X

Serwis Internetowy Portal Orzeczeń używa plików cookies. Jeżeli nie wyrażają Państwo zgody, by pliki cookies były zapisywane na dysku należy zmienić ustawienia przeglądarki internetowej. Korzystając dalej z serwisu wyrażają Państwo zgodę na używanie cookies , zgodnie z aktualnymi ustawieniami przeglądarki.

BIP
Rozmiar tekstu
Kontrast

IV P 5/24 - wyrok z uzasadnieniem Sąd Rejonowy w Grudziądzu z 2024-04-11

Sygn. akt IV P 5/24

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 kwietnia 2024 roku

Sąd Rejonowy w Grudziądzu IV Wydział Pracy

w składzie:

Przewodniczący:

sędzia Lucyna Gurbin

Protokolant:

sekretarz sądowy Dominika Janta-Lipińska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 27 marca 2024 roku

sprawy z powództwa A. B.

przeciwko Sądowi Rejonowemu w Chełmnie

o wynagrodzenie

O R Z E K Ł:

I Zasądzić od pozwanego na rzecz powódki następujące kwoty:

1. 6.034,47 zł (sześć tysięcy trzydzieści cztery złote czterdzieści siedem groszy) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia wymagalności roszczenia okresowego do dnia zapłaty, tytułem:

a) niewypłaconego wynagrodzenia za pracę za okres od stycznia 2021 r. do grudnia 2021 roku w kwocie 5.574,24 zł (pięć tysięcy pięćset siedemdziesiąt cztery złote dwadzieścia cztery grosze) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od następujących kwot:

-

466,29 zł za miesiąc styczeń 2021 roku, liczonymi od dnia 1 lutego 2021 roku do dnia zapłaty;

-

426,31 zł za miesiąc luty 2021 roku, liczonymi od dnia 1 marca 2021 roku do dnia zapłaty;

-

466,29 zł za miesiąc marzec 2021 roku, liczonymi od dnia 1 kwietnia 2021 roku do dnia zapłaty;

-

466,29 zł za miesiąc kwiecień 2021 roku, liczonymi od dnia 1 maja 2021 roku do dnia zapłaty;

-

466,29 zł za miesiąc maj 2021 roku, liczonymi od dnia 1 czerwca 2021 roku do dnia zapłaty;

-

466,29 zł za miesiąc czerwiec 2021 roku, liczonymi od dnia 1 lipca 2021 roku do dnia zapłaty;

-

466,29 zł za miesiąc lipiec 2021 roku, liczonymi od dnia 1 sierpnia 2021 roku do dnia zapłaty;

-

468,98 zł za miesiąc sierpień 2021 roku, liczonymi od dnia 1 września 2021 roku do dnia zapłaty;

-

470,30 zł za miesiąc wrzesień 2021 roku, liczonymi od dnia 1 października 2021 roku do dnia zapłaty;

-

470,30 zł za miesiąc październik 2021 roku, liczonymi od dnia 1 listopada 2021 roku do dnia zapłaty;

-

470,30 zł za miesiąc listopad 2021 roku, liczonymi od dnia 1 grudnia 2021 roku do dnia zapłaty;

-

470,30 zł za miesiąc grudzień 2021 roku, liczonymi od dnia 1 stycznia 2022 roku do dnia zapłaty;

b) dodatkowego wynagrodzenia rocznego za 2021 rok w kwocie 460,23 zł (czterysta sześćdziesiąt złotych dwadzieścia trzy grosze) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 27 lutego 2021 do dnia zapłaty;

2. kwoty 15.058,17 zł (piętnaście tysięcy pięćdziesiąt osiem złotych siedemnaście groszy) tytułem:

a) niewypłaconego wynagrodzenia za pracę za okres od stycznia 2022 r. do grudnia 2022 roku w kwocie 13.878,50 zł (trzynaście tysięcy osiemset siedemdziesiąt osiem złotych pięćdziesiąt groszy) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od następujących kwot:

-

1.152,77 zł za miesiąc styczeń 2022 roku, liczonymi od dnia 1 lutego 2022 roku do dnia zapłaty;

-

1.152,77 zł za miesiąc luty 2022 roku, liczonymi od dnia 1 marca 2022 roku do dnia zapłaty;

-

1.152,77 zł za miesiąc marzec 2022 roku, liczonymi od dnia 1 kwietnia 2022 roku do dnia zapłaty;

-

1.152,77 zł za miesiąc kwiecień 2022 roku, liczonymi od dnia 1 maja 2022 roku do dnia zapłaty;

-

1.152,77 zł za miesiąc maj 2022 roku, liczonymi od dnia 1 czerwca 2022 roku do dnia zapłaty;

-

1.152,77 zł za miesiąc czerwiec 2022 roku, liczonymi od dnia 1 lipca 2022 roku do dnia zapłaty;

-

1.152,77 zł za miesiąc lipiec 2022 roku, liczonymi od dnia 1 sierpnia 2022 roku do dnia zapłaty;

-

1.158,68 zł za miesiąc sierpień 2022 roku, liczonymi od dnia 1 września 2022 roku do dnia zapłaty;

-

1.162,61 zł za miesiąc wrzesień 2022 roku, liczonymi od dnia 1 października 2022 roku do dnia zapłaty;

-

1.162,61 zł za miesiąc październik 2022 roku, liczonymi od dnia 1 listopada 2022 roku do dnia zapłaty;

-

1.162,61 zł za miesiąc listopad 2022 roku, liczonymi od dnia 1 grudnia 2022 roku do dnia zapłaty;

-

1.162,61 zł za miesiąc grudzień 2022 roku, liczonymi od dnia 1 stycznia 2023 roku do dnia zapłaty;

b) dodatkowego wynagrodzenia rocznego za 2022 rok w kwocie 1.179,67 zł (jeden tysiąc sto siedemdziesiąt dziewięć złotych sześćdziesiąt siedem groszy) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 1 marca 2022 do dnia zapłaty.

II Zasądzić od pozwanego na rzecz powódki kwotę 2.700,00 zł (dwa tysiące siedemset złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.

III Wyrokowi w pkt. I nadać rygor natychmiastowej wykonalności do kwoty 12.286,35 zł.

IV Nie obciążać pozwanego opłatą od pozwu, od uiszczenia której powódka była zwolniona.

Sygn. akt IVP 5/24

UZASADNIENIE

Powódka A. B. wniosła pozew przeciwko Sądowi Rejonowemu w Chełmnie o zapłatę na rzecz powódki:

1.kwoty 6034,47 zł (sześć tysięcy trzydzieści cztery 47/100 ) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia wymagalności roszczenia okresowego do dnia zapłaty tytułem:

a) niewypłaconego wynagrodzenia za pracę za okres od stycznia 2021 r. do grudnia 2021 roku w kwocie 5574,24 zł (pięć tysięcy pięćset siedemdziesiąt cztery 24/100 ) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie:

-

za miesiąc styczeń 2021 roku, liczonymi od dnia 1 lutego 2021 roku do dnia zapłaty;

-

za miesiąc luty 2021 roku, liczonymi od dnia 1 marca 2021 roku do dnia zapłaty;

-

za miesiąc marzec 2021 roku, liczonymi od dnia 1 kwietnia 2021 roku do dnia zapłaty;

-

za miesiąc kwiecień 2021 roku, liczonymi od dnia 1 maja 2021 roku do dnia zapłaty;

-

za miesiąc maj 2021 roku, liczonymi od dnia 1 czerwca 2021 roku do dnia zapłaty;

-

za miesiąc czerwiec 2021 roku, liczonymi od dnia 1 lipca 2021 roku do dnia zapłaty;

-

za miesiąc lipiec 2021 roku, liczonymi od dnia 1 sierpnia 2021 roku do dnia zapłaty;

-

za miesiąc sierpień 2021 roku, liczonymi od dnia 1 września 2021 roku do dnia zapłaty;

-

za miesiąc wrzesień 2021 roku, liczonymi od dnia 1 października 2021 roku do dnia zapłaty;

-

za miesiąc październik 2021 roku, liczonymi od dnia 1 listopada 2021 roku do dnia zapłaty;

-

za miesiąc listopad 2021 roku, liczonymi od dnia 1 grudnia 2021 roku do dnia zapłaty;

-

za miesiąc grudzień 2021 roku, liczonymi od dnia 1 stycznia 2022 roku do dnia zapłaty;

b) dodatkowego wynagrodzenia rocznego (dalej: (...)) za 2021 rok w kwocie 460,23 zł (czterysta sześćdziesiąt 23/100 PLN) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 27 lutego 2021 do dnia zapłaty;

2.kwoty 15058,17 zł (piętnaście tysięcy pięćdziesiąt osiem 17/100 ) tytułem:

a) niewypłaconego wynagrodzenia za pracę za okres od stycznia 2022 r. do grudnia 2022 roku w kwocie 13878,50 zł (trzynaście tysięcy osiemset siedemdziesiąt osiem 50/100 ) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie:

-

za miesiąc styczeń 2022 roku, liczonymi od dnia 1 lutego 2022 roku do dnia zapłaty;

-

za miesiąc luty 2022 roku, liczonymi od dnia 1 marca 2022 roku do dnia zapłaty;

-

za miesiąc marzec 2022 roku, liczonymi od dnia 1 kwietnia 2022 roku do dnia zapłaty;

-

za miesiąc kwiecień 2022 roku, liczonymi od dnia 1 maja 2022 roku do dnia zapłaty;

-

za miesiąc maj 2022 roku, liczonymi od dnia 1 czerwca 2022 roku do dnia zapłaty;

-

za miesiąc czerwiec 2022 roku, liczonymi od dnia 1 lipca 2022 roku do dnia zapłaty;

-

za miesiąc lipiec 2022 roku, liczonymi od dnia 1 sierpnia 2022 roku do dnia zapłaty;

-

za miesiąc sierpień 2022 roku, liczonymi od dnia 1 września 2022 roku do dnia zapłaty;

-

za miesiąc wrzesień 2022 roku, liczonymi od dnia 1 października 2022 roku do dnia zapłaty;

-

za miesiąc październik 2022 roku, liczonymi od dnia 1 listopada 2022 roku do dnia zapłaty;

-

za miesiąc listopad 2022 roku, liczonymi od dnia 1 grudnia 2022 roku do dnia zapłaty;

-

za miesiąc grudzień 2022 roku, liczonymi od dnia 1 stycznia 2023 roku do dnia zapłaty;

b) dodatkowego wynagrodzenia rocznego (dalej: (...)) za 2022 rok w kwocie 1179,67 zł (jeden tysiąc sto siedemdziesiąt dziewięć 67/100 ) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 1 marca 2022 do dnia zapłaty;

to jest łącznie (pkt 1 i 2 ) kwoty 21.092,64 zł (dwadzieścia jeden tysięcy dziewięćdziesiąt dwa 64/100 )

3. zwrotu kosztów postępowania w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, którym je zasądzono do dnia zapłaty.

W uzasadnianiu powódka powołała się na przepis art. 91 § Ic PrUSP, który statuuje zasadę ustalania podstawy wynagrodzenia zasadniczego sędziego sądu powszechnego.

Zgodnie z dyspozycją tego przepisu „podstawę ustalenia wynagrodzenia zasadniczego sędziego w danym roku, stanowi przeciętne wynagrodzenie w drugim kwartale roku poprzedniego, ogłaszane w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski" przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego na podstawie art. 20 pkt 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2020 r. poz. 53, 252, 568, 1222 i 1578), z zastrzeżeniem § Id”.

Wbrew wskazanemu wyżej przepisowi wynagrodzenie powódki zostało jednak w roku 2021 ustalone w oparciu o art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 29 grudnia 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2021, a w roku 2022 w oparciu o o art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 2021 r. o szczególnych rozwiązaniach służącym realizacji ustawy budżetowej na rok 2022 r.

Zgodnie z komunikatem Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego (dalej jako (...)) z dnia 11 sierpnia 2020 r. przeciętne wynagrodzenie w drugim kwartale 2020 r. wyniosło 5024,48 zł, a zgodnie z komunikatem z dnia 10 sierpnia 2021 r. przeciętne wynagrodzenie w drugim kwartale 2021 r. wyniosło 5504,52 zł.

Różnica pomiędzy przeciętnym wynagrodzeniem w drugim kwartale 2020 r., a przeciętnym wynagrodzeniem w drugim kwartale 2019 r. wynosi 185,24 zł.

Różnica pomiędzy przeciętnym wynagrodzeniem w drugim kwartale 2021 r., a przeciętnym wynagrodzeniem w drugim kwartale 2020 r. wyniosła 454,04 zł.

Z powyższego wynika zatem, że zastosowanie do obliczania wynagrodzenia sędziego przepisów ustawy okołobudżetowej w 2021 i 2022 roku, zamiast zasady wyrażonej w art. 91 § Ic PrUSP, powoduje iż, wynagrodzenie powódki wypłacane mu od stycznia 2021 roku do grudnia 2021 roku i od stycznia 2022 roku do grudnia 2022 roku jest niższe, aniżeli w przypadku gdyby wynagrodzenie to było ustalane w oparciu o przepisy PrUSP (który stanowi, że podstawę wynagrodzenia sędziego stanowi przeciętne wynagrodzenie w drugiego kwartału roku poprzedniego - na rok 2021 to jest wynagrodzenie z II kwartału 2020 roku i na rok 2022 to jest wynagrodzenie z II kwartału 2021).

