Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Grudziądzu

POSTANOWIENIE

Dnia 29 listopada 2024 r.

Sąd Rejonowy w Grudziądzu I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący:	sędzia Elżbieta Przyborska-Stochaj
Protokolant:	sekr. sąd. Joanna Rakoczy

po rozpoznaniu w dniu 20 listopada 2024 r. w Grudziądzu na rozprawie

sprawy z wniosku J. W.

z udziałem M. J. (1), (...) sp. komandytowa z siedzibą we W., P. J. (1), P. J. (2), A. M., N. S., M. J. (2), O. J.

o zatwierdzenie uchylenia się od skutków prawnych niezachowania terminu do złożenia oświadczenia o odrzuceniu spadku po J. J. (1)
i J. J. (2)

postanawia:

I.  oddalić wniosek;

II.  przyznać adwokatowi M. Ż. od Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego
w G. kwotę 480,00 zł (czterysta osiemdziesiąt złotych zero groszy) powiększoną o podatek (...) tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej wnioskodawczyni z urzędu;

III.  orzec, że koszty postępowania ponosi wnioskodawczyni;

IV.  przyznać kuratorowi K. S. kwotę 48,00 zł (czterdzieści osiem złotych zero groszy) tytułem wynagrodzenia za czynności kuratora.

Sygn. akt I Ns 1096/22

UZASADNIENIE

postanowienia z dnia 29 listopada 2024 roku

W dniu 9 listopada 2022 roku wnioskodawczyni J. W. złożyła wniosek o zatwierdzenie uchylenia się od skutków prawnych niezachowania terminu do złożenia oświadczenia o odrzuceniu spadku po J. J. (1), zmarłym 28 maja 2013 roku oraz po J. J. (2), zmarłej 25 listopada 2019 roku oraz wniosek o odebranie od niej oświadczenia o odrzuceniu spadku po w/w wymienionych spadkodawcach.

W uzasadnieniu wnioskodawczyni wskazała, że zaniechanie złożenia oświadczenia o odrzuceniu spadku w terminie spowodowane było błędem co do przedmiotu spadku. Wnioskodawczyni wskazała, że o długach spadkowych dowiedziała się dopiero z zawiadomienia sądu o wszczęciu z urzędu postępowania o zmianę postanowienia spadkowego, z uwagi na uzyskanie przez A. M. zatwierdzenia uchylenia się od skutków prawnych niezachowania terminu do złożenia oświadczenia o odrzuceniu spadku. Nadto wskazała, że jej rodzice nigdy nie informowali jej o zaciągniętych pożyczkach, jak również o problemach finansowych. Po śmierci rodziców również nie odnalazła żadnych dokumentów wskazujących na nieuregulowane zobowiązania (k. 3-4).

Postanowieniem z dnia 9 grudnia 2022 roku sąd zwolnił wnioskodawczynię od kosztów sądowych w całości ( k. 13). Z uwagi na brak możliwości ustalenia aktualnego adresu zamieszkania uczestniczki P. J. (2), sąd wydał zarządzenie w przedmiocie ustanowienie dla niej kuratora procesowego ( k. 27). Po ustaleniu adresu przez kuratora, skutecznie doręczono uczestniczce korespondencję na wskazany adres.

(...) sp. z o.o. sp. komandytowa z siedzibą we W., M. J. (1), P. J. (1), P. J. (2), A. M., N. S., M. J. (2) i O. J. nie zajęli żadnego stanowiska w sprawie.

Postanowieniem z dnia 14.06.2024r Sąd przyznał wnioskodawczyni J. W. adwokata z urzędu ( k. 112). Wyznaczony dla wnioskodawczyni pełnomocnik poparł jej stanowisko i dotychczasowe wnioski ( oświadczenie peł. wnioskodawczyni – k. 139 i k. 161 – 161v).

Sąd ustalił, co następuje:

J. J. (1), syn K. i Z., ostatnio zamieszkały w G., zmarł w dniu 28 maja 2013 roku w G.. Zmarły nie pozostawił po sobie testamentu. Spadkodawca pozostawił żonę J. J. (2) oraz dzieci: I. J., D. J., A. J., M. J. (2) i wnioskodawczynię J. W.. Spadkodawca nie miał innych dzieci, w tym dzieci pozamałżeńskich oraz przysposobionych. Spadkobiercy dowiedzieli się o śmierci spadkodawcy w dniu jego śmierci. W ustawowym terminie żona spadkobiercy oraz jego synowie złożyli oświadczenia o odrzuceniu spadku.

