieczenie jako usługę dodatkową związaną z zawarciem umowy kredytu, zaś art. 7 ust. 3 ustawy wprost umożliwia uzależnienie zawarcia umowy kredytu od zawarcia umowy ubezpieczenia.

Zatem, w ocenie Sądu, umowa ubezpieczenia jest ważna. Ponadto z zaoferowanego w sprawie materiału dowodowego bezsprzecznie wynika, ze powód dokonał na rzecz towarzystwa (...) przelewu składki w wysokości 6.142,48 złotych. Dlatego też, zdaniem Sądu, brak jest podstaw do uznania aby było to dodatkowe wynagrodzenie powoda.

Niewątpliwym jest również, że Sąd w przypadku zarzutów dotyczących abuzywności postanowień umowy jest zobligowany dokonać analizy postanowień umowy pod tym katem.

W przedmiotowej sprawie strona pozwana podniosła zarzut abuzywności w zakresie składki ubezpieczenia oraz prowizji.

Sąd analizując treść umowy pożyczki nie dopatrzył się klauzul abuzywnych w rozumieniu art. 385 ¹ k.c. W przedmiotowej sprawie wysokość prowizji została ustalona na kwotę 5.400 złotych, jednakże w toku niniejszego procesu strona pozwana nie wykazała aby postanowienie umowy w tym zakresie nie zostało indywidualnie uzgodnione z pozwaną, a zostało narzucone odgórnie. Pozwany nie wskazał również w jakim zakresie i dlaczego opłata w tym zakresie jest rażąco wygórowana, a nadto nie określił dokładnie na czym polega sprzeczność tego postanowienia umowy z dobrymi obyczajami i zasadami współżycia społecznego. Ponadto opłata prowizji mieści się w granicach ustalonych przez treść art. 36a ustawy o kredycie konsumenckim z dnia 12 maja 2011 r. (Dz. U. Nr 126, poz. 715), który określa pozaodsetkowe koszty kredytu. Na dzień zawarcia umowy pożyczki koszty te nie mogły przekraczać całkowitej kwoty kredytu, a zatem kwoty 24.439,09 zł, czyli kilkukrotnie więcej niż pobrano od pozwanego. Już powyższa dysproporcja między dopuszczalną przez ustawodawcę, a zastosowaną w umowie, wysokością pozaodsetkowych kosztów kredytu pozwala odrzucić twierdzenia o abuzywnym charakterze pobranych kosztów. Dodatkowo pobieranie prowizji jest rzeczą powszechną w umowach pożyczki, należy mieć tylko na względzie, aby nie była wygórowana, co nie ma miejsca w niniejszej sprawie.

Za abuzywnego nie można również uznać zapisu dotyczącego ubezpieczenia. Pozwany nie podnosił aby ochrona ubezpieczeniowa nie była mu świadczona wbrew uiszczeniu składki. Na rynku finansowym działalność prowadzi wiele banków oraz innych legalnie funkcjonujących podmiotów, a wybór pomiędzy ich ofertami jest swobodny. Pozwany jednak zdecydował się na warunki zaproponowane przez powoda, złożył wniosek o zawarcie umowy ubezpieczenia, jak również otrzymał informacje, co wchodzi w jej zakres. Ponadto koszty pożyczki były klarownie przedstawione w umowie. Nie można zaś kwestionować, że pożyczkodawca może żądać oprócz wynagrodzenia za udzielenie kredytu, żądać zabezpieczenia, albowiem jest obciążony ryzykiem braku zapłaty, tym bardziej, że pożyczkobiorca brał pożyczkę na wysoką kwotę i na długi okres, który wynosił 10 lat. Nadto jak trafnie wskazał Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 12 września 2013 r. sygn. akt IV CSK 91/13 - umowa ubezpieczenia, towarzysząca zawarciu umowy o kredyt chroni z jednej strony interes ubezpieczonego w razie zajścia przewidzianych w niej wypadków uniemożliwiających lub znacznie utrudniających wykonanie obowiązków z umowy kredytowej, z drugiej strony pośrednio interes banku zainteresowanego wykonaniem obowiązku z umowy kredytowej przez ubezpieczonego kredytobiorcę. Skoro zatem pozwany zgodził się na to aby ponieść koszt składki ubezpieczeniowej - co wynikało wprost z przedłożonej dokumentacji - to takie ustalenie niewątpliwie mieściło się w granicach swobody umów.

Pozwany podniósł także, że kredytodawca niezgodnie z obowiązującymi przepisami naliczał odsetki kapitałowe również od kredytowanych kosztów kredytu co w konsekwencji powinno skutkować powstaniem uprawnienia do złożenia oświadczenia o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego.

W orzecznictwie sądowym dostrzec można rozbieżność w przedmiocie możliwości naliczania odsetek od środków przeznaczonych na pokrycie kredytowanych kosztów kredytu. Liczne orzeczenia opowiadają się za dopuszczalnością takich postanowień ( np. wyrok SO w Poznaniu z 27 maja 2022 r., (...), (...); wyrok SO w Gliwicach z 25 października 2022 r., (...); wyrok SO w Warszawie z 31 marca 2023 r., (...), (...) ), lecz spotykane są również poglądy kwestionujące to uprawnienie ( np. wyrok SO w Sieradzu z 11 stycznia 2023 r., (...), (...); wyrok SO w Kielcach z 1 (...), (...), (...) ).

