Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Grudziądzu

POSTANOWIENIE

Dnia 17 lipca 2024 r.

Sąd Rejonowy w Grudziądzu I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący:	sędzia Andrzej Antkiewicz
Protokolant:	starszy sekretarz sądowy Monika Kopczyńska

po rozpoznaniu w dniu 28 czerwca 2024 r. w Grudziądzu na rozprawie

sprawy z wniosku K. S. (1)

z udziałem K. S. (2)

o stwierdzenie nabycia spadku po G. S. oraz o otwarcie i ogłoszenie testamentu

postanawia:

1.  stwierdzić, że spadek po G. S., z domu B., córce J. i I., PESEL (...), zmarłej dnia 20 września 2022 roku w G., której ostatnim miejscem zwykłego pobytu był G., nabył z dobrodziejstwem inwentarza na podstawie testamentu ustnego z dnia 5 września 2022 roku, (pismo stwierdzające treść testamentu ustnego z 31 października 2022 roku zostało otwarte i ogłoszone w Sądzie Rejonowym w Grudziądzu w dniu 7 listopada 2022 roku w sprawie I Ns 1060/22), syn K. S. (1), syn K. i G., urodzony dnia (...) w G., w całości;

2.  kosztami biegłego sądowego oraz pozyskania informacji bankowej obciążyć Skarb Państwa;

3.  orzec, że w pozostałym zakresie każdy z uczestników ponosi koszty postępowania związane ze swoim udziałem w sprawie.

Sygn. akt I Ns 1060/22

UZASADNIENIE

postanowienia z dnia 17 lipca 2024 r.

K. S. (1) wniósł o stwierdzenie nabycia spadku po matce G. S., zmarłej 20 września 2022 r. w G.. Wskazał, że spadkodawczyni wyraziła swoją ostatnią wolę w testamencie ustnym, w którym powołała go do całości spadku.

Uczestniczka K. S. (2) wniosła o oddalenie wniosku w całości i zasądzenie od wnioskodawcy na jej rzecz kosztów postępowania. Kwestionowała ważność testamentu ustnego z uwagi na brak przesłanek do jego sporządzenia, zachowanie wnioskodawcy po śmierci spadkodawczyni wskazujące na to, że uznawał uczestniczkę za spadkobierczynię, wykluczenie jednego świadka testamentu - partnerki wnioskodawcy jako osoby, która nie może posiadać statusu świadka testamentu ustnego oraz z uwagi na okoliczności sporządzenia pisma potwierdzającego sporządzenie testamentu ustnego (k. 20-22, 32, 67-68v, 106-108, 132-134, (...), 212-214 akt).

Sąd Rejonowy ustalił i zważył, co następuje:

G. S. zmarła 20 września 2022 r. w G., przed śmiercią mieszkała w G. przy ul. (...). W chwili śmierci była rozwiedziona. Miała dwoje dzieci: K. U. po mężu S., z domu S. i K. S. (1). Spadkodawczyni nikogo nie adoptowała, nie miała dzieci pozamałżeńskich.

G. S. chorowała na przewlekłe zapalenie tkanek miękkich i skóry obu kończyn dolnych ze zmianami ropnymi, ostrą niewydolność nerek, cukrzycę, zaburzenia elektrolitowe, chorobę zwyrodnieniową stawów kręgosłupa z przebytym złamaniem kręgu (...) w czerwcu 2022 r., nadciśnienie tętnicze samoistne, przewlekłą niewydolność serca, wtórną niedoczynność tarczycy leczoną substytucyjnie, zaburzenia osobowości o podłożu organicznym i nikotynizm. W dniu 5 września 2002 r. miała też sepsę i znajdowała się w stanie po usunięciu macicy z powodu mięśniaków. Z tych względów w dniu 5 września 2022 r. była w złym stanie zdrowia i mogła obawiać się rychłej śmierci. Stan jej zdrowia pogorszył się wyraźnie po upadku w czerwcu 2022 r., kiedy doszło do złamania kręgu (...). Została wtedy zaopatrzona w gorset i kule łokciowe. Poza tym od kilku miesięcy występowały u niej zmiany zapalno - wysiękowe z pęcherzami w obu kończynach dolnych. Pomimo konsultacji w klinice dermatologicznej, leczenie w tym zakresie nie przynosiło poprawy. W sierpniu 2022 r. była konsultowana kardiologicznie z powodu duszności, nadciśnienia tętniczego i obrzęków kończyn dolnych. Wielokrotnie korzystała z pomocy (...) szpitala w G. w miesiącach lipiec – wrzesień 2022 r. Z zawodu spadkodawczyni była pielęgniarką. Wiedziała zatem, że jej stan zdrowia pomimo wizyt w placówkach medycznych, nie poprawia się. Jej samopoczucie było coraz gorsze.