Wnioskiem z dnia 25.07.2017 roku, złożonym do tut. Sądu w dniu 01.08.2024r wierzyciel (...) (...) z siedzibą we W. wniosła o stwierdzenie nabycia spadku po J. J. (1) zmarłym w dniu 28 maja 2013 roku. W toku postępowania sąd spadku ustalił krąg spadkobierców. W dniu 30 marca 2018 roku doręczono dorosłemu domownikowi zawiadomienie o terminie rozprawy adresowane do J. W.. Podczas rozprawy w dniu 15 czerwca 2018 roku sąd odebrał zapewnienie spadkowe od J. W.. W trakcie składania zapewnienia spadkowego wnioskodawczyni wskazała, że jej rodzeństwo oraz matka złożyli oświadczenia w przedmiocie odrzucenia spadku po zmarłym J. J. (1). Wnioskodawczyni zeznała, że również zamierzała złożyć stosowne oświadczenie, jednak termin do jego złożenia już upłynął.

Postanowieniem z dnia 21 września 2018 roku Sąd Rejonowy w Grudziądzu stwierdził, że J. W. nabyła na podstawie ustawy spadek po swoim ojcu J. J. (1) w 1/(...) części z dobrodziejstwem inwentarza. J. W. była prawidłowo powiadomiona o terminie rozprawy, na której posiedzenie zamknięto i ogłoszono postanowienie.

W dniu 28.10.2022r wnioskodawczyni odebrała korespondencję doręczoną przez Sąd w sprawie o zmianę postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku w sprawie INs 746/17.

Dowód:

- wniosek o stwierdzenie nabycia spadku – k. 3-3v akt I Ns 746/17

- zwrotne potwierdzenie odbioru korespondencji adresowanej do J. W. – k. 79 akt INs 746/17

- zwrotne potwierdzenie odbioru korespondencji przez J. W. w sprawie INs 715/22

- protokół rozprawy i z.p.o. zawiadomienia o terminie rozprawy – k. 84 i k. 131 akt I Ns 746/17

- postanowienie z dnia 21 września 2018 roku – k. 139 akt I Ns 746/17

W dniu 28 kwietnia 2023 roku wnioskodawczyni J. W. złożyła oświadczenie o uchyleniu się od skutków prawnych niezachowania terminu do złożenia oświadczenia o odrzuceniu spadku po J. J. (1) oraz po J. J. (2), a także oświadczenie o odrzuceniu przypadającego jej na podstawie ustawy spadku po wyżej wymienionych spadkodawcach.

Dnia 31 maja 2023 roku wnioskodawczyni J. W. stawiła się na rozprawę, podczas której została przesłuchana na okoliczność przyczyn zaniechania złożenia w terminie oświadczenia o odrzuceniu spadku po swoim ojcu, a następnie po swojej matce. Zeznała, że nie pamięta, aby uczestniczyła w sprawie o stwierdzenie nabycia spadku po ojcu J. J. (1), co tłumaczyła swoimi problemami z pamięcią, wynikającymi z wieloletniej choroby. Wnioskodawczyni od 17 lat zmaga się z problemami zdrowotnymi, wskazała, że przeszła operację głowy. Dodatkowo wnioskodawczyni wskazała, że po śmierci ojca utrzymywała kontakt z matką, która informowała ją o otrzymywanych pismach z banku. Podkreśliła również, że matka J. J. (2) nie zaciągała żadnych pożyczek i wyrażała chęć odrzucenia spadku po mężu „na wszelki wypadek”. Nadto wnioskodawczyni, odpowiadając na wezwanie sądu, przedłożyła dokumentację medyczną potwierdzającą jej problemy zdrowotne. Uwzględniając te okoliczności, sąd postanowił przyznać wnioskodawczyni adwokata z urzędu, aby zapewnić jej odpowiednią pomoc prawną w toku postępowania.