W ocenie Sądu, w świetle przepisów Prawa bankowego oraz ustawy o kredycie konsumenckim, pobieranie odsetek od części kredytu przeznaczonej na sfinansowanie jego kosztów jest dopuszczalne. Stanowisko takie prezentowane jest również w piśmiennictwie ( por. Problematyka odsetek od kredytowanych kosztów bankowego kredytu konsumenckiego, Jakub Gil, Marcin Szlaszyński, s. 63, Monitor Prawa Bankowego, Czerwiec 2022; T. Czech, Kredyt konsumencki. Komentarz, wyd. III, Opublikowano WKP 2023, (...), Komentarz do art. 5 teza 293).

Na wstępie rozważań zauważyć należy, że ustawa o kredycie konsumenckim nie wyłącza stosowania przepisów prawa bankowego wobec kredytów konsumenckich udzielanych przez banki. Zgodnie bowiem z art. 78a Prawa bankowego przepisy ustawy stosuje się do umów kredytu i pożyczki pieniężnej zawieranych przez bank zgodnie z przepisami ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim w zakresie nieuregulowanym w tej ustawie. Z kolei wedle art. 3 ust. (...) pkt (...) u.k.k. za umowę o kredyt konsumencki uważa się w szczególności umowę kredytu w rozumieniu przepisów prawa bankowego. Ustawa o kredycie konsumenckim nie wprowadza przy tym innej definicji umowy kredytu niż ta uregulowana w prawie bankowym.

Zgodnie z art. 69 ust. 1 Prawa bankowego jednym z obowiązków kredytobiorcy jest zwrot kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami. W doktrynie trafnie zauważono, że pojęcie "wykorzystania kredytu" należy łączyć ze skorzystaniem z kredytu, który został kredytobiorcy uprzednio udzielony i udostępniony na cel określony w umowie. Środki z kredytu zostają wykorzystane z chwilą, gdy realizują interes ekonomiczny kredytobiorcy, a zatem w momencie zadysponowania tymi środkami przez niego zgodnie z umową. Pojęcia kredytu wykorzystanego nie należy przy tym utożsamiać z jego wypłaceniem i zrównywać z pojęciem całkowitej kwoty kredytu, o której mowa w art. 5 pkt 7 u.k.k. Wykorzystanie kredytu następuje w każdym przypadku pozostawienia środków do dyspozycji kredytobiorcy (m.in. w celu spłaty innych zobowiązań kredytobiorcy jak i również pokrycia kosztów udzielonego kredytu). W kontekście omawianej normy prawnej zauważyć należy zatem, że jedynym kryterium decydującym o uprawnieniu do pobrania odsetek od kwoty kredytu jest jego wykorzystanie. Nie jest istotny cel, na jaki udzielono kredytu, ani to czy środki trafiły do rąk kredytobiorcy ( por. Problematyka odsetek od kredytowanych kosztów bankowego kredytu konsumenckiego, J. G., M. S. (2), s. 63, Monitor Prawa Bankowego, Czerwiec 2022).

W kontekście powyższych rozważań zauważyć należy, że kredytowane koszty kredytu to nic innego, jak część kapitału kredytu przeznaczona wyłącznie na sfinansowanie odsetek, opłat, prowizji lub innych kosztów ponoszonych przez konsumenta na rzecz kredytodawcy albo osoby trzeciej (np. ubezpieczyciela) w związku z umową o kredyt konsumencki (zob. T. Czech, Kredyt konsumencki. Komentarz, wyd III, Opublikowano WKP 2023, (...), komentarz do art. 5). Tym samym należy podzielić pogląd, iż finansowanie kosztów kredytu jest jednym z jego celów wprost ujętych w umowie, zaś przekazanie środków z tego tytułu kredytodawcy odbywa się w ramach wykorzystania kredytu na podstawie stosownego zlecenia kredytobiorcy. Oznacza to, że przypadku kredytowania kosztów kredytu wpierw to kredytodawca udostępnia kredytobiorcy pełną kwotę kredytu, zaś kredytobiorca podejmuje decyzję o jej przeznaczeniu na sfinansowanie kosztów kredytu.

Na marginesie zauważyć należy również, że ograniczenie uprawnienia do pobierania odsetek wyłącznie do środków faktycznie udostępnionych konsumentowi podważa funkcjonowanie w obrocie prawnym kredytów konsolidacyjnych oraz niezasadnie różnicuje sytuację kredytobiorców, którzy na potrzeby pokrycia kosztów kredytu zaciągają odrębne zobowiązanie.