W dniu 5 września 2022 r. G. S. osłabła tak, że nie mogła samodzielnie się poruszać i nie odebrała telefonu od koleżanki M. P. (1), która zaniepokojona przyszła do mieszkania przy ul. (...) w G. z córką S. A. (1). Okazało się, że G. S. jest w domu, ale nie może otworzyć drzwi. Znajome spadkodawczyni zadzwoniły do jej córki K. i jej męża P., który przyjechał na miejsce, lecz po rozmowie z żoną odjechał. Przyjechał też z G. syn spadkodawczyni K. S. (1) ze swoją partnerską A. K.. Wezwano ślusarza, który otworzył drzwi. Spadkodawczyni siedziała na toalecie i nie dała się dotykać. Wezwano pogotowie. Stwierdzono, że pacjentka jest przytomna, logiczna, zorientowana auto i allopsychicznie. Ratownicy medyczni chcieli ją zabrać do szpitala, ale odmówiła. K. S. (1) przeniósł matkę do dużego pokoju. Kiedy po odjechaniu pogotowia (...) poszedł do sklepu po zakupy, spadkodawczyni w obecności trzech świadków: M. P. (1), S. A. (1) i A. K. wyraziła ustnie swoją ostatnią wolę na wypadek śmierci, powołując do całości spadku swojego syna K. S. (1) oraz wydziedziczając córkę K. S. (2).

W dniu 6 września 2022 r. ponownie wezwano do G. S. pogotowie lekarskie, a w dniu 7 września 2022 r. trafiła do szpitala z powodu podejrzenia posocznicy i ostrej niewydolności nerek, była hospitalizowana na (...) do 19 września 2022 r. W szpitalu stwierdzono zaburzenia elektrolitowe, cukrzycę, niewydolność nerek, bakterie we krwi, co wskazywało na obecność sepsy z powikłaniami narządowymi. Po wyjściu ze szpitala, w dniu 20 września 2022 r. zmarła w mieszkaniu.

W opinii z dnia 2 listopada 2023 r. biegła z zakresu interny dr med. M. P. (2) stwierdziła, że należy przypuszczać, iż sepsa rozwijała się już w dniu 5 września 2022 roku i powodowała uzasadnione subiektywne złe samopoczucie G. S.. Biegła wyjaśniła, że zaburzenia elektrolitowe – niska wartość sodu powoduje atonię mięśniową i poczucie niemocy. Cukrzyca, przy odwodnieniu i sepsie byłą powodem ostrej niewydolności nerek. Stan taki stanowi bezpośrednie zagrożenie życia. Zdaniem biegłej, gdyby nie pomoc i leczenie w (...) wdrożone w dniu 7 września 2022 r., z całą pewnością nastąpiłby zgon w ciągu kilku dni. Istniały zatem obiektywne przesłanki złego samopoczucia G. S. w dniu 5 września 2022 r., które uzasadniały jej subiektywne poczucie zbliżającej się śmierci. W tym dniu spadkodawczyni byłą przytomna i logiczna, była w pełni świadoma swoich decyzji. Brak jest jakichkolwiek przesłanek (medycznych i okolicznościowych) do stwierdzenia, że w dniu 5 września 2022 r. spadkodawczyni była pod wpływem leków odurzających lub wykazywała zaburzenia zachowania, a zatem aby w chwili sporządzania testamentu ustnego znajdowała się w stanie wyłączającym świadome i swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli.

Opinię główną biegła potwierdziła w opinii uzupełniającej z 20 grudnia 2023 r. i podczas przesłuchania w dniu 13 maja 2024 r.

W chwili wyrażenia ostatniej woli ustnie w dniu 5 września 2022 r. G. S. była osłabiona i nie była w stanie sporządzić testamentu własnoręcznie.