Wynagrodzenie, które zostało powódce wypłacone od stycznia 2021 roku do grudnia 2022 roku nie stanowiło zatem wynagrodzenia godziwego ani odpowiadającego godności urzędu sędziego, zakresowi powierzonych mi obowiązków.

Powołane wyżej przepisy ustaw okołobudżetowych są również sprzeczne z przepisami Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (dalej jako „Konstytucja RP” lub (...)), w tym w szczególności art. 2, art. 32 oraz 178 ust. 2 Konstytucji RP, i są niezgodne z prawem unijnym.

Powódka podnosiła, że Sąd Rejonowy w Grudziądzu winien ustalić wynagrodzenie powódki w oparciu o dotychczasowe zasady, tj. na podstawie art. 91 § Ic PrUSP, a następnie zasądzić od Pozwanego na rzecz powódki kwotę dochodzoną niniejszym pozwem tytułem wyrównania zaległego wynagrodzenia za okres od stycznia 2021 roku do grudnia 2022 roku.

W tożsamy sposób, pracodawca stosując przepisu ustawy okołobudżetowej z lat 2021-2022 bezprawnie obniżył stronie powodowej dodatkowe wynagrodzenie roczne za 2021 i 2022 rok oraz nagrodę jubileuszową przyznaną i wypłaconą w 2022 roku.

Wysokość kwot wraz z różnicami, wynikającymi z zastosowania odpowiednio ustaw okołobudżetowych i PrUSP została wskazana w piśmie Dyrektora Sądu Okręgowego w Toruniu z dnia 20 listopada 2023 roku.

W wyroku z dnia 8 listopada 2023 r. (sygn. akt K 1/23) Trybunał Konstytucyjny uznał, że: 1. Art. 8 i art. 9 ustawy z dnia 1 grudnia 2022 r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2023 (Dz. U. poz. 2666, ze zm.) są niezgodne z art. 178 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. 2. Art. 7 ustawy powołanej w punkcie 1 jest niezgodny z art. 195 ust. 2 Konstytucji.

W treści uzasadnienia do tego wyroku Trybunał Konstytucyjny orzekł, że "Wynagrodzenia sędziów w ostatnich latach kształtowane są przez ustawodawcę w sposób całkowicie uznaniowy, zarówno co do zasad ustalania ich podstawy, jak i tempa wzrostu. (...) taka uznaniowość nie powinna mieć miejsca w odniesieniu do wynagrodzeń sędziowskich. (...) Rozwiązania unormowane w ustawie okołobudżetowej na rok 2023 nie tylko nie są spójne z rozwiązaniami zawartymi w Prawie o ustroju sądów powszechnych, ustawie o SN oraz ustawie o statusie sędziów TK; nie są nawet spójne, co do poziomu wzrostu wynagrodzeń oraz charakter u jego podstawy, z analogicznymi przepisami ustaw okołobudżetowych na lata 2021-2022".

Przepisy Art. 178 ust. 1-2 Konstytucji RP stanowią, że „1. Sędziowie w sprawowaniu swojego urzędu są niezawiśli i podlegają tylko Konstytucji oraz ustawom. 2. Sędziom zapewnia się warunki pracy i wynagrodzenie odpowiadające godności urzędu oraz zakresowi ich obowiązków ”.

Z przywołanego przepisu wynikają zasada niezawisłości sędziowskiej oraz zasada zapewnienia sędziemu wynagrodzenia odpowiadającego godności urzędu oraz zakresowi pełnionych przez sędziego obowiązków.

Powinnością władzy ustawodawczej oraz władzy wykonawczej jest stworzenie takiego mechanizmu wynagradzania sędziów, który uwolniłby sędziów od niepewności co do wysokości ich przyszłych dochodów i eliminowałby jakiekolwiek manipulacje kierowane w ich stronę.

Zapewnienie sędziom odpowiedniego poziomu wynagrodzenia jest warunkiem właściwego działania wymiaru sprawiedliwości,! a także stanowi sposób budowy autorytetu władzy sądowniczej. (vide: Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 4 października 2000 r, sygn. akt: K 8/00, Opublikowano: OTK 2000/6/189. M. L., Uchybienie godności urzędu sędziego jako podstawa odpowiedzialności dyscyplinarnej. Opublikowano: (...) 2019)

Mechanizm wynagradzania sędziów powinien być stabilny i bez zaistnienia szczególnie ważnych, konstytucyjnie uzasadnionych przyczyn nie wolno zakłócać jego funkcjonowania (vide: Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 12 grudnia 2012 r, sygn. akt: K 1/12, L. nr 549573. 4 Postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 22 marca 2000 r, sygn. akt: P 12/98, Legalis nr 46956.)

W jednym z orzeczeń, Trybunał Konstytucyjny wskazał: „zarazem jednak z art. 178 ust. 2 wynika nie tylko (pozytywny) nakaz kształtowania (przez ustawodawcę) wynagrodzeń sędziowskich na poziomie korespondującym z ich godnością, ale też (negatywny) zakaz ustanawiania unormowań, które nadawałyby wynagrodzeniom sędziowskim kształt kolidujący z zasadą "godności urzędu". Mogłoby to przybierać postać np. uznaniowego ustalania wysokości wynagrodzenia poszczególnych sędziów przez władze administracyjne, mogłoby łączyć się z pozostawieniem innym władzom nadmiaru swobody w wyznaczaniu wynagrodzeń sędziów poszczególnych sądów (vide: wyrok z dnia 14 marca 1995 r, K 13/94, OTK 1995,), mogłoby być rezultatem przyjęcia unormowań nagle zmniejszających wynagrodzenia sędziowskie, a mogłoby wynikać także z unormowań, które utrzymywałyby poziom wynagrodzenia oczywiście niepołączalny z rangą i zadaniami urzędu sędziowskiego. We wszystkich tych sytuacjach możliwe byłoby postawienie zarzutu niezgodności ustaw czy rozporządzeń z art. 178 ust. 2 Konstytucji ”.

Przepis art. 86 § 1-3 PrUSP w sposób istotny ogranicza również możliwość dodatkowego zarobkowania osoby pełniącej funkcję sędziego, co winno zagwarantować im odpowiedni poziom wynagrodzenia. Obowiązkiem sędziego jest również ustawiczne podnoszenie kwalifikacji, co bez wątpienia wymaga ponoszenia znacznych nakładów finansowych.

Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 12 grudnia 2012 r. określił tzw. „nieprzekraczalne warunki brzegowe”, a więc granice wynagrodzenia odpowiadającego godności urzędu sędziego i zakresowi jego obowiązków, wskazując, że: „-wynagrodzenia sędziów powinny być kształtowane w sposób wykluczający jakąkolwiek uznaniowość - zarówno wobec całej tej grupy zawodowej;

władzy wykonawczej, jak i w odniesieniu do poszczególnych sędziów, co do których niedopuszczalne jest uzależnianie jego wysokości od indywidualnej oceny ich pracy;

-

wysokość wynagrodzenia sędziego, w tym rozpoczynającego karierę w zawodzie sędziowskim sędziego sądu rejonowego, powinna znacząco przewyższać wysokość przeciętnego wynagrodzenia w sferze budżetowej;

-

wynagrodzenia sędziów powinny w dłuższym okresie czasu wykazywać tendencję wzrostową nie mniejszą niż przeciętne wynagrodzenie w sferze budżetowej;

-

w trudnej sytuacji budżetu państwa wynagrodzenia sędziów powinny być bardziej - niż wynagrodzenia wszystkich innych funkcjonariuszy i pracowników sfery budżetowej - chronione przed nadmiernie niekorzystnymi zmianami;

-niedopuszczalne jest obniżenie w drodze normatywnej nominalnej wysokości wynagrodzenia sędziów, z wyjątkiem sytuacji, o której stanowi art. 216 ust. 5 Konstytucji (przekroczenie konstytucyjnego limitu zadłużenia)

-niedopuszczalne jest wybiórcze przerzucanie skutków niewydolności systemu finansów państwa na pewne grupy pracowników sfery budżetowej, zwłaszcza gdy równocześnie inne grupy zawodowe nie zostały owym „zamrożeniem” dotknięte, a nawet zagwarantowano im wzrost wynagrodzeń”.

(vide: Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 12 grudnia 2012 r, sygn. akt: K 1/12, Legalis nr 549573 (por. Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13 czerwca 2013 r, sygn. akt: P 35/12, Legalis nr 687916.

Według powódki zamrażanie wynagrodzeń sędziowskich, w 2021 i 2022 roku następowało przy jednoczesnym podniesieniu płac przedstawicieli władzy ustawodawczej oraz władzy wykonawczej (na skalę przekraczającą znacznie koszty regulacji płacy sędziów) i bez wyjaśnienia powyższego rozwiązania (vide: Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 22 listopada 2021 r. w sprawie szczegółowych zasad wynagradzania osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe).

W orzecznictwie sądowym ugruntowane jest tymczasem stanowisko, zgodnie z którym wszelkie odstępstwa od nakazu równego traktowania podmiotów podobnych muszą zawsze znajdować podstawę w przekonujących argumentach. Wprowadzone zróżnicowania muszą mieć charakter racjonalnie uzasadniony i nie wolno dokonywać ich według arbitralnie ustalonego kryterium. (vide: Orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 3 września 1996 r, sygn. akt: K 10/96, Opublikowano: OTK 1996/4/33).

Zasada ochrony zaufania jednostki do państwa i stanowionego przez nie prawa, zwana również zasadą lojalności państwa względem obywateli stanowi fundament zasady demokratycznego państwa prawnego (art. 2 Konstytucji RP). Przedmiotowa zasada opiera się na założeniu, że organy władzy publicznej powinny działać w sposób lojalny i uczciwy względem jednostki, budzący w niej poczucie stabilności i bezpieczeństwa prawnego.

Nieuprawniona ingerencja w ustawowo określone kształtowanie wysokości wynagrodzeń sędziów stanowi nieusprawiedliwione naruszenie zasady zaufania do państwa i prawa.

Z zasady demokratycznego państwa prawnego wynika zasada ochrony prawa słusznie nabytych, wykluczająca arbitralne znoszenie lub ograniczanie praw podmiotowych przysługujących jednostce lub innym podmiotom prywatnym występującym w obrocie prawnym.

Prawo do wynagrodzenia (wraz z dodatkowymi składnikami wynagrodzenia obliczanymi na tej podstawie) powód nabył w podwyższonej wysokości, stanowiącego pochodną przeciętnego wynagrodzenia w II kwartale 2020 r., z chwilą publikacji komunikatu GUS z dnia 11 sierpnia 2020 r., z tym jednak zastrzeżeniem, że realizacja tego prawa możliwa była dopiero od 1 stycznia 2021 r.

Z kolei prawo do wynagrodzenia w podwyższonej wysokości - stanowiącego pochodną przeciętnego wynagrodzenia w II kwartale 2021 r. powód nabył z chwilą publikacji komunikatu GUS z dnia 10 sierpnia 2021 r., z tym jednak zastrzeżeniem, że realizacja tego prawa możliwa była dopiero od 1 stycznia 2022 r.

Arbitralne odebranie ww. prawa, będące konsekwencją zamrożenia wynagrodzenia sędziowskiego naruszyło zasadę ochrony praw nabytych.

W niniejszej sprawie nie zaistniały bowiem żadne przesłanki uzasadniające zastosowanie odstępstwa od zasady ochrony praw słusznie nabytych.

Reasumując, ustalenie wysokości wynagrodzenia powódki w latach 2021-2022 w oparciu o ustawy okołobudżetowe z 2021 i 2022 r., a nie na podstawie art. 91 § Ic PrUSP skutkowały tym, że wynagrodzenie to od stycznia 2021 r. do grudnia 2022 roku jest niższe, aniżeli w przypadku gdyby zostało ustalane w oparciu o przepisy PrUSP, które stanowią, że podstawę wynagrodzenia sędziego stanowi przeciętne wynagrodzenie drugiego kwartału roku poprzedniego.

Zamrożenie płac osobom pełniącym urząd sędziego (jak powódka), poprzez wprowadzenie w życie, sprzecznych z przepisami PrUSP, ustaw okołobudżetowych w 2021 i 2022 roku naruszyło również zasadę ochrony zaufania obywatela do państwa i stanowionego przez niego prawa oraz zasadę ochrony praw nabytych.

Zgodnie z art. 32 ust. 1 Konstytucji „wszyscy są wobec prawa równi. Wszyscy mają prawo do równego traktowania przez władze publiczne”. Na wskazaną zasadę składają się dwa elementy, tj. ”równość wobec prawa sensu stricto” oraz ”równość w prawie".

W orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego przyjęto, że równość w stosowaniu prawa oznacza nakaz równego traktowania przez władze publiczne w indywidualnych przypadkach adresatów norm prawnych, uznanych przez prawodawcę za podmioty podobne, czyli zaliczone do danej klasy (kategorii) istotnej. Równość w stanowieniu prawa (równość w prawie) oznacza natomiast nakaz kierowany do prawodawcy w procesie tworzenia norm prawnych generalnych i abstrakcyjnych dotyczący kształtowania w sposób jednakowy (podobny) sytuacji prawnej podmiotów, które uznaje się za podobne. Przedstawiciele doktryny konsekwentnie wskazują, że każde odstępstwo od zasady równego traktowania powinno znajdować swoje uzasadnienie w odpowiedniej argumentacji natury konstytucyjnej. Odrębność i niezależność władzy sądowniczej od innych władz (wynikająca z art. 173 Konstytucji RP) nie znosi podstawowej zasady ustrojowej Rzeczypospolitej Polskiej podziału i równowagi władzy ustawodawczej, wykonawczej i sądowniczej ani też w żadnym stopniu jej nie modyfikuje. Należy mieć na uwadze, że rozdzielone władze nie są tym samym niezależnymi od siebie elementami ustroju państwa. Stanowią one w istocie rzeczy jedną konstrukcję, w ramach której obowiązane są współdziałać w celu zapewnienia rzetelności i sprawności instytucji publicznych. Odrębność i niezależność władzy sądowniczej nie wykluczają jednak jej powiązań z egzekutywą i legislatywą, a także nie prowadzą do zniesienia mechanizmu koniecznej równowagi pomiędzy wszystkimi tymi władzami (vide: wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 18 lutego 2004 r, sygn. akt: K 12/03, Legalis nr 61113. wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 15 lipca 2010 r, sygn. akt: K 63/07, Legalis nr 235775, orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 9 marca 1988 r, sygn. akt: U 7/87, Legalis nr 10018, orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 24 października 1989 r, sygn. akt: K 6/89, Opublikowano: OTK 1989/1/7).

Art. 32 ust. 2 Konstytucji RP stanowi, że „nikt nie może być dyskryminowany w życiu politycznym, społecznym lub gospodarczym z jakiejkolwiek przyczyny”.

Z brzmienia ww. przepisu wynika zakaz nieuzasadnionego, różnego kształtowania sytuacji podobnych podmiotów prawa, w procesie stanowienia oraz stosowania prawa. Dyskryminacja oznacza zatem nienadające się do zaakceptowania tworzenie różnych norm prawnych dla podmiotów prawa, które powinny być zaliczone do tej samej klasy (kategorii), albo nierówne traktowanie podobnych podmiotów prawa w indywidualnych przypadkach, gdy zróżnicowanie nie znajduje podstaw w normach prawnych.

Zakaz wprowadzania zróżnicowań o nieuzasadnionym charakterze (stanowiący konsekwencję zasady równego traktowania) obejmuje zarówno zakaz wprowadzania unormowań, pogarszających sytuację określonej grupy podmiotów (dyskryminacja sensu stricto), jak i unormowań polepszających sytuację określonej grupy podmiotów (uprzywilejowanie) kosztem innych grup.20 Innymi słowy art. 31 Konstytucji RP zawiera postulat, „by prawo w swej treści nie zawierało rozróżnień faworyzujących lub dyskryminujących pewne grupy obywateli”.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy wskazuję, że skoro Ustawodawca podjął decyzję o zamrożeniu płac sędziów to owo zamrożenie winno dotknąć również przedstawicieli pozostałych władz, tj. władzy ustawodawczej oraz władzy wykonawczej (które jak już było wcześniej wspomniane stanowią wraz z władzą sądowniczą jedną konstrukcję) bądź też nie powinno ono dotyczyć żadnej z ww. władz. Przyjęcie odmiennego rozwiązania, tj. zamrożenie wynagrodzeń sędziowskich, przy jednoczesnym podniesieniu płac przedstawicieli władzy ustawodawczej oraz władzy wykonawczej (bez wyjaśnienia powyższego rozwiązania) godzi w zasadę równego traktowania podmiotów podobnych, a także narusza zakaz dyskryminacji, o którym traktuje art. 32 ust. 2 Konstytucji RP.

Zgodnie z art. 13 zd. 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (dalej jako (...)) „pracownik ma prawo do godziwego wynagrodzenia za pracę”. Przepis ten stanowi podstawową zasadę prawa pracy wywodzoną bezpośrednio z moralnego i prawnego obowiązku poszanowania ludzkiej godności. W judykaturze przyjmuje się, że „godziwe wynagrodzenie to wynagrodzenie odpowiednie, właściwe, słuszne, rzetelne i uczciwe, a istotnym kryterium owej godziwości (sprawiedliwości) jest ekwiwalentność wynagrodzenia wobec pracy danego rodzaju, przy uwzględnieniu kwalifikacji wymaganych do jej wykonywania, jak też ilości i jakości świadczonej pracy” (vide: Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 29 września 2020 r., sygn. akt: III AUa 821/18, LEX nr 3108428, wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 7 grudnia 2017 r., sygn. akt: III AUa 722/16, LEX nr 2420932)

Zgodnie z art. 23 ust. 3 Deklaracji Praw Człowieka, uchwalonej przez Zgromadzenie Ogólne ONZ „każdy pracujący ma prawo do słusznego i zadowalającego wynagrodzenia zapewniającego jemu i jego rodzinie egzystencję odpowiadającą godności ludzkiej, uzupełnianego w razie potrzeby innymi środkami pomocy społecznej”. Prawo do godziwego wynagrodzenia występuje także w Międzynarodowym Pakcie Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturalnych (...) z 19 grudnia 1966 r. Jego art. 7 lit. a) stanowi, iż pracownik ma prawo do godziwego zarobku, który zapewnia zadowalające warunki życia dla niego samego i jego rodziny.

Zamrożenie wynagrodzeń sędziów, w tym powódki uchybia zatem zagwarantowanemu na gruncie art. 13 zd. 1 KP prawu do godziwego wynagrodzenia. Nie sposób uznać za godziwe, wynagrodzenia, które nie pozostaje w adekwatnej relacji ze zmieniającymi się uwarunkowaniami rynku, spadku siły nabywczej pieniądza i realnego wzrostu wynagrodzeń w gospodarce narodowej.

Związanie sędziego przepisami ustawy zasadniczej obejmuje zakaz wydawania rozstrzygnięć z nią niezgodnych. Uznać zatem należy, że Sąd jest uprawniony do przeprowadzania kontroli konstytucyjności przepisów ustaw w przypadku dostrzeżenia oczywistej niekonstytucyjności przepisów (vide: P. Jabłońska, Konstytucyjne podstawy rozproszonej kontroli konstytucyjności prawa Opublikowano: PS 2020/11-12/21-33; tak też M. Jabłoński, Odmowa zastosowania przepisu w praktyce stosowania prawa administracyjnego przez sądy administracyjne i organy administracji publicznej - wybrane problemy [w:] J. Zimmermann (red.), Aksjologia prawa administracyjnego. Tom I, Warszawa 2017, str. 936-937. 19)

Potwierdził to również w swoich orzeczeniach Sąd Najwyższy (por. postanowienie z dnia 26 maja 1998 r, III SW1/98, OSNAPUS 1998, nr 17, poz. 528 albo wyrok z dnia 19 kwietnia 2000 r, II CKN 272/2000, niepubl.)” Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 września 2000 r, sygn. akt: 111 CKN 1089/00, LEX nr 44288, 29 Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 kwietnia 2000 r, sygn. akt: II CKN 272/00, LEX nr 530757, 30 Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 kwietnia 1998 r, sygn. akt: I PKN 90/98, Opublikowano: OSNP 2000/1/6, 31 Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 lipca 2003 r, sygn. akt: VCK 47/02, (...))

Ustalanie wysokości wynagrodzenia powódki na podstawie przepisów ustawy okołobudżetowej z 2021 i 2022 roku, uchybia przepisom Konstytucji RP, w tym w szczególności art. 2 (zasada ochrony zaufania obywateli do państwa i stanowionego przez nie prawa, zasada ochrony praw słusznie nabytych), art. 32 (nierówne traktowanie sędziów skutkujące ich dyskryminacją w życiu gospodarczym) oraz art. 178 ust. 2 Konstytucji RP.

Według powódki Sąd Rejonowy przy rozpoznawaniu przedmiotowej sprawy ma prawo do odmowy zastosowania kwestionowanych przepisów ustawy okołobudżetowej z 2021 i 2022 r. (także wskutek ich niekonstytucyjności) i ustalić wynagrodzenie wraz z pozostałymi jego składnikami w oparciu o art. 91 § Ic PrUSP, a w konsekwencji zasądzić od pozwanego żądaną pozwem kwotę tytułem wyrównania zaległego wynagrodzenia.

Dokonywanie przez ustawodawcę zmian w zakresie zasad kształtowania wynagrodzeń sędziowskich w oparciu o ustawę okołobudżetową, jako sprzeczne z ustawą zasadniczą i PrUSP jest nieakceptowane. Ustawa okołobudżetową służy wyłącznie zapewnieniu wykonania budżetu.

Stosownie do brzmienia art. 187 § 1 pkt 3 KPC oświadczam, że pozwana na żądanie powódki odmówiła zapłaty kwoty wskazanej w pozwie (i na tej podstawie), stąd też powódka jedynie w postępowaniu sądowym ma możliwość domagania się zasądzenia zaległego wynagrodzenia.

Datą wymagalności roszczenia majątkowego jest dzień 21 listopada 2023 roku, to jest data odmowy zapłaty roszczenia przez pracodawcę powódki.

Wskazana w pozwie wartość przedmiotu sporu stanowi różnicę pomiędzy wynagrodzeniem wypłacanym od stycznia 2021 r. do grudnia 2022 r. w oparciu o przepisy ustawy okołobudżetowej z 2021 r i 2022 roku., a należnym jej wynagrodzeniem, ustalonym na podstawie dotychczasowych zasad, tj. na podstawie art. 91 § Ic PrUSP z uwzględnieniem różnic, wynikających z wypłaconej nagrody rocznej w 2021 i 2022 roku.

Pozwana w odpowiedzi na pozew wniosła o oddalenie powództwa w całości, nieobciążanie pozwanego kosztami postępowania sądowego, w tym ewentualnymi kosztami zastępstwa procesowego a to wobec faktu, że powódka jest zwolniona od kosztów sądowych w sprawie, a pozwany jest jedynie dysponentem środków budżetowych przekazanych na realizację wynagrodzeń i uposażeń i dysponuje jedynie kwotami odniesionymi do wartości tychże świadczeń ustalonych zgodnie z regulacjami ustaw okołobudżetowych.

Pozwany nie kwestionował stanu faktycznego i przyznaje, że powódka świadczyła w okresie obejmującym powództwo pracę w Sądzie Rejonowym w Chełmnie na stanowisku sędziego, zostało jej wypłacone świadczenia zgodnie z wyliczeniem, które zostało załączone do pozwu (pismo z dnia 20 listopada 2023 r. wraz z tabelą sporządzoną przez Dyrektora Sądu Okręgowego w Toruniu pełniącego funkcję Dyrektora Sądu Rejonowego w Chełmnie - Wyliczenie wynagrodzenia zasadniczego, dodatku za wieloletnią pracę oraz dodatkowego wynagrodzenia rocznego za lata 2021 -2022).

Spór w przedmiotowej sprawie sprowadzał się wyłącznie do oceny, czy wynagrodzenia sędziów w roku 2021 i 2022 winny być naliczane według przepisów ustaw okołobudżetowych na 2021 i 2022, które zmieniły podstawę naliczania wynagrodzenia sędziów określoną dotychczas w art. 91 § Ic ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. - Prawo o ustroju sądów powszechnych.

Pozwany, jako pracodawca kształtuje wynagrodzenie sędziów na podstawie obowiązujących przepisów prawa. W roku 2021 powódka otrzymywała zasadnicze wynagrodzenie za pracę ustalone w oparciu o przeciętne wynagrodzenie z II kwartału roku 2019 (ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego) - zgodnie z brzmieniem art. 12 ust. 1 ustawy z 19 listopada 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2021 (Dz. U. poz. 2400). W kolejnym roku, zasadnicze wynagrodzenie za pracę Powódki wypłacano z uwzględnieniem przeciętnego wynagrodzenia z II kwartału roku 2020 (ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego) - na podstawie art. 8 ust. 1 i 2 ustawy z 17 grudnia 2021 roku o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2022 (Dz. U. poz. 2445).

Pozwany występując w niniejszym procesie jako pracodawca, nie ma żadnych uprawnień do samodzielnego kształtowania wysokości wynagrodzeń sędziowskich, z pominięciem ww. przepisów zaś jego działania pozostają zgodne z prawem. Prezes Sądu nie jest także uprawniony do badania zgodności przepisów ustawy z Konstytucją.