Córka wnioskodawczyni A. W. przesłuchana w charakterze świadka potwierdziła, że matka jej uległa wypadkowi i ma zaniki pamięci. Ma również problemy z koncentracją i wymową. Później pojawiła się również padaczka. J. W. od dawna jest pod opieką lekarzy neurologa i psychiatry. Wskazała, że babcia jej, po śmierci dziadka nie informowała matki o pozostawionych przez ojca długach.

Dowód:

- oświadczenie stanowiące załącznik do protokołu z dnia 28 kwietnia 2023 r. – k. 46 akt

- zeznania wnioskodawczyni – k. 51-51v akt

- zeznania świadka A. W. – k. 161 – 161v

- dokumentacja medyczna – k. 66-67 akt

Sąd zważył, co następuje:

Sąd ustalił powyższy stan faktyczny w oparciu o dowody z dokumentów w postaci akt I Ns 746/17 i akt INs 715/22 tut. sądu, dowodu z przesłuchania wnioskodawczyni J. W. oraz dowodu z zeznań świadka A. W..

Sąd uznał za wiarygodne dokumenty załączone do akt sprawy. Uczestnicy postępowania nie kwestionowali prawdziwości dokumentów, a ponadto akta sądowe stanowią dokument urzędowy.

Zeznania wnioskodawczyni J. W. oraz zawnioskowanego przez nią świadka A. W. Sąd ocenił jako wiarygodne w zakresie dotyczącym stanu zdrowia wnioskodawczyni, jej problemów związanych z pamięcią, koncentracją oraz wymową. Przekonywujące były również ich zeznania co do braku wiedzy wnioskodawczyni o problemach finansowych rodziców z racji rzadkich kontaktów i zamieszkiwania w różnych miejscowościach. Niewiarygodne były natomiast zeznania wnioskodawczyni oraz świadka odnośnie tego, że wnioskodawczyni powzięła informację o długach spadkowych dopiero z korespondencji otrzymanej w sprawie INs 715/22. Po pierwsze wnioskodawczyni będąc już słuchana w charakterze strony procesowej sama przyznała, że matka jej wspominała o korespondencji z banku którą otrzymywała po śmierci ojca, a ponadto uczestniczyła osobiście na rozprawie w sprawie INs 746/17, na której złożyła zapewnienie spadkowe i wyraziła wolę odrzucenia spadku po ojcu. Gdy chodzi natomiast o jej matkę J. J. (2), to wskazała, że matka nie zaciągała żadnych pożyczek.

Zgodnie z art. 1019 § 1 k.c., jeżeli oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku zostało złożone pod wpływem błędu lub groźby, stosuje się przepisy o wadach oświadczenia woli z następującymi zmianami: 1) uchylenie się od skutków prawnych oświadczenia powinno nastąpić przed sądem; 2) spadkobierca powinien jednocześnie oświadczyć, czy i jak spadek przyjmuje, czy też go odrzuca. Stosownie do § 2 powołanego przepisu spadkobierca, który pod wpływem błędu lub groźby nie złożył żadnego oświadczenia w terminie, może w powyższy sposób uchylić się od skutków prawnych niezachowania terminu. W myśl art. 1019 § (...) kc uchylenie się od skutków prawnych oświadczenia o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku wymaga zatwierdzenia przez sąd.

Zgodnie z art. 84 § 1 i 2 k.c., w razie błędu co do treści czynności prawnej można uchylić się od skutków prawnych swego oświadczenia woli. Można powoływać się tylko na błąd uzasadniający przypuszczenie, że gdyby składający oświadczenie woli nie działał pod wpływem błędu i oceniał sprawę rozsądnie, nie złożyłby oświadczenia tej treści (błąd istotny). Niewiedza spadkobiercy o stanie spadku, pomimo podjętych odpowiednich i możliwych działań, może być uznana za błąd istotny (postanowienie Sądu Najwyższego z 5 lipca 2012 r., IV CSK 612/11, OSNC 2013, nr (...), poz. (...); LEX nr (...)). W sprawie o zatwierdzenie uchylenia się od skutków prawnych niezłożenia oświadczenia o odrzuceniu spadku w terminie ciężar wykazania, że spadkobierca działał pod wpływem błędu spoczywa na wnioskodawcy (art. 6 k.c.). Zgodnie z art. 88 § 2 k.c. uprawnienie do uchylenia się od skutków prawnych w razie błędu wygasa z upływem roku od jego wykrycia.