Wolę powołania do całości spadku jedynie syna spadkodawczyni wyrażała ustnie wiele razy również wcześniej w obecności przyjaciółki M. P. (1). Skarżyła się również na zachowanie córki. Pewnego razu słyszała rozmowę telefoniczną K. S. (2) z M. P. (1), podczas której córka spadkodawczyni powiedziała, że życzy mamie rychłej śmierci. Spadkodawczyni było z tego powodu przykro. Powiedziała wówczas, że nie życzy sobie, żeby K. coś po niej dostała i nie ma do niej przychodzić na grób. W sierpniu 2022 r. wniosła do sądu pozew o zasądzenie alimentów od córki.

Testament ustny został spisany w dniu 31 października 2022 r. przez M. P. (1) i tego samego dnia pismo stwierdzające treść testamentu zostało podpisane przez nią oraz S. A. (1) i A. K. - po uprzednim przeczytaniu. Przy sporządzeniu pisma stwierdzającego treść testamentu M. P. (3) posiłkowała się pismem sporządzonym przez K. S. (1) na podstawie okoliczności wyrażenia ostatniej woli przedstawionych mu przez świadków testamentu i wzoru z Internetu.

Nikt z uczestników nie składał oświadczeń o przyjęciu lub odrzuceniu spadku po spadkodawczyni. Żaden ze spadkobierców ustawowych nie zrzekał się dziedziczenia po spadkodawczyni. Nie było sprawy o uznanie któregoś ze spadkobierców za niegodnego dziedziczenia. Nie było sprawy u notariusza o poświadczenie dziedziczenia.

Dowody: odpis skrócony aktu zgonu spadkodawczyni – k. 8 akt sprawy

odpisy skrócone aktów stanu cywilnego dzieci spadkodawczyni – k. 9-11

akt

zapewnienie spadkowe – k. 29-29v akt sprawy

pismo z 31.10.2022 r. stwierdzające treść testamentu ustnego – wewnętrzna

strona okładki I tomu akt sprawy

dokumentacja medyczna spadkodawczyni – k. 50-57, 119-120, 123-125v

akt sprawy

przesłuchanie uczestników: K. S. (1) – k. 194-195v, K.

S. – k. 195v-196 akt sprawy

zeznania świadków: P. Z. – k. 96-96v, M. P. (1)

– k. 96v-98, K. B. – k. 98-98v, S. A. (2) – k. 98v-

99v, A. K. – k. 99v-100v, P. S. – k. 103-104,

K. S. (3) – k. 182-188, J. K. – k. 188-188v akt

sprawy,

opinie i przesłuchanie biegłej M. D.-P. – k. 203-206, 230-231 akt

sprawy, k. 20-21 akt I Cps 1/24 Sądu Rejonowego w Toruniu

odpis pozwu o alimenty – k. 73-74 akt sprawy

Sąd podzielił opinie biegłej M. P. (2), gdyż zostały dobrze umotywowane, odwoływały się do dokumentacji medycznej zgromadzonej w sprawie i zeznań świadków, zawierały stanowcze wnioski i logiczną argumentację, która doprowadziła biegłą do ostatecznej konkluzji, że w dniu 5 września 2022 r. w chwili wyrażenia ostatniej woli spadkodawczyni znajdowała się obiektywnie w stanie, w którym subiektywnie odczuwała obawę rychłej śmierci. Była jednak świadoma i poczytalna, dlatego brak było podstaw do stwierdzenia nieważności testamentu ustnego.

Sąd nie znalazł podstaw do zakwestionowania zeznań przesłuchanych w sprawie świadków oraz przesłuchania uczestników, choć zeznania świadków K. S. (3) i J. K. okazały się mało przydatne do rozstrzygnięcia sprawy.

Zgodnie z art. 926 § 1, 2 i 3 k.c. powołanie do spadku wynika z ustawy albo z testamentu. Dziedziczenie ustawowe co do całości spadku następuje wtedy, gdy spadkodawca nie powołał spadkobiercy albo gdy żadna z osób, które powołał nie chce lub nie może być spadkobiercą. W myśl art. 952 k.c. spadkodawca może oświadczyć ostatnią wolę ustnie przy jednoczesnej obecności co najmniej trzech świadków, jeżeli istnieje obawa rychlej śmierci spadkodawcy albo jeżeli wskutek szczególnych okoliczności zachowanie zwykłej formy testamentu nie jest możliwe lub jest bardzo utrudnione. W ocenie Sądu w dniu 5 września 2022 r. zachodziły obie podstawy do wyrażenia przez G. S. ostatniej woli ustnie. Skoro spadkodawczyni w testamencie powołała do całości spadku jedynie syna, to należało stwierdzić nabycie spadku na rzecz tej osoby w całości z mocy testamentu.