Gdyby wynagrodzenie zasadnicze wypłacano powódce w wysokości, o której mowa w art. 91 § Ic ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. - Prawo o ustroju sądów powszechnych, w okresie od 1 stycznia roku 2021 do 31 grudnia 2022 roku, otrzymałaby je (uwzględniając dodatkowe wynagrodzenie roczne oraz nagrodę jubileuszową) w następujących kwotach:

Rok

Rodzaj wypłaty

Wynagrodzenie wypłacone z zastosowaniem przepisów ustawy okołobudżetowej

Wynagrodzenie obliczone zgodne z przepisami Prawo o ustroju sądów

Różnica

2021

Wynagrodzenie

145 609,23

(...),47

(...),24

(...)

12 021,78

12 482,01

460,23

2022

Wynagrodzenie

154 370,10

168 248,60

13 878,50

(...)

13 121,46

14 301,13

(...),67

Razem

325 122,57

346 215,21

21 092,64

Pozwany nie ma obowiązku zaspokojenia roszczenia powódki, gdyż ustawa okołobudżetowa i akt regulujący ustrój sądów powszechnych są aktami tej samej rangi normatywnej, jednocześnie w obu tych aktach ustawodawca określił sposób wyliczania wynagrodzenia sędziego.

W ocenie pozwanego należy w tej sytuacji zastosować regułę kolizyjną, w myśl której ustawa późniejsza uchyla moc obowiązującą ustawy wcześniejszej, a w konsekwencji wynagrodzenie powódki winno zostać obliczone w oparciu o wskaźniki określone w ustawach okołobudżetowych, których treść nie została uznana za niekonstytucyjną, istnieje wiec domniemanie ich zgodności z konstytucją.

Powódka podnosi szereg zarzutów sprowadzających się do ogólnego twierdzenia, że odstąpienie od zasad kształtowania wynagrodzenia w oparciu o przepisy ustawy o ustroju sądów powszechnych narusza liczne gwarancje konstytucyjne.

W tym kontekście wskazać należy, że problematyką zamrożenia waloryzacji wynagrodzeń sędziów zajął się już Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 12 grudnia 2012 r. K 1/12 wskazując, że sędziowie są „ ... jedyną grupą zawodową w Polsce, której Konstytucja gwarantuje prawo do wynagrodzenia "odpowiadającego godności urzędu oraz zakresowi ich obowiązków" (art. 178 ust. 2 Konstytucji). Postanowienie to wyznacza, chociaż w sposób mało precyzyjny, pewien konieczny standard, który musi być respektowany przez ustawodawcę przy ustalaniu ustawowych zasad wynagradzania sędziów (wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 4 października 2000 r., sygn. P 8/00, OTK ZU nr 6/2000, poz. 189). Norma ta stanowi szczególną gwarancję ochrony wynagrodzeń sędziowskich na poziomie konstytucyjnym, co ogranicza dopuszczalność ingerencji ustawodawcy w system ich kształtowania. Art. 178 ust. 2 Konstytucji jest przy tym nie tyle gwarancją wynagrodzenia sędziego, jako sui generis pracownika, ile elementem ustroju sądownictwa - istotną materialną gwarancją niezawisłości sędziego. Nie jest bowiem przypadkiem, że unormowanie to znajduje się w bezpośrednim sąsiedztwie postanowienia ustanawiającego zasadę niezawisłości sędziów ( art. 178 ust. 1 Konstytucji). Najważniejszym aspektem wynagrodzenia godnego urzędu sędziego jest, by sposób ustalania jego wysokości był oparty na obiektywnych, wymiernych przesłankach i działał z mocy samej ustawy - niejako "automatycznie", bez potrzeby podejmowania w tej sprawie ocennych decyzji, które mogłyby być instrumentem nacisku na sędziów. Istotna jest, oczywiście, także sama wysokość wynagrodzenia, które powinno zapewniać bezpieczeństwo finansowe sędziemu i jego rodzinie, rekompensować rygorystyczne ograniczenia w podejmowaniu innej działalności zarobkowej oraz sprzyjać budowaniu prestiżu urzędu sędziego.

Trybunał określił również tzw. nieprzekraczalne „warunki brzegowe”, które winny przyświecać działaniom ustawodawcy na analizowanej płaszczyźnie:

-

wynagrodzenia sędziów powinny być kształtowane w sposób wykluczający jakakolwiek uznaniowość - zarówno wobec całej grupy zawodowej - ze strony władzy wykonawczej, jak i w odniesieniu do poszczególnych sędziów, co do których niedopuszczalne jest uzależnianie jego wysokości od indywidualnej oceny ich pracy

-

wysokość wynagrodzenia sędziego, w tym rozpoczynającego karierę w zawodzie sędziowskim sędziego sądu rejonowego powinna znacząco przewyższać wysokość przeciętnego wynagrodzenia w sferze budżetowej

-

wynagrodzenie sędziów powinny w dłuższym okresie czasu wykazywać tendencję wzrostową nie mniejszą niż przeciętne wynagrodzenie w sferze budżetowej

-

w trudnej sytuacji budżetu państwa wynagrodzenia sędziów powinny być bardziej - niż wynagrodzenia innych funkcjonariuszy i pracowników sfery budżetowej - chronione przed nadmiernie niekorzystnymi zmianami

- niedopuszczalne jest obniżenie w drodze nominalnej wysokości wynagrodzenia sędziów, z wyjątkiem sytuacji, o której stanowi art. 216 ust. 5 Konstytucji (przekroczenia konstytucyjnego limitu zadłużenia). …Powinnością dwóch pierwszych władz ( ustawodawczej i wykonawczej) wynikającą z art. 178 ust. 2 Konstytucji jest stworzenie takiego mechanizmu wynagradzania sędziów, który uwolniłby ich od niepewności co do wysokości ich przyszłych dochodów i uniemożliwiałby jakiekolwiek manipulacje w stosunku do nich. Mechanizm ten powinien być stabilny i - bez zaistnienia szczególnie ważnych, konstytucyjnie legitymowanych przyczyn nie wolno zakłócać jego funkcjonowania.

W konsekwencji Trybunał Konstytucyjny uznał zakwestionowana regulacje - polegającą na jednorocznym "zamrożeniu" wynagrodzeń sędziów - za zgodna z Konstytucją, stwierdzając jednak, że uznanie konstytucyjności tego rozwiązania wynika z jego incydentalnego charakteru oraz z uwzględnienia trudnej sytuacji finansowej państwa, zagrażającej równowadze budżetowej, stanowiącej wartość konstytucyjną konkurencyjną wobec wartości określonych w art. 178 Konstytucji. Jednocześnie zamrożenie wynagrodzeń sędziów jest w ocenie Trybunału dopuszczalne tylko ze względu na inne wartości konstytucyjne i nie może być - nawet w sposób dorozumiany, czy sugerowany - środkiem dyscyplinującym jak mogłoby to wynikać z niektórych wypowiedzi przedstawicieli władzy wykonawczej.

W ocenie pozwanego, odnosząc się do dopuszczalności całkowitego zamrożenia (w 2021r.) i obniżenia przewidzianej ustawowo (art. 91 § 1 c ustawy Prawo o ustroju sądów powszechnych) waloryzacji wynagrodzeń sędziów (w roku 2022) i ich zgodności z art. 178 Konstytucji RP, podzielić należy poglądy wyrażone w orzecznictwie (wyrok Sądu Okręgowego w Bydgoszczy z dnia 1 sierpnia 2023 r. w sprawie o sygn. akt VI Pa 31/23) zgodnie z którymi zamrożenie (zawieszenie waloryzacji) wynagrodzeń w roku 202 Ir. było (w świetle cytowanego wcześniej wyroku Trybunału) uzasadnione, albowiem podyktowane wyjątkowością zaistniałej sytuacji i skalą zupełnie nieznanych dotąd wyzwań, jakie stanęły przed naszym państwem w związku ze stanem pandemii. W konsekwencji jako epizodyczne i wyjątkowe było dopuszczalne i nie ma podstaw, by przyjmować, że przepisy je wprowadzające (ustawa okołobudżetowa na 202Ir.) nie były zgodne z zapisami ustawy zasadniczej. Działania państwa nie sprowadzały się jedynie do zamrożenia wynagrodzeń sędziów, lecz również wprowadzane liczne mechanizmy ochronne np. tzw. „tarcze”, przewidujące zarówno łagodzenie ciężarów publicznoprawnych nałożonych na przedsiębiorców jak i ich bezpośrednie wsparcie finansowe, czy świadczenia dla pracowników, zleceniobiorców, którzy z powodu wprowadzanych pandemicznych ograniczeń pozostawali bez pracy lub których źródła utrzymania ulegały z tego powodu znacznemu ograniczeniu. Zaistniały tym samym przesłanki dla incydentalnego, wyjątkowego, podyktowanego siłą wyższą i przejściowego (tymczasowego) zamrożenia waloryzacji wynagrodzeń sędziowskich, wskazane w przywołanym wyżej wyroku. Nie naruszono także wspomnianych wcześniej warunków brzegowych, zresztą w samym uzasadnieniu ustawy wskazano na że ma ona mieć charakter jednorazowy.

Odnosząc się do zarzutu naruszenia zasady równego traktowania oraz zakazu dyskryminacji w życiu politycznym, społecznym oraz gospodarczym wskazać należy, że korelatem przestrzegania zasady równości jest zakaz dyskryminacji, wynikający z art. 32 ust. 2 Konstytucji. Oznacza on m.in. niedopuszczalność wprowadzania regulacji różnicujących sytuację prawną adresatów norm, wyłącznie oraz ze względu na indywidualne (osobowe) cechy adresata normy prawnej, takie jak płeć, wiek bądź pochodzenie społeczne (por. wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 5.07.2011 r., P 14/10, OTK-A 2011, nr 6, poz. 49.). Ustawa okołobudżetowa nie wprowadzała takiego zróżnicowania stosując tożsame zasady do sędziów sądów powszechnych. Na marginesie tylko wskazać należy, że sposób ukształtowania wynagrodzeń sędziów został wyodrębniony z systemu wynagrodzeń pozostałych pracowników sfery budżetowej gwarantując sędziom prawo do wynagrodzenia "odpowiadającego godności urzędu oraz zakresowi ich obowiązków" co z natury rzeczy różnicuje ich sytuację prawną jako grupy zawodowej.

W kontekście zarzutów naruszenia zasady ochrony praw nabytych oraz naruszenia zasady ochrony zaufania obywateli do państwa i stanowionego przez nie prawa, zwrócić należy uwagę, że nie istnieje konstytucyjne prawo sędziego do wynagrodzenia za pracę w określonej wysokości. Po pierwsze art. 178 ust. 2 Konstytucji jest zamieszczony w rozdziale VIII Konstytucji, regulującym pozycję ustrojową sądów, nie zaś w jej rozdziale II dotyczącym wolności i praw obywateli, a po drugie, użyte w nim sformułowanie "sędziom zapewnia się wynagrodzenie" (a nie "sędziowie mają prawo do wynagrodzenia") świadczy to o tym, że przepis ten nie ustanawia prawa podmiotowego sędziów, lecz obowiązek państwa - władz wykonawczej i ustawodawczej - polegający na zapewnieniu sędziom odpowiedniego wynagrodzenia, w celu stworzenia im właściwych warunków funkcjonowania i niezależności od tych dwóch władz. Podmiotowe prawo sędziego do wynagrodzenia w określonej wysokości wynika z ustawy zwykłej. Jednocześnie wskazać należy, że art. 178 ust. 2 Konstytucji nie jest źródłem praw podmiotowych sędziów. Nie chodzi w nim o ochronę interesów konkretnych osób piastujących urzędy sędziowskie, lecz o zobowiązanie państwa do określonego działania - zapewnienia sędziom wynagrodzenia spełniającego określone warunki, (por. wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 12.12.2012 r., K 1/12, OTK-A 2012, nr 11, poz. 134).

Pozwany podkreślał, że z zasady ochrony praw nabytych, do których odwołuje się Powódka, nie wynika to, że "każdy może zawsze ufać, iż prawne unormowanie jego praw i obowiązków nie ulegnie na przyszłość zmianie na jego niekorzyść. Ocena zależy od treści dokonywanych przez prawodawcę zmian i sposobu ich wprowadzenia, przy uwzględnieniu całokształtu okoliczności oraz konstytucyjnego systemu wartości" (por. wyroki Trybunału Konstytucyjnego z 28.04.1999 r., sygn. K 3/99, OTK ZU nr 4/1999, poz. 73 i z 13 marca 2000r., sygn. K 1/99, OTK ZU nr 2/2000, poz. 59).

Minimalny standard określony w art. 178 ust. 2 Konstytucji nie został naruszony poprzez kształtowanie wynagrodzenia w oparciu o ustawy okołobudżetowe, ponieważ wynagrodzenie Powódki nadal pozostaje znacząco wyższe od średniej wynagrodzeń w skali państwa, a przy tym, co należy podkreślić, przez ostatnie lata systematycznie wzrastało w oparciu o obiektywne kryteria.