Zwrócić należy uwagę na to, że wnioskodawczyni już w 2018 roku dowiedziała się, że jej matka i rodzeństwo odrzucili spadek po J. J. (1). Jak wynika z jej zeznań, matka informowała ją o pismach przychodzących z banku. Wnioskodawczyni nie wykazała, aby z powodu swoich problemów zdrowotnych nie mogła w terminie złożyć oświadczenia o odrzuceniu spadku. Należy również podkreślić, że pełnomocnik wnioskodawczyni nie złożył wniosku o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego sądowego, który mógłby potwierdzić, że z uwagi na stan zdrowia wnioskodawczyni rzeczywiście nie była w stanie dochować wymaganego terminu do złożenia oświadczenia o odrzuceniu spadku.

Odnosząc się do wniosku J. W. o zatwierdzenie uchylenia się od skutków prawnych niezachowania terminu do złożenia oświadczenia o odrzuceniu spadku po matce J. J. (2), należy podkreślić, że sama wnioskodawczyni przyznała, że nie ma świadomości, czy spadkodawczyni pozostawiła jakiekolwiek długi. Wnioskodawczyni wskazała, że jej decyzja o odrzuceniu spadku wynika wyłącznie z ostrożności, aby uniknąć ewentualnych zobowiązań spadkowych. W ocenie sądu, w przedstawionych okolicznościach nie zaszły przesłanki do stwierdzenia istnienia błędu co do przedmiotu spadku, który mógłby uzasadniać uchylenie się od skutków prawnych niezachowania terminu do złożenia oświadczenia o odrzuceniu spadku. Wnioskodawczyni nie wykazała bowiem, aby działała pod wpływem mylnego przekonania, co do rzeczywistego stanu masy spadkowej. Należy również podkreślić, że w sprawie o stwierdzenie nabycia spadku po J. J. (1) wierzyciel (...) (...) z siedzibą we W. załączyła do wniosku nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym z dnia 25.03.2013r wydany tylko przeciwko J. J. (1)( k. 19 akt), brak jest tytułu wykonawczego przeciwko J. J. (2).

W ocenie Sądu wnioskodawczyni nie wykazała również, że jej problemy z pamięcią były przyczyną niezłożenia w terminie oświadczenia o odrzuceniu spadku po w/w spadkodawcy, w szczególności, że schorzenia wnioskodawczyni miały wpływ na jej postępowanie w sprawie odrzucenia spadku, na jej świadomość i zdolność postrzegania rzeczywistości. Okoliczność ta niewątpliwie wymagałaby oceny dokonanej przez biegłych na podstawie zgromadzonej dokumentacji medycznej, jednakże wnioskodawczyni reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika nie złożyła wniosku o powołanie biegłego odpowiedniej specjalności.

Mając na uwadze powyższe wniosek należało oddalić i to zarówno w przedmiocie zatwierdzenia uchylenia się od skutków prawnych niezachowania terminu do złożenia oświadczenia o odrzuceniu spadku po J. J. (1) jak i po J. J. (2), o czym orzeczono w punkcie I postanowienia.

O kosztach pomocy prawnej udzielonej wnioskodawczyni z urzędu orzeczono na podstawie § 14 ustęp 1 pkt. (...) Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 14 maja 2024r w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa albo jednostki samorządu terytorialnego kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (Dz. U. z 2024r, poz. 763 z późn. zm.) – pkt. II postanowienia.

O kosztach postępowania w punkcie III. sentencji orzeczono na podstawie art. 520 § 1 k.p.c., zgodnie z ogólną zasadą obowiązującą w postępowaniu nieprocesowym.

W związku z ustanowieniem dla uczestniczki P. J. (2) kuratora procesowego i podjętymi przez kuratora czynnościami związanymi z ustaleniem aktualnego miejsca pobytu uczestniczki, przyznano kuratorowi wynagrodzenie w kwocie 48 zł, o czym orzeczono w pkt. IV postanowienia.