Nie był uzasadniony zarzut uczestniczki, że partnerka spadkobiercy nie mogła być świadkiem testamentu ustnego. Przepis art. 957 § 1 k.c. nie wyklucza takiej osoby z grona świadków testamentu. Powoływanie się przez uczestniczkę w tym zakresie na wykładnię art. (...). odnośnie pojęcia ,,osoby trzeciej”, która obok świadków testamentu ustnego może spisać jego treść jest bez znaczenia, gdyż A. K. nie była taką osobą trzecią a świadkiem testamentu. Mogła więc podpisać pismo stwierdzające jego treść. Pismo to zostało spisane przez jednego ze świadków i podpisane przez wszystkich świadków testamentu, a zatem zachowana została forma z art. (...). Pewne wątpliwości Sądu budziły okoliczności sporządzenia tego pisma, albowiem M. P. (1) posiłkowała się przy tym brudnopisem sporządzonym przez spadkobiercę. Skoro jednak według zgodnych zeznań świadków testamentu ustnego wola spadkodawczyni była wyraźna i jednoznaczna, aby powołać do spadku tylko syna i wyraża to pismo z dnia 31 października 2022 r. stwierdzające treść testamentu, to w ocenie Sądu posługiwanie się przez M. P. (1) brudnopisem sporządzonym przez spadkobiercę i jego obecność w mieszkaniu w dniu, kiedy to pismo zostało sporządzone, nie miały wpływu na treść tego pisma, które zdaniem Sądu oddaje rzeczywistą wolę spadkodawczyni. Posługiwanie się wzorem tego pisma przygotowanym przez K. S. (1) miało wpływ jedynie na formę pisma, a nie jego merytoryczną zawartość, która była jednoznaczna w świetle zeznań świadków testamentu.

Ważności testamentu nie podważa również zachowanie K. S. (1) po śmierci matki, zmierzające do ugodowego załatwienia spraw rodzinnych z siostrą. Okoliczność nieujawnienia testamentu ustnego siostrze w pierwszych miesiącach po otwarciu spadku tłumaczy późny fakt spisania jego treści – w ostatnim dniu października i niepewność co do jego formy i mocy dowodowej. Zauważyć należy, że we wniosku o stwierdzenie nabycia spadku złożonym w dniu 31 października 2022 r. K. S. (1) wyraźnie odwołał się już do treści testamentu ustanego, który w tym dniu został już spisany.

W myśl art. 1012 k.c. każdy spadkobierca może bądź przyjąć spadek, bądź też go odrzucić. Jeśli przyjmie spadek, to dziedziczy taki udział, który przypada mu z mocy testamentu lub ustawy. Jeśli odrzuci spadek, to nie dochodzi do dziedziczenia. Na złożenie oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku spadkobierca ma sześć miesięcy od dnia, w którym dowiedział się o tytule swego powołania. Brak oświadczenia spadkobiercy w powyższym terminie jest jednoznaczny z przyjęciem spadku z dobrodziejstwem inwentarza (art. 1015 § 1 i 2 k.c.). Wnioskodawca jako spadkobierca testamentowy nie złożył żadnego oświadczenia spadkowego w ciągu 6 miesięcy od dowiedzenia się o śmierci matki i powołaniu do dziedziczenia na mocy testamentu. Oznacza to, że z upływem tego terminu na podstawie art. 1015 § 2 k.c. milcząco przyjął spadek z dobrodziejstwem inwentarza. Dziedziczenie testamentowe wyłącza dziedziczenie ustawowe, dlatego na mocy powołanych przepisów Sąd stwierdził nabycie spadku na podstawie testamentu w całości na rzecz wnioskodawcy.

Rozstrzygnięcie o kosztach postępowania opiera się na treści art. 520 § 1 k.p.c., albowiem brak było podstaw do odstąpienia od zasady, że każdy z uczestników ponosi koszty swojego udziału w sprawie.

O kosztach opinii biegłej i pozyskania informacji bankowej, wyłożonych tymczasowo przez Skarb Państwa orzeczono na mocy art. 83 ust. 1 i 2 oraz art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w zw. z art. 520 § 1 k.p.c.