Pozwany wskazywał na wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 8.11.2023r., w sprawie o sygn. akt K 1/23 (OTK-A 2023, nr 80) w którym wskazał on, iż analiza przepisów kształtujących sposób wynagradzania sędziów w latach 2021-2023 pozwala stwierdzić, że w każdym z ostatnich trzech lat budżetowych ustawodawca przyjął inną koncepcję co do konstrukcji tego mechanizmu. W ustawie okołobudżetowej na 2021 r. wzięto za podstawę ustalenia wynagrodzenia przeciętne wynagrodzenie w drugim kwartale roku poprzedzającego rok poprzedni (czyli 2019 r. zamiast 2020 r.) W ustawie okołobudżetowej na 2022 r. również zastosowano ten mechanizm, jednak zwiększono ponadto tę podstawę o 26 zł. Z kolei w 2023r. odstąpiono od jakiegokolwiek powiązania podstawy wynagrodzeń sędziowskich z wysokością przeciętnego wynagrodzenia. Każda z modyfikacji zasad wynagradzania sędziów na mocy ustawy okołobudżetowej miała więc w istocie rzeczy charakter tymczasowy, ponieważ co do zasady podstawa zasadniczych wynagrodzeń sędziowskich w sądach powszechnych ustalana jest na podstawie przepisów ustawy o ustroju sądów powszechnych.

Pozwany zgodził się z poglądem wyrażonym przez Trybunał Konstytucyjny, że wynagrodzenia sędziów w ostatnich latach kształtowane są przez ustawodawcę w sposób całkowicie uznaniowy - zarówno co do konstrukcji mechanizmu wynagradzania jak i tempa wzrostu płac. Taka praktyka nie zapewnia konstytucyjnej ochrony wynagrodzenia odpowiadającego godności urzędu sędziego oraz zakresowi jego obowiązków. Niemniej jednak nie można tracić z pola widzenia, że stwierdzenie niekonstytucyjności przepisów kształtujących wynagrodzenie sędziów w 2023 roku dotyczyło jedynie sytuacji w której odstąpiono całkowicie od powiązania wysokości wynagrodzenia sędziego z wysokością przeciętnego wynagrodzenia a nadto zasady tożsame planował ustawodawca wprowadzić ponownie w 2024 roku.

Przepisy ustaw okołobudżetowych z lat 2021-2022 mają charakter przepisów ogólnych i czasowych, a wyrok Trybunału Konstytucyjnego w sprawie o sygn. akt K 1/23 definitywnie położył kres dalszemu regulowaniu wysokości wynagrodzeń sędziów w oparciu o modyfikowane corocznie kryteria.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Powódka jest sędzią Sądu Rejonowego w Chełmnie od 17.09.2015 roku. W roku 2021 i 2022 wynagrodzenie zasadnicze powódki było ukształtowane według stawki II (mnożnik 2,17) oraz dodatek za długoletnią pracę (dekret z dnia 2.01.2020 r., 10.09.2020 r., 17.01.2022r. k. 15-17 akt sprawy- okoliczność bezsporna).

Niniejszy stan faktyczny w ocenie Sądu był wystarczający do wydania rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie. Pozwany nie negował warunków zatrudnienia powódki i przedstawił wyliczenia dokonane przez (...) Sądu Rejonowego w Chełmnie.

dowód: wyliczenia pozwanego k. 21.

U pozwanego obowiązuje Regulamin Pracy Sądu Rejonowego w Chełmnie, wprowadzony zarządzeniem z dnia 23.09.2021 r. nr (...) (k. 45-47).

Pozwany nie uznał roszczeń powódki.

dowód: pismo pozwanego z dnia 21.11.2023 r. k. 19.

Sąd zważył co następuje :

Według przepisu art. 91§lc ustawy z 27 lipca 2001 roku Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz.U. 2023 r. poz. 217 tekst jednolity) podstawę ustalenia wynagrodzenia zasadniczego sędziego w danym roku jest przeciętne wynagrodzenie w drugim kwartale roku poprzedniego, ogłaszane w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski" przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego na podstawie art. 20 pkt 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2022r. poz. 504) z zastrzeżeniem § 1d. Aby zapobiegać realnemu zmniejszeniu wartości uposażenia, w sytuacji kiedy to przeciętne wynagrodzenie jest niższe niż analogiczne ogłoszone w roku poprzedzającym, przyjmowana jest podstawa ustalenia wynagrodzenia zasadniczego sędziego w dotychczasowej wysokości (§ld).

Wynagrodzenie zasadnicze określa się w stawkach, z zastosowaniem mnożników podstawy ustalenia wysokości wynagrodzenia sędziego (art. 91§2 ustawy). Precyzuje je załącznik do wskazanej ustawy. O ile sędzia obejmujący stanowisko nabywa prawo do uposażenia w stawce pierwszej (por. art. 91a§l zd. 1 ustawy), przy zastosowaniu mnożnika 2,05 (załącznik), o tyle po upływie kolejnych pięciu lat pracy na danym stanowisku sędziowskim, przysługuje według stawki bezpośrednio wyższej. Powódka z racji orzekania w sądzie rejonowym, miała w okresie objętym pozwem ustalone uposażenie według stawki II (mnożnik 2,17) oraz dodatek za długoletnią pracę (dekret z dnia 2.01.2020 r., 10.09.2020 r., 17.01.2022r., k. 15-17 akt sprawy- okoliczność bezsporna).

Zgodnie z przepisem art. 91§7 ustawy na wartość uposażenia sędziów rzutuje dodatek za długoletnią pracę, wynoszący, począwszy od szóstego roku pracy, 5% wynagrodzenia zasadniczego i wzrastający po każdym roku o 1%, aż do osiągnięcia 20% wynagrodzenia zasadniczego.

Obecny model wynagrodzeń sędziów stanowi konsekwencję wejścia w życie ustawy z dnia 20 marca 2009 roku o zmianie ustawy - Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 56, poz. 459). Jego istotę sprowadzić należy do ustalenia niewaloryzowanego iloczynu przeciętnego wynagrodzenia w II kwartale roku poprzedzającego i stosownego mnożnika. Wcześniej, był to, podlegający waloryzacji, iloczyn kwoty bazowej i owego mnożnika. W nowej koncepcji ustawodawca przyjął więc nie waloryzację, lecz koncepcję progresywnego wynagrodzenia. Oczywistym pozostaje, że celem tych przepisów było uniezależnienie wysokości świadczeń od wahań koniunktury gospodarczej, w tym przejściowych trudności finansowych kraju. Przedstawiona konstrukcja wiążąca wynagrodzenia sędziów z przeciętnym wynagrodzeniem chroni je przed związanym z inflacją spadkiem siły nabywczej i dzięki mechanizmowi swoistej samoczynnej i zobiektywizowanej podwyżki wynagrodzenia zasadniczego i dodatków funkcyjnych, gwarantując, że wynagrodzenia sędziów będą zmieniały się in plus w wypadku dobrej kondycji gospodarki.

Zmiany w zasadach wynagrodzeń sędziów nastąpiły w roku 2021 na podstawie art. 12 ust. 1 ustawy z 19 listopada 2020 roku o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2021 (Dz.U. 2020 r. poz. 2400). Wtedy to określono, że podstawę ustalenia wynagrodzenia zasadniczego sędziego w 2021 roku stanowić będzie przeciętne miesięczne wynagrodzenie w II kwartale 2019 roku, ogłaszane w trybie i na podstawie wcześniej przedstawionej ustawy.

Z kolei następna zmiana w zasadach ustalania wynagrodzenia sędziego nastąpiła w 2022 roku. W art. 8 ust. 1 ustawy 17 grudnia 2021 roku o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2022 (Dz.U. 2022 r. poz. 2445) jako podstawa kształtowania wynagrodzeń sędziowskich w roku 2022 przyjęte zostało przeciętne wynagrodzenie z II kwartału, ale roku 2020, powiększone o kwotę 26,00 złotych. Jej celem było zwiększenie wartości świadczenia o 4,6% adekwatnie do podwyżek świadczeń dla pracowników tzw. sfery budżetowej. Należy także podnieść, że w ustawie z 1 grudnia 2022 roku o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2023, wskazano w art. 8 ust. 1, że w roku 2023 podstawę ustalenia wynagrodzenia zasadniczego sędziego, o której mowa w art. 91§lc ustawy Prawo o ustroju sądów powszechnych, stanowi kwota 5.444,42 złotych. Stało się tak w sytuacji kiedy wartość przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w II kwartale 2022 roku - wynosiła 6.156,25 złotych (Komunikat Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z dnia 9 sierpnia 2022 roku w sprawie przeciętnego wynagrodzenia w drugim kwartale 2022 roku).

Wprowadzając odstępstwa od systematycznego, corocznego kształtowania wynagrodzeń sędziów w oparciu o przeciętne wynagrodzenie z II kwartału roku poprzedzającego, ustawodawca nie dokonał przy tym żadnej zmiany unormowania art. 91§lc ustawy Prawo o ustroju sądów powszechnych, ani też nie zawiesił formalnie jego mocy obowiązującej. W sytuacji wątpliwości dotyczącej mocy obowiązującej przepisów o sprzecznej treści, zawartych w aktach prawnych wydanych w różnym czasie i w wypadku, gdy przepisy późniejsze nie uchylają wcześniejszych, należy przyznać prymat przepisowi późniejszemu, zgodnie z zasadą lex posteriori derogat legi priori (por. uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 27 maja 1993 roku, I PZP 12/03 nie publ, wyrok z dnia 12 kwietnia 1994 roku, I PRN 12/94 z dnia 21 czerwca 1994 roku, I PRN 38/94,). Warto również wskazać, że technika legislacyjna polegająca na uchyleniu mocy obowiązującej przepisu ustawy Prawo o ustroju sądów powszechnych przez późniejszy przepis tej samej rangi i przy braku wyraźnej klauzuli derogacyjnej, co do zasady można uznawać jako dopuszczalną i zgodną z normami rangi konstytucyjnej. Warunkiem zastosowania powołanej techniki jest jedynie to, aby normy prawne nie były stanowione jednocześnie i aby norma późniejsza nie była hierarchicznie niższa od normy wcześniejszej (por. orzeczenia TK z dnia 8 listopada 1994 roku, I P 1/94, z dnia 12 stycznia 1995 roku, K 12/94, OTK 1995 rok, cz. II, poz. 2 s. 26).

Podkreślić również należy, że ustawy okołobudżetowe są w systemie źródeł prawa aktami posiadającymi tożsamą moc, jak zwykłe ustawy. Odmienne ich usytuowane lub przypisanie im innego znaczenia, wymagałoby wyraźnej podstawy konstytucyjnej. Tym samym każda ustawa późniejsza może uchylić wcześniejszą, jak i ustanowić czasowe wyjątki od jej postanowień (por. orzeczenie TK z dnia 21 listopada 1994 roku, K 4/94, OTK 1994 cz. II poz. 39).

Zauważyć należy, iż rolą tzw. Ustaw okołobudżetowych jest jedynie zapewnienie realizacji ustawy budżetowej a nie kształtowanie nowych praw i obowiązków. Co do zasady Sąd powinien zastosować przepis ustawy późniejszej o ile jednak obie regulacje były zgodne z Konstytucją.

Istota niniejszej sprawy, nie tyle dotyczyła relacji między wzajemnie wykluczającymi się przepisami powołanych ustaw, ile raczej zgodności poczynań ustawodawczych i wykreowanego na nowo modelu kształtowania wynagrodzeń sędziów z normami rangi konstytucyjnej.

Zgodność przepisu prawa z przepisami konstytucyjnymi niezbędna w każdej dziedzinie prawa jest szczególnie ważna tam, gdzie chodzi o podstawowe zasady demokratycznego państwa prawnego takie jak zasada retroaktywności, zachowanie odpowiedniej vacatio legis, ochrona praw nabytych. Są to bowiem zasady i wartości stanowiące podstawę porządku prawnego i gwarancję praworządności.

Trybunał Konstytucyjny jest organem dysponującym kompetencją do eliminacji przepisu z obrotu prawnego. Tylko ten organ może w sposób władczy orzec, iż zaskarżony przepis ustawy jest zgodny z Konstytucją, względnie pozbawić go mocy obowiązującej w razie jego niekonstytucyjności (art. 190 Konstytucji RP). Sąd natomiast jest obowiązany stosować ustawę, bowiem według art. 178 ust. 1 Konstytucji RP sędziowie podlegają tylko Konstytucji i ustawom. Warto również podkreślić, że artykuł 188 Konstytucji RP zastrzega do wyłącznej kompetencji Trybunału Konstytucyjnego orzekanie w wymienionych w nim sprawach bez względu na to, czy rozstrzygnięcie ma mieć charakter powszechnie obowiązujący, czy też ma ograniczać się tylko do indywidualnej sprawy. Sąd może zaś w trybie art. 193 Konstytucji RP skierować do Trybunału pytanie prawne dotyczące zgodności aktu normatywnego z normami rangi konstytucyjnej.