Reasumując dotychczasowe rozważania stwierdzić zatem należy, że przepisy ustawy nie wyłączają możliwości pobierania odsetek od części kredytu przeznaczonej na pokrycie kosztów jego udzielenia. Taka konkluzja jest zasadna w sytuacji, gdy konsument został prawidłowo poinformowany o sposobie wykorzystania kapitału i podjął decyzję co do sposobu jego rozdysponowania, co miało miejsce w realiach rozpoznawanej sprawy. Nie zachodziły zatem przesłanki do uznania, że (...) w umowie nie zostało prawidłowo określone i brak było podstaw do skorzystania przez pozwanego z sankcji kredytu darmowego.

Ostatnią kwestią wymagająca odniesienia jest okoliczność wypowiedzenia umowy kredytu przez kredytodawcę. Pozwany podnosił bowiem, że umowa nie została mu skutecznie wypowiedziana, zaś zadłużenie na jakie powoływał się powód nie istniało. Zarzut ten nie zasługiwał na uwzględnienie. To na pozwanym, jako podnoszącym zarzut spełnienia świadczenia, spoczywał obowiązek udowodnienia, iż dokonał spłaty wierzytelności i na dzień wypowiedzenia zadłużenie nie istniało. Pozwany faktu tego nie udowodnił. Zgodnie z art. 75c ust. 1 i (...) Prawa bankowego jeżeli kredytobiorca opóźnia się ze spłatą zobowiązania z tytułu udzielonego kredytu, bank wzywa go do dokonania spłaty, wyznaczając termin nie krótszy niż 14 dni roboczych. W wezwaniu bank informuje kredytobiorcę o możliwości złożenia, w terminie 14 dni roboczych od dnia otrzymania wezwania, wniosku o restrukturyzację zadłużenia. Jak wynika z akt sprawy wezwanie do zapłaty sporządzone przez kredytodawcę spełniało wymogi ustawy i zostało odebrane przez pozwanego. Powód wykazał nie tylko przesłanki uzasadniające zasadność wypowiedzenia pozwanemu umowy kredytu tj. braku uiszczenia rat pożyczki za co najmniej dwa pełne okresy płatności, ale również wysokość powstałego zadłużenia. Zauważyć należy, iż poza zgłoszeniem zarzutów w tym zakresie strona pozwana nie przedłożyła do akt jakichkolwiek dokumentów świadczących o tym, że zadłużenie wskazywane przez powoda nie istnieje, jak też nie zaprzeczyła wyliczeniom powoda, ograniczając swoją aktywność jedynie do zaprzeczeniu zasadności roszczenia co do wysokości. Bezzasadny okazał się także zarzut pozwanego jakoby wezwanie do zapłaty oraz oświadczenie o wypowiedzeniu umowy kredytu zostało podpisane przez osobę nieumocowaną do tego rodzaju czynności. Powód przedłożył do akt sprawy pełnomocnictwo, z którego wynikało to, że pracownik banku (...) w dacie sporządzania wezwania do zapłaty oraz oświadczenia o wypowiedzeniu umowy kredytu był uprawniony do składania w imieniu kredytodawcy oświadczeń woli i wiedzy. Powód udowodnił również doręczenie pozwanemu wezwania do zapłaty oraz wypowiedzenia.

Reasumując poczynione rozważania, Sąd uznał, iż podniesione przez stronę pozwaną zarzuty nie zasługiwały na uwzględnienie i zasądził od pozwanej na rzecz powoda kwotę 29.839,22 zł zgodnie z żądaniem pozwu. Na kwotę uwzględnionego powództwa składały się: kapitał kredytu w kwocie 26.755,01 zł, odsetki skapitalizowane od dnia wniesienia pozwu w kwocie 653,76 zł naliczone za opóźnienie w przypadku nieterminowej spłaty pożyczki oraz (...) (...) tytułem niezapłaconych odsetek umownych. Wysokość powyższych należności została wykazana przedłożonymi przez powoda: dokumentem zawierającym szczegółowe rozliczenie kredytu, który nie był kwestionowany przez pozwanego (k. 21-23) oraz wyliczeniem odsetek zawartym w piśmie powoda z dnia 20.10.2023 r. Nadto dochodzone kwoty wynikały z zawartej umowy pożyczki, zaś pozwany nie wykazał, by spełnił świadczenie z umowy w jakiejkolwiek części. Na podstawie art. 481 § 1 k.c. i 482 k.c. Sąd zasądził odsetki umowne za opóźnienie w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie od kwoty 29.839,22 zł za okres wniesienia pozwu w epu tj. od dnia 6 kwietnia 2023 r. do dnia zapłaty. Wysokość odsetek umownych wynikała z pkt. 20 umowy.

O kosztach postępowania orzeczono w punkcie drugim wyroku, zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik sprawy z art. 98 § 1 k.c., zasądzając od pozwanego na rzecz powoda kwotę 5.109 zł tytułem zwrotu kosztów procesu wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty. Na zasądzone koszty procesu składało się wynagrodzenie pełnomocnika powoda ustalone na kwotę 3.600 zł w oparciu o § (...) ust. 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych, opłata od pozwu w kwocie 1492 zł oraz opłata skarbowa od pełnomocnictwa w kwocie 17 zł. O odsetkach od kosztów procesu orzeczono na podstawie art. 98 § 1 ¹ k.p.c.