Należy wskazać na przepis art. 59 ust. 1 pkt. 4 ustawy z 30 listopada 2016 roku o organizacji i trybie postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym (Dz.U. 2019 poz. 2393 ze zm.). Obliguje on w istocie Trybunał do umorzenia postępowania jeżeli akt normatywny w zakwestionowanym zakresie utracił moc obowiązującą przed wydaniem orzeczenia przez Trybunał. Tak też stało się z kwestionowanymi ustawami tzw. okołobudżetowymi, obowiązującymi w latach 2021-2022, które obowiązywały jedynie przez rok we wskazanym czasokresie.

W uchwale z 4 lipca 2001 roku, w sprawie III ZP 12/01, Sąd Najwyższy podkreślił, że odmowa zastosowania przepisu ustawy uznanego przez sąd za sprzeczny z Konstytucją nie narusza kompetencji Trybunału Konstytucyjnego. Istota tego stanowiska bazowała na wskazaniu, że przedmiot orzekania sądu dotyczy indywidualnego stosunku społecznego, a Trybunał Konstytucyjny orzeka o prawie. Wykonując władzę sądowniczą (art. 10 ust. 2 Konstytucji) sąd sprawuje wymiar sprawiedliwości (art. 175 ust. 1 Konstytucji). Z kolei rola Trybunału przypomina bardziej władzę ustawodawczą tzw. ustawodawcy negatywnego (mimo że art. 10 ust. 2 Konstytucji zalicza go do władzy sądowniczej).

Art. 8 ust. 2 Konstytucji RP, stanowi, że jej unormowania stosowane są bezpośrednio. Dojdzie do tego zapewne wtedy, kiedy sąd stwierdzi konflikt między normami (zasadami, wartościami) konstytucyjnymi a przepisem ustawy, który ma zastosować. Poprzez taki zabieg sąd nie wyeliminuje przebieg kwestionowanego przepisu z obrotu prawnego, lecz odmówi jego zastosowania w indywidualnej sprawie. Staje się to często aktualne w stosunkach prawa pracy. Do bezpośredniego zastosowania Konstytucji sensu stricto doszło np. w wyroku ówczesnej Izby Administracyjnej, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Sądu Najwyższego (obecnie Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych) z dnia 7 grudnia 1999 r., I PKN 438/99, w którym odmówiono zastosowania w sprawie regulacji ustawowej zawartej w art. 240 § 3 pkt 1 k.p.

W świetle zaś realiów rozpoznawanej sprawy szczególne znaczenie ma pogląd wyrażony przez Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 20 lipca 2021 roku ( (...), LEX nr 3232398). Sąd ten przyjął, że dopuszczalność stosowania tzw. „rozproszonej kontroli konstytucyjnej" przez sądy ma miejsce w sytuacjach oczywistych, tj. wówczas, gdy w przeszłości Trybunał Konstytucyjny orzekał już o normie analogicznej do normy, która ma być zastosowana w danej sprawie, albo w przypadku powtórzenia niekonstytucyjnej normy przez ustawodawcę. W ten nurt wpisuje się wyrok z dnia 17 marca 2016 roku, V CSK 377/15 (OSNC 2016 nr 12, poz. 148), w którym Sąd Najwyższy co prawda potwierdził zasadę, że do orzekania o niekonstytucyjności ustaw i ich poszczególnych przepisów jest powołany wyłącznie Trybunał Konstytucyjny, ale przyjął, iż rozpoznawana przez niego sprawa jest wyjątkowa, gdyż niezgodność przepisu z Konstytucją jest oczywista, a ocena taka ma dodatkowe wsparcie w wyroku Trybunału Konstytucyjnego, który stwierdził uprzednio niezgodność z Konstytucją przepisu o takim samym brzmieniu co w obowiązującej obecnie ustawie. Pogląd ten podtrzymano w późniejszych orzeczeniach (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 lutego 2018 r., V CSK 230/17).

Powódka odwołała się do wyroku Trybunału Konstytucyjnego wydanego 12 grudnia 2012 roku w sprawie K 1/12. Została ona zainicjowana wnioskiem Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego o zbadanie zgodności: art. 22 i art. 23 ustawy z dnia 22 grudnia 2011 r. o zmianie niektórych ustaw związanych z realizacją ustawy budżetowej (Dz. U. Nr 291, poz. 1707) ze wskazanymi wniosku przepisami konstytucyjnymi (głównie art. 2, art. 178 ust. 2 i art. 216 ust. 5 oraz art. 220).

Niniejszy spór jest tożsamy prawnie z zagadnieniem rozstrzyganym przez Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 12.12.2012 r. Kwestionowaną ustawą okołobudżetową ustawodawca unormował bowiem podstawę ustalenia wynagrodzenia zasadniczego sędziego oraz sędziego Sądu Najwyższego (art. 22 ust. 1 i art. 23 ust. 1) w roku 2012, w postaci przeciętnego wynagrodzenia w drugim kwartale 2010 roku. Odstąpił więc od ogólnej zasady ustalenia go w oparciu o przeciętne wynagrodzenie z II kwartału roku poprzedniego. W sferze faktycznej wynagrodzenia tej grupy pozostały w 2012 roku na tym samym poziomie, co w 2011 roku.

Ustawodawca rozstrzygnął o wynagrodzeniach sędziów w innych aktach, niż pragmatyki służbowe, bez uchylenia ich mocy obowiązującej (por. sprawy I PKN 55/97, czy I PKN 3/97). Ów spór dotyczył art. 5 ust. 2 i 3 ustawy z 10 grudnia 1993 roku o kształtowaniu środków na wynagrodzenia w państwowej sferze budżetowej w 1994 roku (Dz.U nr 129, poz. 601), które to w 1994 roku miały zastosowanie do określenia wynagrodzeń i wyłączały bieżącą waloryzację przewidzianą w ówczesnym np. art. 71 ustawy z 20 czerwca 1985 roku Prawo o ustroju sądów powszechnych.

Zamrożenie wynagrodzeń było koniecznością zachowania równowagi budżetowej jako wartości konstytucyjnie chronionej. Rada Ministrów przyjęła założenia do projektu budżetu państwa na rok 2012, przewidujące "zamrożenie" funduszu wynagrodzeń w jednostkach sfery budżetowej oraz zastosowanie dyscyplinującej reguły wydatkowej, co było działaniem niezbędnym dla utrzymania założonego poziomu deficytu budżetu państwa oraz stanowiło element przeciwdziałający przekroczeniu II progu ostrożnościowego. Zamrożenie wynagrodzeń w odniesieniu do większości pracowników sfery budżetowej trwało zresztą już kolejny rok (od 2009 roku). Natomiast ustalenie wynagrodzenia sędziów na poziomie roku 2011 uznano za rozwiązanie epizodyczne, uzasadnione wyjątkową sytuacją finansów publicznych i nie powodującą zmiany samych zasad ustalania tych wynagrodzeń. Za sprawiedliwy uznano podział kosztów działań zmierzających do zwalczenia skutków kryzysu pomiędzy wszystkie grupy społeczne.

Warto zresztą dodać, że w stanowisku prezentowanym podczas postępowania przed TK podkreślano inne, realne działania oszczędnościowe, zmierzające do ograniczenia nierównowagi finansów publicznych. Stanowiły je w szczególności: - wprowadzenie wydatkowej reguły dyscyplinującej, czyli ograniczenie wzrostu wydatków dyskrecjonalnych i nowych wydatków prawnie zdeterminowanych do poziomu inflacji powiększonej o 1%;

- wzmocnienie systemu zarządzania płynnością budżetu państwa, polegające na obowiązku lokowania przez jednostki sektora finansów publicznych wolnych środków na rachunku Ministra Finansów,

- ustalenie docelowej reguły wydatkowej (zasady, że wzrost wydatków budżetu państwa na zadania publiczne nie może przekroczyć średniookresowego tempa wzrostu (...)), wspierającej stabilność finansów publicznych,

- wprowadzenie planowania wieloletniego, również w jednostkach samorządu terytorialnego,

- wprowadzenie nakazu zrównoważenia (lub uzyskania nadwyżki) części bieżącej budżetów jednostek samorządu terytorialnego (wydatki bieżące mogą być wyższe od osiągniętych dochodów bieżących powiększonych o nadwyżkę budżetową jedynie o kwotę wynikającą z realizacji wydatków bieżących dokonywanych z udziałem środków z bezzwrotnej pomocy zagranicznej),

- opracowanie dodatkowej reguły stabilizującej wynik finansowy samorządów,

- zwiększenie wpływów z dywidend,

- pozyskanie dochodów ze sprzedaży uprawnień do emisji gazów cieplarnianych, - "zamrożenie" skali podatkowej w podatku dochodowym od osób fizycznych, - ograniczenie możliwości odliczenia podatku od towarów i usług przy nabyciu samochodów z "kratką" i brak możliwości odliczania podatku naliczonego od paliwa wykorzystywanego do ich napędu,

- zniesienie ulgi na biokomponenty w podatku akcyzowym i podwyższenie jego stawki na olej napędowy i papierosy,

-wprowadzenie podatku od wydobycia niektórych kopalin,

-wdrożenie systemu automatycznego nadzoru nad ruchem drogowym, - zmniejszenie krajowych uzupełniających dopłat bezpośrednich, - przeprowadzenie zmian w systemie emerytalnym - zmniejszenie składki przekazywanej przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych do otwartych funduszy emerytalnych,

- dążenie do stopniowego zrównania i podwyższania wieku emerytalnego oraz ograniczenie wcześniejszego przechodzenia na emeryturę,

- obniżenie wysokości zasiłku pogrzebowego.

Nie mniejsze znaczenie miał fakt, że realna sytuacja finansów publicznych wyznaczona była przekroczeniem I progu oszczędnościowego, a relacja długu publicznego do (...) wyniosła 54,9%. Ze względu na przekroczenie wartości referencyjnej deficytu sektora instytucji rządowych i samorządowych - Rada Unii Europejskiej, zgodnie żart. 104Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską, zaleciła ograniczenie deficytu do wartości poniżej 3% (...), najpóźniej w 2012 r. Polska została w tym czasie objęta tzw. procedurą nadmiernego deficytu. Jej sytuacja była więc monitorowana przez instytucje Unii Europejskiej, a w razie stwierdzenia braku działań naprawczych, mogły zostać nałożone sankcje finansowe (vide uzasadnienie wyroku TK w sprawie K 1/12 w zakresie zawierającym prezentację stanowisk stron).

Trybunał Konstytucyjny uznał zakwestionowaną regulację, polegającą w istocie na jednorocznym "zamrożeniu" wynagrodzeń, za zgodną z Konstytucją. W dużej mierze, jak uzasadniał, stanowisko to wynikało z incydentalnego charakteru rzeczonego rozwiązania oraz z uwzględnienia trudnej sytuacji finansowej państwa, zagrażającej równowadze budżetowej, stanowiącej wartość konstytucyjną, konkurencyjną wobec wartości określonych w art. 178 Konstytucji RP.

Określono jednak pewne wskazówki, czy warunki brzegowe ilustrujące kierunek właściwych poczynań ustawodawcy w analizowanym zakresie:

- wynagrodzenia powinny być kształtowane w sposób wykluczający jakąkolwiek uznaniowość ze strony władzy wykonawczej;

- wynagrodzenia powinny w dłuższym okresie czasu wykazywać tendencję wzrostową, nie mniejszą, niż przeciętne wynagrodzenie w sferze budżetowej;

- w trudnej sytuacji budżetu państwa wynagrodzenia powinny być bardziej, niż wynagrodzenia wszystkich innych funkcjonariuszy i pracowników sfery budżetowej - chronione przed nadmiernie niekorzystnymi zmianami.

- niedopuszczalne jest obniżenie w drodze normatywnej nominalnej wysokości wynagrodzenia, z wyjątkiem sytuacji, o której stanowi art. 216 ust. 5 Konstytucji (przekroczenia konstytucyjnego limitu zadłużenia).

Trybunał podkreślił, że w demokratycznym państwie prawa, opartym na trójpodziale władz, nie jest dopuszczalne, by jedna z nich, była przez pozostałe władze osłabiana, co mogłoby w konsekwencji prowadzić do uzależnienia od pozostałych władz i obniżać jej autorytet. Wskazano w szczególności, że zamrożenie wynagrodzeń może być tolerowane tylko wyjątkowo, ze względu na inne wartości konstytucyjne, w szczególności, ze względu na trudności budżetowe państwa, jeżeli występuje w kontekście szerszego programu oszczędnościowego. Nie może w żadnym wypadku stać się ono systematyczną praktyką. Z uwagi na brak możliwości wykreowania sztywnych reguł, ocena ewentualnych kolejnych regulacji musi uwzględniać uwarunkowania społeczno-gospodarcze i cały kontekst normatywny.

W oparciu zatem o prezentowane rozważania i wskazywane kryteria oceny regulacji wynagrodzeń, poddać należy w niniejszej sprawie ocenie realia i uzasadnienie rozwiązań normatywnych, jakie legły u podstaw odstąpienia w 2021 roku i 2022 roku od wyznaczonych pragmatyką służbową, zasad ustalania wynagrodzeń sędziowskich.

W założeniach do budżetu państwa na rok 2021 przewidziano zamrożenie funduszu wynagrodzeń w jednostkach państwowej sfery budżetowej oraz pozostałych jednostkach sektora finansów publicznych. Jak uzasadniano, w związku z ówczesną sytuacją gospodarczą kraju, spowodowaną epidemią (...)19, nastąpiła konieczność zamrożenia wynagrodzeń osób (w tym sędziów i prokuratorów), dla których podstawę obliczenia wynagrodzenia stanowi przeciętne wynagrodzenie w drugim kwartale roku poprzedniego ogłaszane przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego. Co dość znamienne, projektodawca w sposób wyraźny wskazał, że przepisy niniejszej ustawy spowodują „zamrożenie" systemowej waloryzacji wynagrodzeń sędziów i prokuratorów tylko w roku 2021. Powyższa propozycja miała mieścić się w ramach całości zmian związanych z „zamrożeniem" wielkości wynagrodzeń w sektorze finansów publicznych w celu zapewnienia równowagi budżetowej stanowiącej wartość konstytucyjną, od której zależy zdolność państwa do działania i wypełniania jego zadań.

W uzasadnieniu projektu ustawy budżetowej na rok 2022 dowodzono, że przygotowany został z uwzględnieniem aktualnej sytuacji makroekonomicznej. Gospodarka ciągle odczuwała skutki wywołane wybuchem pandemii (...)19 w 2020 roku. Jednakże, wraz z łagodzeniem ograniczeń, powraca już na ścieżkę wzrostu. Najnowsze szacunki GUS dotyczące Produktu K. (...) za II kwartał 2021 roku wskazują na wzrost w ujęciu realnym o 10,9% rok do roku, wobec spadku o 8,3% w analogicznym okresie 2020 r. Według prognoz służących do opracowania projektu ustawy budżetowej na rok 2022 (...) w 2021 roku zwiększy się o 4,9% (po spadku o 2,7% rok wcześniej), a w przyszłym roku tempo jego wzrostu wyniesie 4,6%. Z uwagi na trwający proces uzgodnień Krajowego Programu O. i Zwiększania Odporności ( (...)), w prognozie nie uwzględniono jego wpływu. Jego realizacja stanowi główny, pozytywny czynnik ryzyka. Przewidziany ustawą deficyt wynosił ok. 30 miliardów złotych.

Pozostając w kontekście finansów publicznych należy podnieść, że z komunikatu Ministra Finansów, dostępnego na stronach internetowych (Ministerstwo Finansów Departament Długu Państwowego) wynikało, że relacja Państwowego Długi Publicznego do (...) w 2020 roku wyniosła 48,00%. Wzrosła tym samym w porównaniu do 2019 roku o 4,6 punktów procentowych.

Także według danych Ministerstwa Finansów, deficyt państwa w roku 2021 wyniósł (...),4 mln a w 2022 roku deficyt wyniósł (...),1 mln. Można wyciągnąć wniosek, że w spornych okresach zadłużenie państwa w stosunku do (...) malało. Według informacji zamieszczonej na stronie Ministerstwa (...) i (...) wzrost (...) w roku 2021 wyniósł 6,9 %, a w 2022 roku miało wartość 5,1 % co oznacza dla Polski stabilny rozwój gospodarczy. Jedynie w roku 2020 spadek (...) nastąpił o 2 %.

Według resortu P. w stosunku do (...) wyniosło w 2021 roku 44,1% (wobec 47,8 % rok wcześniej) a zadłużenie (...) 54,2% (wobec 57,4% rok wcześniej). Oznaczało to, że nastąpił spadek o 3,7 punktu procentowego w przypadku P. oraz o 3.2 punktu procentowego w przypadku (...). Natomiast według Ministerstwa Finansów w roku 2022, na koniec 4 kwartału 2022 roku, relacja P. do (...) wynosiła 39,4 % i spadła o 4,3 punktu procentowego w stosunku do roku 2021.

W roku 2020 rząd podejmował czynności zmierzające do ochrony państwa przed skutkami C.-19. Pierwszą z nich stanowiła ustawa z dnia 2 marca 2020 roku, o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem (...) 19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych. W założeniu wprowadzała ona rozwiązania wspierające gospodarkę, przedsiębiorstwa i osoby zatrudnione w trakcie trwania pandemii.

W drugim kwartale 2020 roku, na który przypadłe większość ograniczeń, unijne (...) spadło o 13,9 procent, a bezrobocie wzrosło o 2,7 procent. Były to najostrzejsze odnotowane spadki od czasów rozpoczęcia pomiarów w 1995 roku. Polska gospodarka straciła w drugim kwartale 2020 roku ponad 8 procent (...). To największy spadek polskiej gospodarki od czasów reform przeprowadzonych przez wicepremiera L. B. w latach 1990-1991. W przeliczeniu na kwoty bezwzględne, pierwszy tzw. lockdown kosztował 25 miliardów zł w samym spadku (...) rok do roku w drugim kwartale. Do tej kwoty należy dodać ogromne fundusze, jakie państwo musiało pożyczyć na rynku. Zadłużenie sektora rządowego w okresie do końca września 2020 roku wzrosło o 252 mid zł. To pozwala stwierdzić, że pierwszy etap lockdown-u kosztował co najmniej 277 mld zł.

Zamrożenie wynagrodzeń za rok 2021 roku dotyczyło wielu grup zawodowych z sektora publicznego i wynikało z istotnego pogorszenia stanu finansów publicznych w związku z nagłymi i nieprzewidzianymi wydatkami związanymi z niwelowaniem skutków tzw. lockdownu.

Dodatkowo należy zwrócić uwagę, że zgodnie z obwieszczeniem Ministra Finansów z 25 maja 2022 roku, na koniec roku budżetowego 2021 relacja do produktu krajowego brutto kwoty państwowego długu publicznego wyniosła 43,8%, a na koniec 2022 relacja ta spadła do 39,3%. Wartości powyższe są zatem relatywnie niskie. Były one niższe od tej uwzględnianej przez TK w sprawie 1/12, a jeszcze dalej do ryzyka uruchomienia procedur naprawczych (rozpoczętych przez KE w 2009 roku, kiedy to deficyt przekraczał 3 % (...)) w wypadku przekroczenia przez dług publiczny trzech piątych wartości rocznego produktu krajowego brutto.

Już tylko zatem prezentowane dane oznaczają, że przepisy żadnej z wymienianych w uzasadnieniu ustaw tzw. okołobudżetowych nie zostały uchwalone w warunkach poważnych trudności budżetowych, zagrażających równowadze finansów publicznych, co per se nie uzasadnia nagłego wycofania się ustawodawcy z reguł ustalania wynagrodzeń sędziów, godząc tym samym w zasadę ochrony zaufania obywatela do państwa i stanowionego prawa. Tymczasem dopiero przekroczenie wartości określonej w unormowaniu art. 216 ust. 5 Konstytucji RP utożsamiane jest z krytyczną kondycją finansów publicznych. Nawet gdyby przyjąć, że nieprzekraczalna relacja 3/5 pomiędzy długiem publicznym a wartością rocznego (...) powinna odnosić się nie do długu liczonego według metodyki krajowej, lecz do długu liczonego według metodyki unijnej, który z uwagi na swoją konstrukcję, dużo bardziej transparentnie przedstawia rzeczywisty stan zadłużenia państwa, to nie istniało w analizowanym czasokresie ryzyko jej przekroczenia.

Reasumując, same założenia budżetowe i ich uzasadnienie, zwłaszcza dotyczące wartości deficytu, nie zbliżały się więc do zagrożeń wskazanych w Konstytucji RP (art. 216 ust. 5). Trudno więc zasadnie dowodzić, że mamy do czynienia z konieczną sytuacją ukonkretnienia warunków absolutnej wyjątkowości odejścia do zasad w roku 2021 i 2022.

Porównania sytuacji gospodarczej pozwalają na stwierdzenie, że o ile w 2011 roku mieliśmy do czynienia z bardzo konsekwentnym, wskazanym wcześniej programem oszczędnościowym, o tyle w latach 2020-2022 takiej tendencji dostrzec nie można.

Wiele poczynań władzy ustawodawczej i wykonawczej w tej materii kłóci się z przyjętym wobec sędziów uzasadnieniem rozwiązania płacowego na rok 2021 i 2022. Kontynuowano płatność tzw. 13 emerytur, w oparciu o rozwiązanie przyjęte ustawą z 9 stycznia 2020 roku o dodatkowym rocznym świadczeniu pieniężnym dla emerytów i rencistów. Co więcej, zmieniono charakter świadczenia z jednorazowego na stałe. Zgodnie z ustawą z dnia 21 stycznia 2021 roku o kolejnym w 2021 roku dodatkowym rocznym świadczeniu pieniężnym dla emerytów i rencistów (Dz. U. z 2022 r. poz. 2235), wypłacona została 14. emerytura - jako kolejne obok 13. emerytury dodatkowe świadczenie pieniężne.

Według danych dostępnych na stronach internetowych Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, koszt wypłaty 13 i 14 emerytury dla państwa w 2021 roku wyniósł wydatek w wysokości 22 mld a w 2022 r roku 25 mld.

Należy podnieść, że dokonano zmian w zasadach wynagradzania między innymi w ustawie z 17 września 2021 roku o zmianie ustawy o wynagrodzeniu osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 1834), która zmieniła ustawę z 21 listopada 2021 roku o pracownikach samorządowych (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1282, ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 1834). Ustawa nowelizująca i nowe rozporządzenie Rady Ministrów z 25 października 2021 roku w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych (Dz.U. poz. 1960) weszły już w życie 1 listopada. Ze wskazaną datą weszły w życie istotne zmiany dotyczące wynagrodzeń osób wchodzących w skład organów wykonawczych jednostek samorządu terytorialnego oraz diet radnych, które w sposób istotny zwiększyły wartość ich uposażeń. Minimalne wynagrodzenie ww. osób nie może być niższe niż 80% maksymalnego wynagrodzenia określonego dla poszczególnych stanowisk w przepisach wydanych na podstawie art. 37 ust. 1 tejże ustawy, ustalono przy tym, że maksymalne wynagrodzenie na danym stanowisku stanowi suma maksymalnego poziomu wynagrodzenia zasadniczego oraz maksymalnego poziomu dodatku funkcyjnego, a w przypadku wójtów (burmistrzów, prezydentów miast), starostów oraz marszałków województwa także kwoty dodatku. Po drugie podniesiono poziom maksymalnego wynagrodzenia ww. osób decydując, że nie może ono przekroczyć w okresie miesiąca 11,2-krotności kwoty bazowej określonej w ustawie budżetowej dla osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe na podstawie przepisów ustawy z dnia 23 grudnia 1999 roku o kształtowaniu wynagrodzeń w państwowej sferze budżetowej oraz o zmianie niektórych ustaw. Przed nowelizacją maksymalny poziom nie mógł przekroczyć 7 krotności kwoty bazowej. W ustawie budżetowej na rok 2021 kwota ta została określona na poziomie 1 789,42 zł. Oznacza to wzrost maksymalnego wynagrodzenia o 60% z 12.525,94 zł na 20.041,50 zł. Konsekwencją powyższych zmian ustawowych jest wydanie przez Radę Ministrów rozporządzenia z dnia 25 października 2021 roku w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych. W. ono w życie, podobnie jak ustawa nowelizująca, z dniem 1 listopada 2021 roku. Określa ono maksymalny poziom wynagrodzenia zasadniczego (kwota w złotych) wójtów (burmistrzów, prezydentów miast), starostów i marszałków województw oraz maksymalny poziom dodatku funkcyjnego (kwota w złotych). Przykładowo dla wójta czy burmistrza w gminie do 15.000 mieszkańców określono maksymalny poziom wynagrodzenia zasadniczego na poziomie 10.250 zł, zaś maksymalny poziom dodatku funkcyjnego na poziomie 3.150 zł.

Ustawa nowelizująca dokonała także zmian we wszystkich trzech ustrojowych ustawach samorządowych w zakresie maksymalnego poziomu diet przysługujących radnym. Po nowelizacji wysokość diet przysługujących radnemu nie może przekroczyć w ciągu miesiąca łącznie 2,4 krotności kwoty bazowej określonej w ustawie budżetowej dla osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe na podstawie przepisów ustawy z dnia 23 grudnia 1999 r. o kształtowaniu wynagrodzeń w państwowej sferze budżetowej oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. z 2020 r. poz. 1658). Tym samym maksymalna dieta radnego może wynieść 4.294,61 zł zamiast dotychczasowych 2.684,13 zł (1,5 krotności kwoty bazowej). Także w tym przypadku znowelizowane przepisy mają zastosowanie do ustalania wysokości diet od dnia 1 sierpnia 2021 roku.

Ponadto na mocy rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 lipca 2021 roku, z d (Dz.U 2021 r. poz. 1394) z dniem 1 sierpnia 2021 roku zmienione zostało rozporządzenie w sprawie szczegółowych zasad wynagradzania osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe. Jego zapisy w sposób istotny zwiększały mnożniki kwoty bazowej, stanowiącej podstawę ustalenia wartości uposażenia osób nim objętych. Wreszcie z mocy ustawy z dnia 17 września 2021 roku o zmianie ustawy o wynagrodzeniu osób zajmujących kierownicze, stanowiska państwowe oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz 1834) ze skutkiem od 1 listopada 2021 roku zwiększono wartość uposażenia Prezydenta RP.

Powołane rozwiązania dotyczące wzrostu wydatków państwa jest zilustrowaniem niekonsekwencji ustawodawcy i braku korelacji między rozwiązaniami wprowadzonymi ustawami okołobudżetowymi z 2020 i 2021 roku, a uzasadnieniem takiego rozwiązania.

Zgodnie z art. 2 Konstytucji RP Rzeczpospolita Polska jest demokratycznym państwem prawnym, urzeczywistniającym zasady sprawiedliwości społecznej. Już usytuowanie tej klauzuli w normach konstytucyjnych nakazuje jej przyznać wysoki prymat i miejsce. Dostrzegając jej ogólnikowość i konieczność wykładni przez organy stosujące Konstytucję, zanegować jednak należy, aby była ona dowolna. Zakłada ona swoiste minimum i wyrażające ją formuły prawne. Istotne jest, że z zasady państwa prawnego wyprowadzono zasady pochodne. Jedną z nich stanowi zasada ochrony zaufania obywateli do państwa i stanowionego przez nie prawa. Nieodmiennie związana jest z bezpieczeństwem prawnym. W świetle tej zasady adresaci norm prawnych mają prawo oczekiwać, że regulacja prawna nie zostanie zmieniona na ich niekorzyść w sposób arbitralny i zaskakujący (zob. np. wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 4 listopada 2015 roku, w sprawie K 1/14, oraz wyrok z 19 listopada 2008 roku w sprawie Kp 2/08). Nie oznacza to oczywiście, że określone unormowanie, regulujące uprawnienia płacowe, czy inne prawa lub obowiązki obywateli nie mogą zostać nigdy zmienione. Istotny warunek brzegowy zakłada, aby kreowane zmiany nie były dla jednostki zaskakujące i nie miały charakteru arbitralnego.

Z prezentowaną zasadą konstytucyjną związana jest zasada pewności prawa (bezpieczeństwa prawnego). Gwarantuje ona ochronę praw słusznie nabytych, interesów w toku oraz ekspektatywę maksymalnie ukształtowanych (wyrok TK z 21 czerwca 2005 roku). Obywatel ma prawo oczekiwać od Państwa, że może poruszać się i kształtować swoje uprawnienia i zobowiązania w oparciu o stabilne normy prawne, podlegające zmianom jedynie w przypadkach wyjątkowych i uzasadnionych.

Z jednej bowiem strony prawodawca odchodzi od ukształtowanych zasad ustalania płac tej grupy, by podnosić uposażenia innym grupom lub przyznawać dodatkowe świadczenia osobom nie pracującym. O ile zmiana zasad kształtowania wynagrodzeń sędziów w roku 2012 uzasadniana była trudną sytuacją finansów publicznych i działaniem w ramach nałożenia na Polskę procedury nadmiernego deficytu i konsekwentnymi poczynaniami kreującymi oszczędności, nie tylko płacowymi, to w 2021 i 2022 roku analogiczne decyzje nie zostały należycie uzasadnione, ukonkretnione i odniesione do warunków budżetowych.

Nie zostały więc spełnione wymienione wcześniej kryteria brzegowe określone w orzecznictwie TK. W szczególności niespełnione pozostaje kryterium zakazujące kształtowanie wynagrodzeń sędziowskich w sposób uznaniowy. Władza wykonawcza założyła bowiem w budżecie na rok 2022 wzrost funduszu płac w państwowej sferze budżetowej o 4,4%, zamrażając również wskaźnik wysokości wynagrodzeń (100,00%). Z tego też względu, kształtując wynagrodzenia sędziów na rok 2022, przeciętne wynagrodzenie z II kwartału podniesione zostało o 26,00 złotych, aby osiągnąć wskazywana wartość procentową.

Warto zresztą zauważyć, że tożsamy zabieg wprowadzono również w 2023 roku. Tyle, że zastosowano inną konstrukcję prawną. Przeciętne wynagrodzenie brutto w drugim kwartale 2022 roku, ogłoszone w komunikacie Prezesa GUS z 9 sierpnia 2022 roku wynosiło 6.156,25 złotych. Z kolei przeciętne wynagrodzenie w II kwartale 2021 roku ogłoszone przez Prezesa GUS 10 sierpnia 2021 roku wyniosło 5.504,52 złotych.

Tymczasem w art. 8 ust. 1 ustawy z 1 grudnia 2022 roku o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na 2023 roku przyjęto jako podstawę kwotę 5.444,42 złotych, nijak mającą się do wskazywanych wartości. Wszystko tłumaczy jednak z jednej strony zaplanowany na rok 2023 wzrost wynagrodzeń w jednostkach budżetowych o 7,8%, z drugiej zaś strony, zwiększenie o taką relację procentową kwoty 5.050,48 złotych, stanowiącej podstawę ustalenia wynagrodzenia sędziów w 2022 roku.

Zmiana wynagrodzeń sędziów powinna nastąpić wyłączenie w drodze nowelizacji art. 91§lc ustawy Prawo o ustroju sądów powszechnych. Działania polegające na corocznym kształtowaniu zasad wynagradzania sędziów poprzez przepisy co prawda rangi ustawowej, ale o epizodycznym, jednorodzonym i de facto wykonawczym charakterze jest nie do pogodzenia z zapisem zawartym w art. 91 §1 c i art. 178 Konstytucji RP. Zasadę ochrony praw nabytych nie zakazuje przecież prawodawcy wprowadzenia zmian w przepisach prawnych, nawet takich, które skutkowałyby pogorszeniem sytuacji adresatów prawa, o ile przemawia za tym inna wartość konstytucyjna, której w danych okolicznościach należy przyznać pierwszeństwo. Wartością tą jest w szczególności konieczność zachowania równowagi budżetowej i zapobiegnięcie nadmiernemu zadłużeniu państwa. Nie wystąpiła ona jednak, a tym samym nie przemawiała za odejściem w 2021 roku i w 2022 roku od zasad wynagradzania sędziów, skutkującym realnym obniżeniem ich wysokości.

Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 8.11.2023 r. (1K 1/23) w swoim uzasadnieniu wskazał co następuje „Wynagrodzenia sędziów w ostatnich latach kształtowane są przez ustawodawcę w sposób całkowicie uznaniowy – zarówno co do konstrukcji mechanizmu wynagradzania jak i tempa wzrostu płac. Taka praktyka nie zapewnia konstytucyjnej ochrony wynagrodzenia odpowiadającego godności urzędu sędziego oraz zakresowi jego obowiązków. Taka uznaniowość nie powinna mieć miejsca w odniesieniu do wynagrodzeń sędziowskich, który szczególny charakter został potwierdzony w art. 178 ust. 2 i art. 195 ust. 2 Konstytucji.”

Uznając więc za zasadny postulat ochrony prawa sędziego do wynagrodzenia w corocznie ustalanej obiektywnej wysokości, pozostającej w ścisłej relacji do przeciętnego wynagrodzenia, sąd uwzględnił żądanie pozwu o wartości wskazanej przez powoda i wyliczonej na podstawie Służb (...) pozwanego.

Dodatkowo należy wyjaśnić, że wątpliwości budzi ponadto zgodność art. 8 ust. 1 ustawy okołobudżetowej z 2022 r. i art. 12 ust 1 ustawy okołobudżetowej z 2021 r. przepisami art. 19 ust. 1 akapit drugi Traktatu o Unii Europejskiej z 7 lutego 1992 r. (Dz. U. z 2004 r. Nr 90, poz. 864/30 z późn. zm.), dalej jako (...), oraz z art. 47 akapit drugi Karty Praw Podstawowych Unii Europejskiej (Dz. U. UE. C. z 2007 r. Nr 303, str. 1 z późn. zm.), dalej jako KPP. Przepis art. 19 ust. 1 akapit drugi (...) kreuje obowiązek ustanowienia przez państwa członkowskie „środków” niezbędnych do zapewnienia skutecznej ochrony sądowej. W celu jej realizacji istotne jest zapewnienie obywatelowi dostępu do ,,niezawisłego” sądu w rozumieniu art. 47 akapit drugi KPP. Jak wskazuje Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej pojęcie „niezawisłości” oznacza między innymi, że sąd wypełnia swe zadania w pełni autonomicznie, nie podlegając żadnej hierarchii służbowej, ani nie będąc podporządkowanym komukolwiek i nie otrzymując nakazów czy wytycznych z jakiegokolwiek źródła, oraz że jest on w ten sposób chroniony przed ingerencją i naciskami zewnętrznymi mogącymi zagrozić niezależności osądu jego członków i wpływać na ich rozstrzygnięcia (wyrok z dnia 19 września 2006 r., W., C 506/04, EU:C:2006:587, pkt 51, a także z dnia 16 lutego 2017 r., M. P., C 503/15, EU:C:2017:126, pkt 37 i przytoczone tam orzecznictwo). (...) wskazuje przy tym, że nieodłączną gwarancję niezawisłości sędziowskiej stanowi (obok nieusuwalności sędziów) poziom wynagrodzenia odpowiadający wadze wykonywanych przez nich zadań (por. wyrok z dnia 19. września 2006 r., C-506/04, pkt 51, z 27 lutego 2018 r., C-64/16, pkt 45; z 24 czerwca 2019 r., C-619/18, (...):EU:C:2019:531, pkt 75).

Mając powyższe na uwadze, należało ocenić , iż rozwiązanie przyjęte na mocy art. 12 ust. 1 ustawy okołobudżetowej z 2021 r. i art. 8 ust. 1 ustawy okołobudżetowej z 2022 r., nie spełnia warunków o których mowa w art. 47 KPP i art. 19 ust. 1 akapit drugi (...).

Sąd przyznał powódce wynagrodzenia stosownie do wyliczeń dokonanych przez służby finansowe Sądu Rejonowego w Chełmnie.

Pozwany w 2021 i 2022 roku otrzymał środki na wynagrodzenia dla grupy zawodowej sędziów, przy uwzględnieniu ich wysokości, określonej obowiązującymi na wskazane lata przepisami ustaw o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej. Pozwany nie miał zatem realnej możliwości dokonywania płatności w wysokości oczekiwanej przez powódkę. Stosowna płatność byłaby możliwa dopiero po przesunięciu dokonanym przez dysponenta tych środków, co jednak nie nastąpiło.

Należy jednak wskazać, że odsetki za opóźnienie zgodnie z regułą art. 481§1 k.c. w zw. z art. 300 k.p. należne są nawet, jeżeli opóźnienie płatności było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Podkreślić należy, że niniejszy proces stanowi sprawę z zakresu prawa pracy. Jej stronami jest więc pracodawca i pracownik. Konstrukcja stosunku pracy zakłada zaś odpowiedzialność pracodawcy za płatność wynagrodzenia realizowaną terminowo i w należytej wysokości (art. 22§1 k.p. art. 85§1 i 2 k.p.). Brak środków finansowych będący następstwem nie przekazania ich przez dysponenta nie zwalnia zatem od kompensaty za opóźnienie płatności. Dostrzec zresztą należy, że wydatki na wynagrodzenia charakteryzują się, niezależnie od ujęcia ich w planie finansowym jednostki, pewną nieprzewidywalnością. Wynika to przede wszystkim z naturalnych dla każdej jednostki ruchów kadrowych (np. urlopy związane z rodzicielstwem, rozwiązanie stosunku pracy), a także przyczyn losowych (np. zwolnienia chorobowe).

Sąd przyznał je więc od wynagrodzenia za poszczególne lata, od niekwestionowanego terminu wymagalności wynagrodzenia we właściwej wysokości do dnia zapłaty.

Rygor natychmiastowej wykonalności nadany został orzeczeniu na podstawie art. 477 2 k.p.c. Warto jednak wskazać, że miesięczne wynagrodzenie, stanowiące podstawę rygoru, ustalone zostało w wysokości obowiązującej powoda w roku 2021.

O kosztach zastępstwa procesowego orzeczono zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik postępowania, określając koszty zastępstwa w oparciu o Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności adwokackie z dnia 22 października 2015 r. (Dz. U. 2023 poz. 1964) § 9 ust. 1 pkt 2 w zw. z § 2 pkt 5. (3600 x 75%=2700). Sąd nie znalazł podstaw do nieobciążania pozwanego kosztami zastępstwa procesowego albowiem dokonałby to z pokrzywdzeniem strony powodowej, która miała prawo do skorzystania z profesjonalnego pełnomocnika (art. 98 kpc).

O kosztach sądowych orzeczono na podstawie art. 102 k.p.c., odstępując od obciążenia nimi pozwanego mając na uwadze okoliczności sprawy i charakter sporu.

Dodano:  ,  Opublikował(a):  Renata Urbańska
Podmiot udostępniający informację: Sąd Rejonowy w Grudziądzu
Osoba, która wytworzyła informację:  sędzia Lucyna Gurbin
Data wytworzenia informacji: